Murder Of German And French Consuls in Salonıca (6 May 1876)

Yıl 2013, Cilt: 77 Sayı: 280, 1031 - 1070, 01.12.2013

Muzaffer Tepekaya

https://doi.org/10.37879/belleten.2013.1031

Öz

Based on German, British and Ottoman sources, this paper examines the murder of German and French consuls in Ottoman Salonica on 6 May 1876. When a Bulgarian girl wanted to convert to Islam in order to marry to a young Muslim man of Avrethisar in Salonica, she faced opposition of some Russians and Bulgarians. As a consequence of chaos and events, resulting from this incident, Eric Abbot, the German consul andjules Moulin, thc French consul, in Salonica were killed. As soon as they heard the murder, representatives of foreign powers in lstanbul, led by Ignatiev, the Russian ambassador, gathered and decided to request from their governments to occupy Salonica with both naval and field forces. And their governments complied. Faced with a possible occupation of Salonica by great powers, the Porte decided to take an action. First it dismissed Refet Pasha, the governor of Salonica; then, it arrested 54 people that were involved in the murder of consuls and executed 6. Finally, for compensation, it paid 900.000 franks to the families of consuls. Thus, it prevented occupation of Salonica by the European powers. Even though it was Bulgarians and Greeks that caused and encouragcd the events, leading to the murder of consuls, they faced neither an investigation nor a punishment. lncidents not only scared consuls and merchants off in Salonica but also pushed foreign powers to unite and take an action against the Ottoman Empire. 

Anahtar Kelimeler

Salonica, consul, Germany, France, the Ottoman Empire

Selanik Vilayeti Almanya ve Fransa Kon­soloslarının Öldürülmesi Olayı (6 Mayıs 1876)

Öz

6 Mayıs 1876 tarihinde Osmanlı Devleti'nin Selanik Vilayeti Almanya ve Fransa Konsoloslarının öldürülmesi olayı, Alman, İngiliz ve Osmanlı kaynakları ışığında ele alınmıştır. Selanik'in Avrethisar kazasından bir Bulgar kızının, anlaştığı bir Müslüman genç ile evlenebilmek için İslamiyet'i seçmek istemesi üzerine Bulgarlar ve Rumların engellemesi ile karşılaştı. Çıkan tartışmalar üzerine cereyan eden olaylar sonucunda Selanik'teki Alman konsolosu Eric Abbot ile Fransız Konsolosu Jules Moulin öldü­rüldü. Yabancı devletlerin İstanbul'daki elçileri hadiseyi haber alır almaz Rusya elçisi İğnatiyef'in başkanlığında bir toplantı yaptılar. "Mensup oldukları devletlere hadiseyi yazıp, donanma istemeye, karaya asker çıkarıp Selanik ve havalisini işgal ettirme­ye" karar verdiler. Derhal muhtelif devletlerin gemileri de, Selanik limanına geldi­ler. Bunun üzerine hemen harekete geçen Babıali, Selanik Valsi Refet Paşa'yı gö­revden aldı. Hadisede ismi geçen 54 kişi tutuklandı, elebaşları addedilen 6 kişi der­hal idam edildi ve maktul konsolosların mensup oldukları devletlere teessür ve tazi­yelerle birlikte toplam 900.000 Frank konsolosların ailelerine tazminat ödendi. Böy­lece, Osmanlı Devleti'nin Selanik Vilayeti Almanya ve Fransa Konsoloslarının öl­dürülmesi olayı, Avrupa Devletleri'nin Selanik'e asker çıkarmasına gerek kalmadan çözüldü. Bu olayı, Bulgarlar ve Rumlar çıkarttıkları halde onlara hiç dokunulmadı. Al­manya ve Fransa konsoloslarının feci ölümlerine sebebiyet verenler cezasız kaldı. Olay bütün elçi ve konsoloslar ile yabancı tüccarları korkuya, dolayısıyla devletleri Osmanlı Devleti aleyhine sevk etti.

Anahtar Kelimeler

Selanik, Konsolos, Almanya, Fransa, Osmanlı

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Hariciye Nezareti Tercüme Odası (HR.TO).
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Hariciye Nezareti, Siyasi (HR.SYS).
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İradeler, Dahiliye (İ.DH).
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İradeler, Dosya Usulü (İ.DUIT).
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İradeler, Meclis-i Mahsus (İ.MMS).
• Bundesarchiv, R1501-105371, “Ermordung der Konsuln von Deutschland und Frankreich in Selonik 1876“, Berlin, Belge No: 1-109.
• Great Britain, Parliament, Commons, Parliamentary Papers, Correspondence Respecting, Murder of French and Germen Consuls at Salonica, Turkey, No:4 (1876), London, Belge No:1-79.
• Politisches Archiv des Auswärtigen Amtes (PA-AA), R12765, A2356, 7 Mayıs 1876 Berlin.
• Politisches Archiv des Auswärtigen Amtes (PA-AA), R12771, Berlin, Belge No: 1-104.
• The National Archives, Public Record Office (PRO) London. Foreign Office (F.O), 881/2984.
• Sabah Gazetesi, Sayı: 62, 14 Rebiyülâhir 1293 (9 Mayıs 1876); Sayı:74, 26 Rebiyülâhir 1293 (21 Mayıs 1876).
• The Times, 31 May 1876; 03 June 1876.
• Ahmet Mithat Efendi, Üss-i İnkılâp – Kırım Muharebesinden II. Abdülhamid Han’ın Cülusuna Kadar, (Haz: Tahir Galip Serhatlı), İstanbul 2004, ss. 21-49.
• Aydın, Mahir, Osmanlı Eyaletinden Üçüncü Bulgar Çarlığına, Kitabevi Yayınları, İstanbul 1996.
• Aydın, Mithat “Sir Henry G. Elliot'ın İstanbul Büyükelçiliği (1867- 1877) Dönemindeki Bazı Büyük Siyasi Olaylara Bakışı”, OTAM (AÜ Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), Sayı:18, Ankara 2005.
• Baldıran, Galip, “Pierre Loti'nin Aziyade'sinde Osmanlı Başkentine Tarihsel Bir Bakış”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:17, Sayı:1, ss. 17- 25.
• Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. IV, Türkiye Yayınevi , İstanbul 1972.
• Delilbaşı, Melek, “Selanik ve Yanya’da Osmanlı Egemenliği’nin Kurulması”, Belleten, LI/199, Ankara 1987, ss. 75-106.
• Elliot, Sir Henry, Some Revolutions and Other Diplomatic Experiences, London 1922.
• Gökbilgin, M. Tayyip, Rumeli’de Yörükler, Tatarlar ve Evlad-ı Fatihan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul 1957.
• İnalcık, Halil, “Murad II”, İslam Ansiklopedisi, C.VIII, MEB Yayınları, ss. 598-615.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C.VII, 3.Baskı, TTK Yayınları, Ankara 1983.
• Kolovos, İlias A., “Osmanlı Tahrir Defterlerine Göre 15. ve 16. Yüzyıllarda Selanik”, Tarih ve Toplum, Sayı:168, Aralık 1997, ss. 7-14.
• Loti, Pierre, Aziyade, (Çev: Ömer Turan), Nehir Yayınları, İstanbul 2001.
• Ortaylı, İlber, “Tanzimat Döneminde Tanassur ve Din Değiştirme Olayları”, Tanzimat'ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, 31 Ekim - 3 Kasım 1989, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1994, ss. 481-489.
• Ömer Seyfettin, Bütün Eserleri Hikayeler 3, Türbe, Makedonya Hikayeleri, Dergah Yay., İstanbul 1999.
• Pala, Ayhan, 15. ve 16. Yüzyıllarda Selanik Şehri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1991.
• Peçevi, İbrahim, Peçevi Tarihi, C.I, Haz. Bekir Sıtkı Baykal, Kültür Bakanlığı Yay, Ankara 1981.
• Shaw, Stanford-Ezel Kural, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Çeviren: Mehmet Harmancı, C. II, İstanbul 1984.
• Tepekaya, Muzaffer, “Osmanlı Devleti’nde İktisadi Liberalizmin Sonuçları”, Türk Yurdu, Cilt: 31, Sayı: 288, Ağustos 2011, ss. 58-69.
• Turan, Ömer, “Amerikan Protestan Misyonerlerinin Bulgar Milliyetçiliğine Katkıları” XII. Türk Tarih Kongresi C. III, Ankara 1999, ss. 1097-1120.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Sultan Abdülaziz Vak’asına Dair Risale”, Belleten, Cilt: VII, Sayı: 28, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1943, ss. 349-373.
• Vacalopoulos, Apostolos P., A History Of Theessaloniki, (İngilizceye çeviren: T.F.Carney), Selanik 1972.