Bulgaria at the Crossroads: lvan S. Geşov Question

Yıl 2013, Cilt: 77 Sayı: 280, 1071 - 1102, 01.12.2013

Mithat Aydın

https://doi.org/10.37879/belleten.2013.1071

Öz

This study aims to introduce the development of diplomatic crisis which occurs when Ivan S. Geşov, Kapıkethüda of Istanbul-Bulgaria , wasn't invited to complimentary dinner in Tevfik Paşa's mansion tendered delegates of Foreign States in Istanbul because of Sultan's birthday in October 12, 1908. in this context, while being dealt with the diplomatic process of Geşov's event, it is tried to identify its reflection in Ottoman and Bulgaria governments and Bulgaria's approach toward the issue and the effect on relationship of Ottoman-Bulgaria. The occurrence and results of event indicate that it consists of using an opportunity emerging for independence paved the way in advance beyond a simple diplomatic choice.

Anahtar Kelimeler

Geşov Event, Ottoman Comissar in Bulgaria, Bulgarian Kapıkethüda in lstanbul, Ajans de Konstantino, Diplomatic Delegete of Bulgaria in Vienna

Bulgaristan Yol Ayrımında: İvan S. Geşov Mese­lesi

Öz

Bu makale, İstanbul Bulgaristan Kapıkethüdası ivan S. Geşov'un 12 Eylül 1908 tarihinde padişahın doğum yıldönümü vesilesiyle Hariciye Nazırı Tevfik Pa­şa'nın konağında İstanbul'daki yabancı devlet elçilerinin onuruna verilen ziyafete davet edilmemesiyle ortaya çıkan diplomatik krizin gelişimini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede, Geşov olayının diplomatik seyri ele alınırken, Bul­garistan' daki akisleri, Osmanlı ve Bulgar hükümetlerinin meseleyi ele alış biçimi ve Osmanlı-Bulgar ilişkilerine etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Olayın ortaya çıkış biçimi ve sonuçları göstermektedir ki, mesele, basit bir diplomatik tercihin çok ötesinde, zemini önceden hazırlanmış bağımsızlığın temini için ortaya çıkan bir fırsatın değerlendirilmesinden ibarettir.

Anahtar Kelimeler

Geşov Meselesi, Osmanlı Bulgaristan Komiseri, İstanbul Bulgaristan Kapıkethüdalığı, Ajans de Konstantino, Viyana Politika Memurluğu

Kaynakça

• Sadaret Mümtaze Kalemi Evrakı (A. Mtz 04), 30/170, 29.08.1326; 108/10, 10.10.1321; 150/79, 06.10.1324; 171/3, 2 N.1326; 171/6, 3.N.1326; 171/13, 04.09.1326.
• Dahiliye Nezareti Mektubî Kalemi (DH., MKT.), 1131/7, 11 L. 1324; DH.MKT, 1144/88, 04 Za. 1324.
• İradeler Eyalet-i Mümtaze (İ.Mtz 04), 26/1723, 5 L.1324
• Yıldız Tasnifi Sadaret Evrakı (Y.A.Hus.), 507/114, 12.L.1324.
• Yıldız Tasnifi Kâmil Paşa Evrakı (Y.EE.KPE.), 86-33/3220, 26 B. 1326; 86-33/3232, 3 N. 1326.
• Yıldız Tasnifi Perakende Evrakı Mabeyn Başkitabeti (Y.PRK.BŞK.), 76/77, 5 L.1324.
• Yıldız Tasnifi Perakende Evrakı Dahiliye Nezareti Maruzatı (Y.PRK.DH.), 13/94, 21 Z. 1324.
• Yıldız Tasnifi Perakende Evrakı Yaverân Maiyet-i Seniyye Erkan-ı Harbiye Dairesi (Y.PRK.MYD.), 26/74, 4 B. 1325
• FO.,881/9458. .
• British Documents on Foreign Affairs (BDFA): Peports and Papers from the Foreign Office Confidential Print, Part I: From the Mid-Nineteenth Century to the First World War, The Near and Middle East, 1856-1914, The Ottoman Empire under the Young Turks, 1908-1914, Editor: David Gillard, Vol.20, Doc.15, University Publications of America, 1985
• Uluben, Erol, İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye, İstanbul, 1967.
• İkdam gazetesi (20 Ağustos 1908).
• Sabah gazetesi (15 Eylül 1908).
• Sabah gazetesi (29 Eylül 1908).
• http://www.mfa.bg/en/10/pages/view/115 (Erişim Tarihi: 5 Ağustos 2011)
• Abdülhamid, Siyasî Hatıratım, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1999.
• Alkan, Necmettin, Mutlakiyetten Meşrutiyete II.Abdülhamid ve Jön Türkler 1889-1908, 1.Baskı, Selis Kitaplar:106, İstanbul, 2009.
• [Altunay], Ahmet Refik, “Fener Patrikhanesi ve Bulgar Kilisesi”, TTEM, 1 Mart 1341, Nr: 8 (85), s. 73-84.
• Armaoğlu, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi, Türk tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1997.
• Aydın, Mahir, Şarkî Rumeli Vilayeti, Türk Tarih Kurumu yayınları, Ankara, 1992.
• Aydın, Mithat, “Bosna-Hersek Ayaklanması (1875)’nda Panslavizmin Etkisi ve Sırbistan ve Karadağ’ın Rolü”, Belleten, c.LXIX, sa. 256, Ankara, Aralık 2005, s. 913-935.
• -------, “19. Yüzyıl Ortalarında Panslavizm ve Rusya”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2004/1, Sayı:15, Denizli, 2004, s. 109-124.
• -------, Bulgarlar ve Ermeniler Arasında Amerikan Misyonerleri, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2008, s. 31-131.
• -------, “1876 Bulgaristan Ayaklanmasının Osmanlı-İngiliz İlişkilerine Etkisi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2002/2, Sayı:12, Denizli, 2002, s. 80-87.
• -------, “İngiliz-Rus Rekabeti ve Osmanlı Devleti’nin Asya Toprakları Sorunu (1877-1878)”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Yıl:15, Sayı:38, Erzurum Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Erzurum, 2008, s. 253-288.
• Bayur, Hilmi Kâmil, Sadrazam Kamil Paşa-Siyasi Hayatı, Sanat Basımevi, Ankara, 1954.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, c.I, Ks.II, 4.Baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1991.
• Ergenç, Leman, Bulgar Yayınlarında Türkler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.
• İnal, İbnülemin Mahmud Kemal, Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar, c.IX, Maarif Matbaası, İstanbul, 1940.
• İnalcık, Halil, “Tanzimat Nedir?”, Tanzimat-Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Phoenix Yayınları, Ankara, 2006, s.13-35.
• -------, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık, İstanbul, 1992.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi/İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı (1908-1918), c.IX, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1996.
• Karpat, Kemal, Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, Çev: Recep Boztemür, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2004.
• Selimoğlu, İsmail, Osmanlı Devleti’nde Bulgar İsyanları, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 1987 (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Son Vak’anüvis Abdurrahman Şeref Efendi Tarihi/II.Meşrutiyet Olayları (1908-1909), Hazırlayanlar: Bayram Kodaman, Mehmet Ali Ünal, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1996.
• Stavrianos, L. S., The Balkans Since 1453, Holt, Rinehart and Winston, New York, Chicago, San Francisco, Toronto, London, 1965.
• Tahsin Paşa, Tahsin Paşa’nın Yıldız Hatıraları/Sultan Abdülhamid, 2.Baskı, Boğaziçi Yayınları:98, İstanbul, 1990.
• Turan, Ömer, The Turkish Minority in Bulgaria (1878-1908), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1998, s. 42
• -------, “Amerikan Protestan Misyonerlerinin Bulgar Milliyetçiliğine Katkıları”, XII. Türk Tarih Kongresi, Ankara 12-16 Eylül 1994, c..III, Ankara, 1999, s. 1097- 1109.
• Washburn, George, Fifty Years in Constantinople and Recollections of Robert College, Houughton Mifelin Company, Boston and New York, 1909.