Yayın Etiği
TÜBA-KED Dergisi, Yayın Etiği Komisyonu (COPE) kılavuz ilkeleri, hakemli dergilerde görev yapan editörlerin sorumluluk ve etik yükümlülüklerine ilişkin olarak Bilim Editörleri Konseyi (CSE) tarafından yayımlanan yönergelere, Bilimsel Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (COPE, DOAJ, OASPA ve WAME ortak bildirisi) ve Yükseköğretim Kurulu Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönetmeliği gibi çeşitli kuruluşların önerdiği etik ilke ve standartlara bağlı kalmayı amaçlar. Bu standartlar, akademik camiada etik davranışı, şeffaflığı ve sorumlu yayıncılığı desteklemek amacıyla hazırlanmıştır. Dergi, bu standartlara uyum sağlayarak bilim dünyasının etik beklentilerini karşılamayı, yayımlanan araştırmaların yüksek akademik dürüstlük düzeyine sahip olmasını ve yayın sürecinde nesnelliği ile tarafsızlığı koruyup çatışmaları en aza indirmeyi amaçlamaktadır. Yazar, hakem ve editörler bu ilkelerin korunmasında temel ortaklardır ve bilginin ilerlemesine ve kültürel mirasın korunmasına katkıda bulunurlar.

Dergi, kültürel mirasın çeşitli yönlerini bilimsel yöntemler ışığında ele alır. Bu kapsamdaki uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve kültürel mekânlar gibi farklı ölçek ve nitelikteki kültürel mirasa dair belgeleme, envanterleme ve sözlü tarih çalışmalarına odaklanır. Etik davranışlara bağlılık, derginin güvenilirliğini sağlar ve kültür envanteri alanında bilginin ilerlemesine katkıda bulunur.

Yayın Kurulu
Dergi Yayın Kurulu, yılda en az iki kez bir araya gelir. Yayın Kurulu üyeleri, derginin yayın etiği ilkelerini ve politikalarını kabul eder; ayrıca bu ilke ve politikalarla ilgili kararları değerlendirir. Yayın Kurulu, derginin tema konularını belirler ve ilgili temalar için tema editörlüğü tekliflerini götürecek kişileri seçer. Aynı zamanda derginin Bilim Kurulu için üye önerilerinde bulunur ve derginin ulusal ve uluslararası tanınırlığını artırmak için öneriler sunar.

Yayın Kurulu, bilimsel yayın etiğinin ihlal edildiği şüphesi oluştuğu durumlarda (suistimal, intihal, çıkar çatışması, telif hakkı ihlalleri gibi durumlar) durumu açıklığa kavuşturmak için derginin Editör Kurulu’nu bilgilendirmekle sorumludur. Ayrıca derginin uluslararası görünürlüğünü ve akademik niteliğini artırmak amacıyla indeks önerileri sunar. Yazar, hakem ve editörler, yeni ortaya çıkan etik konular hakkında bilgi sahibi olmaya ve sürekli mesleki gelişim göstermeye teşvik edilmektedir. Ayrıca araştırma veya inceleme sürecini etkileyebilecek her türlü çıkar çatışmasını da açıklamalıdır.

Editör Kurulu
Dergiye gönderilen makaleler, editörler tarafından yazarların ırk, etnisite, cinsiyet, dünya görüşü ve inançlarından bağımsız olarak değerlendirilir. Hakemlerin değerlendirdiği yazılara ilişkin detaylı ve yapıcı değerlendirmeler yaparlar. Editör Kurulu’nun üyeleri genellikle dergide yayın yapmaz. Böyle bir durumun ortaya çıkması halinde, Yayın Kurulu’nda yer alan kişinin metnine titiz ve tarafsız bir hakem değerlendirme süreci uygulanır. Gönderilen makaleler diğer makalelerle aynı incelemeye tabi tutularak adalet, şeffaflık ve yüksek yayıncılık standartlarının korunması sağlanır.

Hakem sürecine girecek makalelerde yazar, hakem ve editörler arasındaki iletişim kişisi olma sorumluluğuyla hareket eder. Hakemlik sürecini, makalenin dergiye ulaşma tarihinden yayın aşamasına kadar akademik nezaketle her aşamayı titizlikle belgeleyerek yürütürler. Değerlendirme süreci ile ilgili olarak, her bir makale için değerlendirme adımlarını hesap vermekten çekinmezler (yazarın ve hakemin kişisel haklarını ve derginin mahremiyet ilkelerini gözetmek kaydıyla). Editörler, çıkar çatışması veya çıkar çatışmasına neden olabilecek ilişkiler içindelerse bu durumu açıkça belirtmeli ve editörlük görevinden çekilmelidirler. Editör Kurulu, değerlendirilen bir makaleden elde edilen bilgileri kişisel çıkar için kullanmamalıdır. Aynı anda başka bir dergiye gönderilmiş makaleleri kabul etmeyecektir. Hata veya suistimal durumlarında düzeltmeler, geri çekmeler ve açıklamalar derhal yapılmalıdır.

Editörler, yayınlanmış bir makalede çalışmayı veya önemli bölümlerini geçersiz kılan, intihal içeren veya etik dışı bir durum içeren bir hata tespit ederlerse makaleyi geri çekebilirler. Geri çekilme durumunda, editörler makalenin geri çekildiğini açıklayan bir ifade ve geri çekilme nedenini içeren bir açıklama yayınlamalıdır. Ayrıca, orijinal makale ve geri çekilen versiyon arasında bağlantı kuran bir link paylaşılarak, tüm okuyucuların çevrimiçi platformlarda kolayca bu bilgilere erişebilmesi sağlanmalıdır.

Yazar(lar)
Dergi, yayınlanan bilimsel çalışmaların güvenilirliğini ve bütünlüğünü korumak için yazarlık kriterlerine bağlı kalmaktadır. Yazarlık için uygunluk; araştırma çalışmasının konseptine, tasarımına, yürütülmesine veya yorumlanmasına önemli katkılarda bulunmaya bağlıdır. Yazar(lar)ın, makalenin taslağının hazırlanmasına veya eleştirel incelemesine aktif olarak katılması ve gönderilmeden önce son versiyonu topluca onaylaması beklenir. Çalışmanın doğruluğu ve özgünlüğüne ilişkin kamusal sorumluluk, her bir yazarın hesap verebilirliğini sağlayan önemli bir husustur.

Dergi, yazarlık kriterlerini karşılamayan ancak yine de makaleye katkıda bulunan kişilerin teşekkür bölümünde belirtilmesini teşvik eder. Yazarlıkla ilgili herhangi bir anlaşmazlık veya endişe, Editör Kurulu tarafından derhâl ele alınır. Dergi, derginin konu ve kapsamı ile uyumlu ileri bilimsel araştırma yöntem ve tekniklerini kullanan çalışmalara yer verir. Çalışmaların metodolojik açıdan yetkinliğinin yanı sıra alana özgün ve yeni katkılar yapması temel yayıncılık kriteridir. Yazar(lar)ın, başkalarının katkılarını doğru şekilde atfederek özgün ve otantik çalışmalar sunması beklenir. İntihal, veri uydurma ve tahrifat kesinlikle yasaktır. Katkıda bulunan her kişiye uygun şekilde atıfta bulunulmalıdır. Hayalet yazarlık ve misafir yazarlık kabul edilemez.

Yazarlık sürecine ilişkin kapsamlı ilke ve sorumlulukların yer aldığı detaylı bilgiye Yazarlık Kriterleri sayfasından ulaşabilirsiniz.

Hakemler
Hakemlik sürecinde, dergiye gönderilen tüm çalışmalar çift kör hakemlik (double-blind peer review) yöntemi ile değerlendirilir. Öncelikle Editör Kurulu tarafından teknik ve biçimsel ön inceleme yapılır. Uygun bulunan makaleler, ilgili alanda uzman en az iki bağımsız hakeme gönderilir. Hakemler belirlenen süre içerisinde yapıcı ve bilimsel temelli değerlendirmelerini iletir. Editör, hakem raporlarını dikkate alarak “kabul”, “küçük/büyük düzeltme” veya “ret” kararı verir. Revizyon sürecinde yazar(lar), hakem yorumlarına madde madde yanıt vermekle yükümlüdür. Tüm süreçte tarafsızlık ve gizlilik esastır. Yazar(lar) hakemlerin kim olduğunu bilmez. Hakemler de değerlendirdikleri çalışmanın yazar(lar)ını tanımaz.

Hakemler adil ve tarafsız bir değerlendirme yapamayacaklarını düşünüyorlarsa, bunu bildirmelidir. Hazırlamakta oldukları veya değerlendirmede olan bir çalışmaya çok benzer bir çalışma söz konusuysa, değerlendirmeyi reddetmelidirler. Hakemler, değerlendirme sırasında çıkan bir çıkar çatışmasını fark ettiklerinde Editör Kurulu’na bilgi vermelidir. Tüm yazı ve hakem değerlendirmeleri gizli tutulmalıdır. Hakemler yazara yönelik kişisel yorumlardan kaçınmalıdır. Eleştirilerinde spesifik olmalıdır. Hakemler, yazar(lar)la dergiyi bilgilendirmeden doğrudan iletişime geçmemelidir. Hakemler, yalnızca kendi veya meslektaşlarının atıf sayısını artırmak için çalışmalara atıf önermemelidir.

Hakemler, değerlendirme sonrasında da çalışmanın gizliliğini korumaya devam etmelidir. Revizyon ve yeniden değerlendirme ile ilgili dergiden gelen taleplere karşılık vermelidir. Akran değerlendirme süreci bilimsel yayınların kalitesinin korunması için çok önemlidir.

Hakemlik sürecine ilişkin kapsamlı ilke ve sorumlulukların yer aldığı detaylı bilgiye Hakem Rehberi sayfasından ulaşabilirsiniz.

Etik İlkeler ve Yayın Politikası
Etik Kurul Onayı ve Bilgilendirilmiş Onam
Gönderilen tüm makalelerde etik kurul onayı ve/veya başka herhangi bir yasal veya kurumsal izin gerekip gerekmediği belirtilmelidir. Etik onay gereken durumlarda, yazar(lar) onayı veren kurumun adı, onay tarihi ve karar numarasını paylaşmalıdır.

Klinik çalışmalar için etik kurul onayını kanıtlayan bir belgenin gönderim esnasında sunulması zorunludur. Bir çalışma için etik onay gerekmiyorsa, yazar(lar) geçerli bir açıklama sunmalıdır. Etik onay belgesinin eksikliği durumunda COPE yönergeleri uygulanacaktır.

Yazar(lar), araştırmaya dahil edilen bireylerin mahremiyetine ve gizliliğine saygı göstermelidir. Katılımcılardan yazılı onam (rıza) alınmalı, verilerinin kullanılabileceği açıkça belirtilmelidir. 18 yaş altındaki katılımcılar için ebeveyn veya yasal vasiden izin alınmalıdır. Aksi bir açık kullanım izni alınmadığı takdirde kişisel kimlik bilgileri gizli tutulmalıdır. Yazar(lar), deneklere insancıl muamele, verilerin uygun şekilde kullanılması ve ilgili yönetmelik ve kılavuzlara uygunluk dahil olmak üzere araştırmada etik standartlara bağlı kalmalıdır. İnsan veya hayvan denekleri içeren araştırmalar için etik izin alınmalı ve makalede açıkça belirtilmelidir. Raporlamada şeffaflık, bilimsel topluluk içinde güven oluşturmak için gereklidir.

Özellikle fotoğraf ve diğer teşhis edilebilir materyallerin kullanımında katılımcıların gizliliği ve isimlerinin saklanması yazar(lar)ın sorumluluğundadır. Gerekli onam formları imzalanmalı ve saklanmalıdır. Katılımcıların onayı araştırmanın Yöntem bölümünde açıkça belirtilmelidir.

İntihal ve Etik İhlaller
Dergiye gönderilen tüm makaleler hakem değerlendirme ve yayın süreçleri boyunca başta intihal tespit yazılımları (CrossCheck tarafından iThenticate) olmak üzere çeşitli kontrollere tabi tutulur. Benzerlik raporu referanslar (kaynaklar) hariç %20 sınırını aştığı durumda makale yazar(lar)a tekrar iletilir. Hakemler, değerlendirmeleri için kendilerine gönderilen makalelerde intihal fark ettiklerinde editörlere bilgi vermekle sorumludur.

Yazar(lar) tüm kaynaklara doğru atıf yapıldığından emin olmalıdırlar. Atıf yapılmış olsa dahi; metin, tablo ve görsellerin yeniden üretilerek orijinal çalışma gibi gösterilmesi intihal olarak sayılır. Bir kaynağı yalnızca kaynakça eklemiş olmak akademik dürüstlük sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

Yazar(lar)ın aşağıda da yer verilen tüm intihal ve etik olmayan uygulamalarından kaçınması önerilir:
Atıf Manipülasyonu: Yazar(lar)ın, belirli bir yazarın, derginin ya da yayın grubunun atıf sayısını kasıtlı olarak artırmak amacıyla çeşitli yöntemler kullanmasıdır. Bu uygulamalar arasında, kendi çalışmalarına sıkça atıfta bulunmak, aynı dergide yayımlanan makalelerden aşırı düzeyde alıntı yapmak, gereksiz veya haksız atıflar eklemek ya da sistematik biçimde büyük miktarda alıntı yapılan atıf kümeleri oluşturmak yer alabilir.
Kendi Kendine İntihal: Yazar(lar)ın daha önce yayımlanmış çalışmalarından bölümler ya da ifadeleri, uygun biçimde kaynak göstermeden yeniden kullanmasıdır. Bu durum, yazarı başkası yerine kendisi olsa bile, atıf yapılmaksızın yayımlanmış bir içeriğin tekrar kullanılması nedeniyle intihal kapsamına girer.
Dilimleme (Salami Yayıncılığı): Aynı araştırmaya ait veri setinin, küçük parçalara bölünerek birden fazla makalede yayımlanmasıdır. Bu yöntem, aynı hipotez, örneklem ve yöntemlerle yapılan araştırmanın birden fazla yayına dönüştürülmesini içerdiği için etik dışı kabul edilir.
Veri Üretimi: Gerçekte toplanmamış veya deneylerde elde edilmemiş verilerin, çalışmanın bir parçasıymış gibi sunulmasıdır. Bu, bilimsel çalışmalarda yanıltıcı bilgi üretmek anlamına geldiğinden ciddi bir etik ihlaldir.
Veri Manipülasyonu/Sahtecilik: Araştırma verilerinin, araştırma bulgularını çarpıtacak şekilde değiştirilmesi ya da sunulmasıdır. Buna, görsel materyallerin dijital olarak değiştirilmesi, aykırı sonuçların çıkarılması, uygun görülmeyen verilerin silinmesi veya değiştirilmesi gibi uygulamalar dahildir. Bu tür manipülasyonlar, hatalı bilgilerin doğruymuş gibi aktarılmasına neden olduğu için araştırma suistimali olarak değerlendirilir.

Yayın Ücreti Politikası
Dergi, TÜBA tarafından finanse edilmektedir. Yazar(lar), değerlendirme ve yayın süreci boyunca herhangi bir ücret ödemez.

Yapay Zekâ (YZ) Kullanımı
Yazar, editör ve hakemler için yapay zekâ kullanımına ilişkin kapsamlı ilke ve sorumlulukların yer aldığı detaylı bilgiye Yapay Zekâ (YZ) Politikası sayfasından ulaşabilirsiniz.