Diabetes Mellituslu Bireylerde Diyabet Komplikasyon Risk Algısının ve Diyabet Öz Yönetim Becerilerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 121 - 130, 31.08.2022

Mehmet Aytemur Bahar İnkaya

https://doi.org/10.25048/tudod.1099172

Öz

Amaç: Diabetes mellituslu bireylerin komplikasyon risk algısı ve diyabet öz yönetim becerilerinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve ilişkisel olarak yapılan çalışmanın verileri google formlar kullanılarak toplandı. Örneklem 153
diabetes mellituslu bireyden oluşmaktadır. Veriler tanıma formu, Diyabetes Mellitus- Risk Algı Ölçeği ve Diyabet Öz Yönetim becerileri
ölçeği ile toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler olarak sayı, yüzde, ortalama, standart sapma ve
medyan kullanılmıştır. Verilerin dağılımı Kolmogorov- Smirnov ve Shapiro-Wilk testi ile değerlendirilmiştir. Non-parametrik verileri
değerlendirmek için Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi ve Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır. (p<0.05) anlamlı kabul
edildi.
Bulgular: Örneklemin yaş ortalaması 49.96 yıl, %51‘i kadın, %24.8’i okuma-yazma bilmiyor, %5.2’i lisansüstü eğitim sahibi, %45.1’inin
gelir durumu kötü, %60.1’i Tip 2 diyabetli ve %36.6’sının en az bir komplikasyonu bulunmaktadır. Diabetes mellituslu bireylerin %87.6’sı
komplikasyon gelişmesinden endişe duymaktadır, bu bireylerin öz-yönetim puanları endişe duymayan gruba oranla daha yüksek
bulunmuş olup ve istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Çalışmada en fazla yüksek kan basıncı (%91.5) ve görme
problemi (%90.8) en az ise ayak amputasyonu (%66) gelişmesinden endişe duyulduğu görülmüştür.
Sonuç: Diabetes mellituslu bireylerin öz-yönetimleri sosyodemografik ve hastalığa bağlı özelliklerden etkilenmektedir. Bireylerin,
komplikasyon risk algılarının yüksek olmasının diyabet öz-yönetiminde pozitif artış sağladığı görülmüştür. Diabetes mellituslu birey
eğitimlerinin geliştirilmesinde komplikasyon risk algısının öz yönetim üzerindeki etkisinin dikkate alınması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Diyabet, komplikasyon, öz yönetim, risk algısı, hemşirelik

Teşekkür

Çalışma süreci boyunca desteğini esirgemeyen Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Arş. Gör. Tuğba Bilgehan’a teşekkür ederiz.

Investigation of Diabetes Complication Risk Perception and Diabetes Self-Management Skills in Individuals with Diabetes

Öz

Aim: It was aimed to examine the complication risk perception and diabetes self-management skills of individuals with diabetes.
Material and Methods: The data of the descriptive and relational study were collected using google forms. The sample consists of 153
diabetic individuals. Data were collected with the recognition form, Diabetes Mellitus-Risk Perception Scale, and Diabetes Self-Management
Skills Scale. Number, percentage, mean, standard deviation and median were used as descriptive statistical methods in the evaluation of
the data. The distribution of the data was evaluated with the Kolmogorov-Smirnov and Shapiro-Wilk test. Mann-Whitney U test, Kruskal-
Wallis test and Spearman correlation analysis were used to evaluate non-parametric data.
Results: The mean age of the sample was 49.96 years, 51% were female, 24.8% were illiterate, 5.2% had postgraduate education, 45.1%
had poor income, 60.1% had Type 2 diabetes and 36.6% had the highest It has few complications. 87.6% of individuals with diabetes
were worried about the development of complications, their self-management scores were found to be higher than those of the nonconcerned
group, and a statistically significant difference was found (p<0.05). In the study, it was seen that the highest blood pressure
(91.5%) and vision problems (90.8%) were the least concern of the development of foot amputation (66%). Conclusion: Self-management of individuals with diabetes is affected by sociodemographic and disease-related characteristics. It has
been observed that individuals’ high risk of complications provides a positive increase in diabetes self-management. It is recommended to
consider the effect of complication risk perception on self-management in the development of diabetes education.

Anahtar Kelimeler

Diabetes, Complications, Self-management, Risk perception, Nursing

Kaynakça

• 1. International Diabetes Federation: IDF Diabetes Atlas, Brüssels, Belgium 2021, 10. Baskı, IDF Diyabet Atlası 2021, IDF Diyabet Atlası (diabetesatlas.org) Erişim tarihi: 17.03.2022
• 2. International Diabetes Federation: IDF Diabetes Atlas. Brüssels, Belgium 2019, 9. Baskı, IDF Diyabet Atlası (diabetesatlas.org) Erişim tarihi: 17.03.2022
• 3. American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes 2022, Diabetes Care, 45(1), 1–270. Volume 45 Issue Supplement1 Diabetes Care American Diabetes Association (diabetesjournals.org) Erişim tarihi: 24.03.2022
• 4. Tuchman A, Diabetes and the public's health, The Lancet, 2009; 374(9696): 1140-1141.
• 5. Yüksel M, Bektaş H, Tip 2 Diyabet Öz Yönetiminin Güçlendirilmesinde Mobil Sağlık Uygulamalarının Kullanımı: Literatür Derlemesi, Turkiye Klinikleri Hemsirelik Bilimleri, 2021; 13(2): 424-434.
• 6. Powers M. A, Bardsley J, Cypress, M, Duker P, Funnell M. M, Hess Fischl A, ... Vivian E, Diabetes self-management education and support in type 2 diabetes: a joint position statement of the American Diabetes Association, the American Association of Diabetes Educators, and the Academy of Nutrition and Dietetics, Diabetes Care, 2015; 38(7): 1372-1382.
• 7. Boothby MR, Salman P, The Grounding of the Construct of Self-efficacy in Type 2 Diabetic Patients’ Own Thinking, Turkish Clinics Endocrinology, 2010; 5(2): 39-48.
• 8. Özgül E, Yanık, Y.T, Tip 2 diyabetli bireylerin öz-yeterlilik düzeylerinin değerlendirilmesi, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2016; 19(3):166-174
• 9. TÜRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2021, Türkiye Diyabet Vakfı, Armoni Nüans Baskı Sanatları A.Ş., Güncellenmiş 10. Baskı, İstanbul, 2021 Erişim adresi: https://www.turkdiab.org/admin/PICS/webfiles/Diyabet_Tani_ve_Tedavi_Rehberi_2021.pdf, Erişim Tarihi: 05.09.2021
• 10. Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu, Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu, BAYT Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve Tanıtım Ltd. Şti., 14. Baskı, Ankara, 2020 Erişim adresi:https://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_kilavuz/20200625154506-2020tbl_kilavuz86bf012d90.pdf Erişim tarihi: 05.09.2021
• 11. Walker E.A, Caban A, Schester C.B, Basch C.E, Blanco E, Dewitt, T, Kalten M.R, Mera M.S, Mojica G, Measuring comparative risk perceptions in an urban minority population: the risk perception survey for Diabetes, Diabetes Education, 2007; 33(1): 103-110.
• 12. Taşkın-Yılmaz F, Karakoç-Kumsar A, Celik S, The Turkish validity and reliability study of the Risk Perception Survey-Diabetes Mellitus Scale, International Journal of Caring Sciences, 2018; 11(3): 1597-1608
• 13. Schmitt A, Gahr A, Hermanns N, Kulzer B, Huber J, Haak T, The Diabetes Self-Management Questionnaire (DSMQ): development and evaluation of an instrument to assess diabetes self-care activities associated with glycaemic control, Health and Guality of Life Outcomes, 2013; 11(1): 1-14.
• 14. Eroğlu N, Sabuncu N, Diyabet Öz Yönetim Skalasının (DÖYS) Türk Toplumuna Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Hemşirelik Bilimi Dergisi, 2019; 1(3):1-6
• 15. Ergin E, Akın S, Kazan S, Erdem M. E, Tekçe M, Aliustaoğlu M, Lipid profile of diabetic patients: awareness and the rate of treatment success, SCIE, 2013; 24(3): 157-163.
• 16. Yoon H.J, Cho Y.Z, Kim J.Y, Kim,B.J, Park K.Y, Koh G.P, Lim D.M, Correlations between glucagon stimulated C-peptide levels and microvascular complications in type 2 diabetes patients, Diabetes & Metabolism Journal, 2012; 36(5): 379-387.
• 17. Gedik S, Koçoğlu D, Kırsal kesimde yaşayan tip 2 diyabetli hastalarda öz yeterlilik düzeyi, Kırsalda ve Uzaktan Sağlık, 2018; 18(1): 1-11.
• 18. Litwak L, Goh S.Y, Hussein Z, Malek R, Prusty V, Khamseh M.E, Prevalence of diabetes complications in people with type 2 diabetes mellitus and its association with baseline characteristics in the multinational A1chieve study, Diabetology & Metabolic Syndrome, 2013; 5(1):1-10.
• 19. Onat A, TEKHARF 2017 tıp dünyasının kronik hastalıklara yaklaşımına öncülük, İstanbul, Lagos Yayıncılık, 2017
• 20. Eroğlu N, Diabetes Mellitus’un Komplikasyonları, Izmir Democracy University Health Sciences Journal, 2018; 1(2):6-12.
• 21. Çelik S, İdiz C, Bağdemir E, Purisa S, Dinççağ N, Satman İ, Diyabetlilerde kendi kendine kan şekeri izlemi ile HbA1c ve diyabet komplikasyonlarının karşılaştırılması, Beslenme ve Diyet Dergisi, 2018; 46(2): 118-124.
• 22. Kalaycı Ö, Açıkgöz B, Bayraktaroğlu T, Ayoğlu F. N, Diyabetli hastaların ayak bakımı ve diyabetik ayak hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi, Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 2018; 4(2): 98-107.
• 23. Çelik S, Yılmaz F. T, Bağdemir E, Dinççağ N, Diyabet Tanısı Alan Bireylerde Ayak Bakım Davranışları ve İlişkili Faktörler, Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2021;14(1): 23-34.
• 24. Rachmawati U, Sahar J, Wati DNK, The Association of Diabetes Literacy with Self-Management Among Older People with Type 2 Diabetes Mellitus: a Cross-Sectional Study, BMC Nursing, 2019;18(1):1-8.
• 25. Luo X, Liu T, Yuan X, Ge S, Yang J, Li C, Sun W, Factors influencing self-management in Chinese adults with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis, International Journal of Environmental Research and Public Health, 2015; 12(9): 11304-11327.
• 26. Mollaoğlu M, Bağ E, Self-efficacy of hemodialysis patients and the ffecting factors, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2009; 72; (2): 37-42.
• 27. Erol O, Enc N, Hypoglycemia fear and self-efficacy of Turkish patients receiving insulin therapy, Asian Nursing Research, 2011;5(4): 222-228.
• 28. Khalooei A, Benrazavy L, Diabetes Self-management and Its Related Factors among Type 2 Diabetes Patients in Primary Health Care Settings of Kerman, Southeast Iran, Journal of Pharmaceutical Research International, 2019; 29(4):1-9
• 29. Becker J, Emmert-Fees K.M, Greiner G.G, Rathmann W, Thorand B, Peters A, Schwettmann L, Associations between self-management behavior and sociodemographic and disease-related characteristics in elderly people with type 2 diabetes, New results from the population-based KORA studies in Germany, Primary Care Diabetes, 2020 14(5): 508-514.
• 30. Magee M, Bowling A, Copeland J, Fokar A, Pasquale P, Youssef G, The ABCs of Diabetes, The Diabetes Educator , 2011;37(1):95-103.