Reading the Story of “Tahsin from Erzurum” in the Context of the Hero’s Tragedy

Yıl 2023, Sayı: 78, 315 - 321, 06.09.2023

Turan Karataş

https://doi.org/10.5152/JTRI.2023.23242

Öz

Fourteen stories of Ahmet Hamdi Tanpınar, whose novels are usually the subject of literary research, were published between 1936 and 1955. The first of these stories is “Geçmiş Zaman Elbiseleri [Past Time Dresses]” (1936) and the second is “Erzurumlu Tahsin [Tahsin from Erzurum].” “Erzurumlu Tahsin” first published in 1937 focuses on Tahsin Efendi, whose life and personality underwent a transformation after the Balkan Wars he participated in. Tanpınar has encountered this character in real life as well as in the fictional world. The author would be greatly influenced by Tahsin Efendi, whom he encountered during the 1924 Erzurum Earthquake, and he would tell us his “tragic” story. In this study, the inner journey of Tahsin, the protagonist of the story, and his transformation under the influence of war and earthquake will be interpreted on the basis of the “common consciousness” analysis put forward by Joseph Campbell, in The Hero’s Journey (1949). Tahsin, who was educated in law school and is the son of a well-to-do family, turned his back on the “ordinary” world life that the majority lived in, after the Balkan War, and began to live only his inner world and completely withdraws from material/worldly issues. Along with all this, Tahsin’s tragic journey and transformation need to be read and examined with all the accompanying stages.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Erzurum, Tahsin, Tanpınar, War

“Erzurumlu Tahsin” Hikâyesini Kahramanın Trajedisi Bağlamında Okumak

Öz

Edebiyat araştırmalarına, daha çok roman türündeki metinleri ile konu olan Ahmet Hamdi Tanpınar’ın 1936–1955 seneleri arasında on dört hikâyesi yayımlanmıştır. Bunlardan ilki “Geçmiş Zaman Elbiseleri” (1936), ikincisi ise “Erzurumlu Tahsin”dir. İlk kez 1937’de yayımlanan “Erzurumlu Tahsin” hikâyesi, katıldığı Balkan Harbi’nden sonra hayatı ve benliği bir dönüşüm geçirmiş Tahsin Efendi’ye odaklanır. Tanpınar, kurmaca dünyanın dışında, gerçek hayatta da bu karakter ile karşılaşmıştır. Erzurum’da görev yaptığı sıralarda, 1924 Erzurum Depremi’nde karşılaştığı Tahsin Efendi’den Tanpınar bir hayli etkilenecek ve on dört hikâyesinin ikincisinde onun “trajik” hikâyesini anlatacaktır. Bu çalışmada ise “Erzurumlu Tahsin” hikâyesinin başkahramanı Tahsin’in, savaş ve deprem etkisiyle yaşadığı içsel yolculuk ve geçirdiği dönüşüm, Joseph Campbell’in Kahramanın Sonsuz Yolculuğu (1949) çalışmasında ortaya koyduğu “ortak bilinci” çözümleme yaklaşımı esas alınarak yorumlanacak ve “Erzurumlu Tahsin” hikâyesi üzerine yeni bir okuma yapılacaktır. Hukuk eğitimi almış, çeşitli memurluklar yapmış, hâli vakti yerinde bir ailenin çocuğu olan Tahsin’in, katıldığı Balkan Harbi’nden sonra çoğunluğun yaşadığı “olağan” dünya hayatına yüz çevirerek, sadece kendi iç dünyasını yaşamaya başlaması ve maddi/dünyevi meselelerden tamamen el çekmesi; bir görülüp bir ortadan kaybolması, kendisini tanıyanların onu delilikle velilik arasında konumlandırması, Tahsin’in trajik yolculuğunu ve dönüşümünü beraberindeki tüm merhalelerle birlikte incelemeye ihtiyaç duymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Erzurum, Tahsin, Tanpınar, Savaş

Kaynakça

• Alangu, T. (1965). Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman. (Cilt3) İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Campbell, J. (2020). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. Çev. S. Gürses. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Göçgün, Ö. (1991). Türk Edebiyatı Araştırmaları-II. Konya.
• Okay, O. (2010). Bir Hülya Adamının Romanı Ahmet Hamdi Tanpınar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Sazyek, H. (2013). Roman Terimleri Sözlüğü. Ankara: Hece Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (1979). Beş Şehir. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2003). Bütün Öyküleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Uçman, A. (2020). Tanpınar’ın Hikâyeleri Üzerine. Tanpınar Zamanı Dergisi, 4(4), 8-13.