Çocuklara Yönelik Denetimli Serbestlik Uygulamalarında Sosyal Hizmet Müdahalesinin Önemi

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 20, 30.06.2017

Zeki Karataş

Öz

Ceza adalet sistemi içinde uygulanan denetimli serbestlik faaliyetleri ağırlıklı
olarak yetişkin hükümlülere hizmet vermek üzere kurgulanmıştır. Denetimli
serbestlik uygulamasına tabi tutulan çocuk sayısı her geçen gün artsa da 2015 yılı
itibariyle denetimli serbestlikten yararlanan kişilerin sadece %5’i çocuklardan
oluşmaktadır. Bu nedenle denetimli serbestlik hizmetleri kapsamında çocuklara
yönelik uygulamalar, yetişkinlere hizmet veren sistemden çocukların
yararlandırılması şeklinde yürütülmektedir. Ancak çocuklar kendine özgü gelişim
özellikleri nedeniyle yetişkinlerden ayrı değerlendirilmesi gereken ve özel
gereksinimleri olan bir gruptur. Çocukları yetişkinlerin küçük bir modeli olarak
algılama hatası sonucu çocuklar için yapılan uygulamalarda çevresi içinde birey
anlayışı doğrultusunda ön değerlendirme yapılmadan, çocuk ve ailenin katılımı
sağlanmadan uygulanan programların başarılı olması mümkün görülmemektedir.
Denetimli serbestlik uygulamaları her ne kadar ceza adalet sistemi bünyesinde
yürütülüyor olsa da özü itibariyle sosyal hizmet müdahalesi gerektiren faaliyetler
bütünüdür. Özellikle suça sürüklenen çocuklarla yapılan çalışmalarda sadece
çocuğa yönelik iyileştirmeler yapıp, aile, sosyal çevre ve sosyal politika bağlamında
planlı değişim süreci başlatılamıyorsa uygulanan programlar yetersiz kalacaktır.
Sosyal hizmet, bütüncül bakış açısıyla çocuğa ve sosyal çevresine yönelik mikro,
mezzo ve makro düzeyde müdahalelerde bulunmayı öngören programlar sayesinde
toplumsal işlevlerini yerine getiremeyen birey ve aileyi güçlendirmeyi hedefler.
Bu makalede suça sürüklenen çocuklara yönelik denetimli serbestlik uygulamaları
kapsamında sunulan psiko-sosyal hizmetlerin yeniden yapılandırılması konusunda
önerilere yer verilmektedir. Sosyal hizmet disiplini açısından çocuğun iyi olma halinin
geliştirilmesi için başlatılması gereken planlı değişim sürecinin evreleri örnek vakalar
üzerinden değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal hizmet müdahalesi, çocuk adalet sistemi, denetimli serbestlik, suça sürüklenen çocuklar

The Importance of Social Work Intervention for Children Within Probation

Öz

Probation within criminal justice system is predominantly designed to
serve for adult prisoners. Although the number of children subjected to probation
increases day by day, 5% of the children have benefited from probation by 2015. For
this reason, practices towards children within probation are conducted as a system
for adults but available also for children. Since each child develops in a unique way
and has special needs, he/she should be treated independently of adults. As a result
of misperception of children as a younger model of adults, it is almost impossible for
children programs to be successful without participation of the child and his/her
family; without pre-assessment in line with person-in-environment perspective.
Though being managed within criminal justice system, in its essence, probation is
kind of practices requiring social work intervention. By not involving his/her family
and social environment or not implementing a planned change process in the context
of social policy, working only with juvenile delinquents will be inadequate. Social work
aims to empower individuals and families who cannot fulfil their social roles thanks
to micro, mezzo and macro interventions towards the child and his/her social
environment with holistic perspective.
This article presents suggestions to reconstruct psycho-social services within
juvenile delinquency probation. The phases of planned change process to improve
well-being of child in terms of social work is evaluated through sample cases.

Anahtar Kelimeler

Social work intervention, child justice system, probation, juvenile delinquency

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı. (2015). DS Bülteni: Risk Değerlendirme Sistemi. Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü: http://www.cte-ds.adalet.gov.tr adresinden alındı
• Baykara-Acar, Y. (2013). Çocuk Adalet Sisteminde Ne Çalışır: Değerlendirme, Tretman Programları ve Kanıt Temeli. H. Acar, N. Negiz, & E. Akman içinde,
• Sosyal Hizmet: Temelleri ve Uygulama Alanları. Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Duyan, V. (2012). Sosyal Hizmet Temelleri Yaklaşımları Müdahale Yöntemleri. Ankara: SHUD Yayınları.
• Karataş, Z., & Dağdelen, G. (2014). Çocukların Risklerden Korunmasında Erken Tanı Ve Uyarı Sisteminin Önemi. Türkiye’de Çocuğun Refahı ve Korunması Sempozyumu (s. 301-315). Ankara: Gündem Çocuk Derneği Yayınları.
• Kubat, A. A. (2015). Denetimli Serbestlik ve Cezaların İnfazı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Munro, E. (2011). The Munro Review of Child Protection: Final Report A Child-Centred System. London: UK Department for Education.
• Prout, A., & James, A. (1997). A New Paradigm for the Sociology of Childhood? Provenance, Promise and Problems. A. Prout, & A. James içinde, Constructing and Reconstructing Childhood: Contemporary Issues in the Sociological Study of Childhood (s. 7-32). London: Falmer Press.
• Rosenberg, M. B. (2013). Şiddetsiz İletişim. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Sheafor, B., & Horejsi, C. (2014). Sosyal Hizmet Uygulaması: Temel Teknikler ve İlkeler. Ankara: Nika Yayınevi.
• TÜİK. (2014). Güvenlik Birimine Gelen veya Getirilen Çocuklar-2013. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu.
• TÜİK. (2015). Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması-2014. Türkiye İstatistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18633 adresinden alındı
• Uludağ, Ş. (2011). Onarıcı ve Cezalandırıcı Adalet: Paradigma Değişikliğini Tetikleyen Şartlar. Polis Bilimleri Dergisi, 13(4), 127-151.
• Uluğtekin, S. (1991). Hükümlü Çocuk ve Yeniden Toplumsallaşma. Ankara: Bizim Büro.
• Uluğtekin, S. (2012). Denetimli Serbestlik Altındaki Gençler ve Ailelerine İlişkin Araştırma: İhtiyaçlar ve Beklentiler. Ankara: Özgeder .
• Uluğtekin, S. (2014). Kanunla İhtilaf Halindeki Çocuklar: Eleştirel Düşünme ve Türkiye'de Çocuk Adalet Sisteminin Bazı Özellikleri. P. Akkuş, & Ö. BaşpınarAktütün içinde, Sosyal Hizmet ve Öteki: Disiplinlerarası Yaklaşım. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Ümit, E. (2007). Mekandan İmkana: Çocuk Suçluluğunun Habitusu. Ankara: Ankara Barosu Yayınları.
• Yavuz, H. A. (2012). Denetimli Serbestliğin Türk Ceza Adalet Sistemi İçerisindeki Genel Görünümü Üzerine. Adalet Dergisi(42), 58-75.