ÖZEL EĞİTİM GEREKTİREN BİREYLERDE AKRAN ZORBALIĞININ ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE BELİRLENMESİ (KKTC ÖRNEĞİ)

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 4, 1064 - 1086, 31.12.2023

İrem Özkan Cahit Nuri Başak Bağlama

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1395194

Öz

Bu araştırmanın amacı, özel eğitim gerektiren öğrencilerin yaşadıkları akran zorbalığına ilişkin özel eğitim ve okul öncesi öğretmenlerinin görüşlerini belirlemektir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımlarından fenomenolojik desen kullanılmıştır. Araştırma grubunu özel eğitim öğretmeni ve okul öncesi öğretmeni olan 63 öğretmen oluşturmuştur. Araştırma verileri görüşmeler ve anketler yoluyla toplanmıştır. Veriler, tema ve alt temalar oluşturularak sunulan betimsel analiz kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda özel eğitim gerektiren öğrencilerin sıklıkla zorbalık davranışına maruz kaldıkları ve bu davranışta çoğunlukla mağdur rolünde oldukları ortaya çıkmıştır. Özel eğitim ve okul öncesi öğretmenlerinin verdikleri cevaplara göre özel eğitim gerektiren öğrencilerin yüksek oranda sözel zorbalık kurbanı olduğunu düşündükleri görülmektedir. Özel eğitim gerektiren çocukların uğradıkları akran zorbalıkları sınıf seviyesi yükseldikçe zorbalığında arttığı ve cinsiyetlerine göre farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Zorba davranışlar ile mücadele konusunda öğretmenler bilinçlendirme çalışmalarını arttırılmasının önemini vurgulamıştır. Bu bağlamda özel eğitimde, her öğrencinin bireysel ihtiyaçları farklılık gösterir. Bu nedenle, akran zorbalığını önlemek ve ele almak için çözümler belirlenirken öğrencilerin özel gereksinimleri dikkate alınmalıdır. Özel eğitim programları, öğrencilere sosyal beceriler kazandırmaya odaklanmalıdır. Öğrencilerin iletişim, empati, problem çözme gibi becerilerini geliştirmesi akranlarıyla daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına yardımcı olabilir.

Anahtar Kelimeler

Zorbalık, Özel Eğitimde Akran Zorbalığı, Özel Eğitim Gerektiren Bireyler, Özel Eğitim

Etik Beyan

Bu çalışma etik ilkeler göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmiştir.

Destekleyen Kurum

Yoktur.

Proje Numarası

Yoktur.

Teşekkür

Yoktur

DETERMINATION OF PEER BULLYING IN INDIVIDUALS REQUIRING SPECIAL EDUCATION ACCORDING CPT TO TEACHER VIEWS (THE CASE OF NORTHERN CYPRUS)

Öz

This research aims to determine the views of special education and preschool teachers regarding peer bullying experienced by students requiring special education. The phenomenological pattern, a qualitative research approach, was employed in this study. The research group consisted of 63 teachers, including special education and preschool teachers. Data for the research were collected through interviews and surveys. The data were analyzed using descriptive analysis by forming themes and sub-themes. As a result of the research, it was revealed that students requiring special education are frequently subjected to bullying behavior, mostly assuming the role of the victim in these behaviors. According to the responses given by special education and preschool teachers, it is observed that students requiring special education are considered to be victims of verbal bullying to a high extent. It was concluded that peer bullying experienced by individuals requiring special education increases with the level of class and differs based on gender. Teachers emphasized the significance of increasing awareness-raising activities to combat bullying behaviors. In this context, in special education, the individual needs of each student differ. Therefore, students’ specific needs must be considered when determining solutions for preventing and addressing peer bullying. Special education programs should focus on equipping students with social skills. Improving skills such as communication, empathy, and problem-solving can help students establish healthier relationships with their peers.

Anahtar Kelimeler

Bullying, Peer Bullying in Special Education, Individuals Requiring Special Education, Special Education.

Proje Numarası

Yoktur.

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Yayıncılık, Sakarya, 226, 103-118.
• Andreou, E., Didaskalou, E., Vlachou, A. (2015). Bully/victim problems among Greek pupils with special educational needs: associations with loneliness and self-efficacy for peer interactions. Journal of Research in Special Educational Needs, 15(4) 235-246. https://doi.org/10.1111/1471-3802.12028
• Ataseven, B. (2012). Sosyal Bilimlerde Veri Kalitesi ve Ölçüm Teknikleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Atış Akyol, N., Yıldız, C., & Akman, B. (2018). Öğretmenlerin akran zorbalığına ilişkin görüşleri ve zorbalıkla baş etme stratejileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 439-459.
• Atik, G., & Kemer, G. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri arasındaki zorbalığı yordamada problem çözme becerisi, sürekli öfke-öfke ifade tarzları ve fiziksel özyeterliğin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 198-206.
• Becker, S. P., Mehari, K. R., Langberg, J. M., & Evans, S. W. (2017). Rates of peer victimization in young adolescents with ADHD and associations with internal- izing symptoms and self-esteem. European Child & Adolescent Psychiatry, 26, 201-214.
• Berchiatti, M., Ferrer, A., Galiana, L., Riberia, L. B., & Longobardi, C. (2021). Bullying in students with special education needs and learning difficulties: the role of the students-teacher relationship quality and students’ social status in the peer group. Child & Youth Care Forum, 51, 515–537. https://doi.org/10.1007/s10566-021-09640-2
• Bondü, R., Rothmund, T., & Gollwitzer, M. (2016). Mutual long-term effects of school bullying, victimization, and justice sensitivity in adolescents. Journal of Adolescence, 48, 62-72. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2016.01.007
• Busher, H., & James, N. (2012). The ethical framework of research practice. Research Methods in Educational Leadership & Management, 90-104.
• Cappadocia, M. C., Weiss, J. A., & Pepler, D. (2012). Bullying experiences among children and youth with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42, 266-277. https://doi.org/10.1007/s10803-011-1241-x
• Card, N.A., & Hodges, E.V.E. (2008). Peer Victimization among School-Children: Correlations, Causes, Consequences, and Considerations in Assessment and Intervention. School Psychology Quarterly, 23(4), 451–461.https://doi.org/10.1037/a0012769
• Carter, B. B., & Spencer, V. G. (2006). The fear factor: Bullying and students with disabilities. International Journal of Special Education, 21(1), 11-23.
• Chan, K.L., Lo, C.K.M., Ip, P. (2018). associating disabilities, school environments, and child victimization. Child Abuse and Neglect, 83, 21- 30.https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2018.07.001
• Cincioğlu, Ş. (2023). Kaynaştırma Öğrencilerine Yönelik Akran Zorbalığı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Creswell, J.W. (2009). Research Design: Qualitative, Quantitative, And Mixed Methods Approaches. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde akran zorbalığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 81-92. https://dergipark.org.tr/en/pub/uefad/issue/16693/173508
• Çarkıt, E., & Bacanlı, F. (2020). Okullarda akran zorbalığı: öğretmen görüşlerine göre nitel bir çalışma. Uluslararası Toplum Çalışmaları Dergisi, 10(15), 2545-2583.https://doi.org/10.26466/opus.644848
• Çınkır, Ş., & Karaman-Kepenekçi, Y. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34(34), 236-253.
• Çubukçu, Z., & Dönmez, A. (2012). İlköğretim okul yöneticilerinin şiddet türlerine yönelik görüşleri ve şiddetle başa çıkma yöntemleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(1), 37-64.https://dergipark.org.tr/en/pub/kuey/issue/10325/126591
• Elliot, M. (1997). 101 Ways of Dealing with Bullying. Hodder Childrens's Book.
• Ergün, D. (2011). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde ortaöğretim 6., 7., ve 8. sınıf öğrencilerinde akran zorbalığı yaygınlığı ve risk faktörlerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
• Eroğlu, M., & Kılıç, B. G. (2020). Peer Bullying among Children with Autism Spectrum Disorder in Formal Education Settings: Data From Turekey. Research in Autism Spectrum Disorders, 75, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2020.101572
• Espelage, D. L., & Swearer, S. M. (2003). Research on school bullying and victimization: What have we learned and where do we go from here?. School Psychology Review, 32(3), 365-383. https://doi.org/10.1080/02796015.2003.12086206
• Genç, G. (2007). Genel liselerde akran zorbalığı ve yönetimi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 6(2), 511-537.
• Gümüş Selek, F., Demir Küçükköseler, A., & Duran, B. (2022). 0-18 Yaş Arası Öğrenciler ve Özel Eğitim Öğrencilerinde Akran Zorbalığına Kısa Bir Bakış. 5. Elmis Uluslararası Özel Eğitim Kongresi, Konya.
• Hartley, M.T., Bauman, S., Nixon, C.L., Davis, S. (2015). Comperative study of bullying victimization among students in general and special education. Exceptional Children, 81(2), 176-193. https://doi.org/10.1177/0014402914551741
• Hawker, D. S. J., & Boulton, M. J. (2000). Twenty year’s research on peer victimization and psychosocial maladjustment. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41(4), 441-455.https://doi.org/10.1111/1469-7610.00629
• Kartal, H. (2009). Öğretmen adaylarının uygulama okullarındaki zorbalıkla ilgili değerlendirmeleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 141-172. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/77095
• Leff, S.S. (2007). Bullying and peer victimization at school: considerations and future directions, School Psychological Review, 36, 406-412. https://doi.org/10.1080/02796015.2007.12087931
• Llewellyn, A., & Hogan, K. (2000). The use and abuse of models of disability. Disability & Society, 15(1), 157-165. https://doi.org/10.1080/09687590025829
• Longmore, P. K., & Umansky, L. (Eds.). (2001). The new disability history: American perspectives (Vol. 6). NYU Press.
• Malecki, C. K., Demaray, M. K., Smith, T. J., ve Emmons, J. (2020). Disability, poverty, and other risk factors associated with involvement in bullying behaviors. Journal of School Psychology, 78, 115- 132. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2020.01.002
• Marshall, C., & Rossman, G. B. (2016). Designing qualitative research (6th ed.). Sage Publishing. Meyer, W. J. (1984). Concepts of mathematical modelling. McGraw-Hill.
• Oğur, M. E. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Zorba Davranış Eğilimlerine Yönelik Bir İnceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Olweus, D. (1993). Acoso escolar, “bullying”, en las escuelas: hechos e intervenciones. Centro de investigación para la Promoción de la Salud, Universidad de Bergen. Noruega, 2, 1-23.
• Olweus, D. (1997). Bully/victim problems in school: Facts and intervention. European Journal of Psychology of Education, 12, 495-510. https://link.springer.com/article/10.1007/bf03172807
• Özdemir, Ş.A. (2020). Kaynaştırma Modeli ile Eğitilen Zihin Engelli Öğrenciler ile Normal Gelişim Gösteren Öğrencilerin Akran Zorbalığına Maruz Kalma Durumlarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Özgöker, S., & Gürşimşek, A. I. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin akran zorbalığına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 37(3), 857–874. https://doi.org/10.33308/26674874.2023373642
• Özkan, Y., & Çiftçi, E.G. (2010). Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ilköğretim okullarında akran zorbalığı. İlköğretim Online, 9(2), 576-586. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/90762
• Rose, C. A., & Espelage, D. L. (2012). Risk and protective factors associated with the bullying involvement of students with emotional and behavioral disorders. Behavioral Disorders, 37(3), 133-147. https://doi.org/10.1177/019874291203700302
• Rose, C. A., Espelage, D. L, Aragon, S. R., & Elliot, J. (2012). Bullying and victimization among students in special education and general education curriculum. Exceptionality Educational International, 21(3), 2–14. https://doi.org/10.5206/eei.v21i3.7679
• Sarı, H., & Pürsün, T. (2019). Kaynaştırma sınıflarında akran zorbalığının öğretmen ve öğrenci görüşleri açısından incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44), 731-768. https://doi.org/10.21560/spcd.v19i49119.500742
• Shelley, D., & Craig, W. M. (2010). Attributions and coping styles in reducing victimization. Canadian Journal of School Psychology, 25(1), 84-100. https://doi.org/10.1177/0829573509357067
• Shetgiri, R. (2013). Bullying and victimization among children. Advances in Pediatrics, 60(1), 33-51. https://doi.org/10.1016/j.yapd.2013.04.004
• Singh, R., & Hooda, R. S. (2019). School bullying: A psychologicalreview. IAHRW International Journal of Social Sciences Review, 7(4), 729-731.
• Sivrikaya, T., & Eldeniz-Çetin, M. (2023). Kaynaştırma öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma durumlarının ve zorbalıkla başa çıkma stratejilerinin belirlenmesi. Journal of Education for Life, 37(1), 232-252. https://doi.org/10.33308/26674874.2023371532
• Smith, J. D., Schneider, B. H., Smith, P. K., & Ananiadou, K. (2004). The effectiveness of whole-school antibullying programs: A synthesis of evaluation research. School Psychology Review, 33(4), 547-560. https://doi.org/10.1080/02796015.2004.12086267
• Stockdale, M.S., Hangaduambo, S. Duys, D., Larson, K. & Sarvela, P.D. (2002). Rural elementary students', parents'and teachers'perceptions of bullying. American Journal of Health Behavior, 26(4), 266-277. https://doi.org/10.5993/AJHB.26.4.3
• Swearer, S. M., Wang, C., Maag, J. W., Siebecker, A. B., Frerichs, L. J. (2012). Understanding bullying dynamic among students in special and general education, Journal of School Psychology, 50, 503-520.https://doi.org/10.1016/j.jsp.2012.04.001
• Terzioğlu, N. K. (2022). Özel Eğitimde Akran Zorbalığı: Öğretmen Görüşlerine Dayalı Nitel Bir Çalışma. Turkish Journal of Special Education Research and Practice, 4(1), 64-90.https://doi.org/10.37233/TRSPED.2022.0123
• Tüzün-Bayram, F. (2022). Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Olan İlköğretim Çağındaki Kaynaştırma Öğrencilerinin Karşılaştıkları Zorbalıklara İlişkin Ebeveyn Görüşleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Twyman, K. A., Saylor, C. F., Saia, D., Macias, M. M., Taylor, L. A., & Spratt, E. (2010). Bullying and ostracism experiences in children with special health care needs. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 31(1), 1-8.
• Unnever, J. D., & Cornell, D. G. (2003). Bullying, self-control, and ADHD. Journal of Interpersonal Violence, 18, 129-147.
• Ünal, Z. H. (2019). Kaynaştırma sınıfına devam eden zihin yetersizliği olan öğrencilere uygulanan akran zorbalığına ilişkin öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Van Roekel, E., Scholte, R.H.J. & Didden, R. (2010). Bullying Among Adolescents With Autism Spectrum Disorders: Prevalence and Perception. Journal Autism Dev Disord 40, 63–73 https://doi.org/10.1007/s10803-009-0832-2
• Walsh, M. (2001). Research madereal: A guide for students. Nelson Thornes.
• Yıkmış, M. S. (2020). Nitel araştırmalarda e-görüşme tekniği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 183-197.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, O., & Destegüloğlu, B. (2020). Violence Reflected in Children’s Books. Elementary Education Online, 18(3), 1099-1099. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.610732
• Yılmaz, Z. H., & Malkoç, A. (2020). Kaynaştırma sınıfına devam eden zihin yetersizliği olan öğrencilere uygulanan akran zorbalığına ilişkin öğretmen görüşleri. Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 92-111. https://doi.org/10.24315/tred.540609