Tekillik ve Yapay Zekâ Teknofobisi: “I Am Mother (2019)” Filmi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 2, 31 - 43, 30.12.2023

İsmail Özçelik Aytekin Can

Öz

Teknoloji uzmanlarının öngörülerine bakıldığında teknolojik gelişimin hızı gelecekte çok ciddi boyutlara ulaşacak ve bir noktada tekillik adı verilen teknolojik devrim gerçekleşecektir. Tekilliğe ulaşmanın yolu ise genel kanıya göre yapay zekâdan geçecektir. Birçok teknoloji yazarı bunun 21. Yüzyıl’da gerçekleşeceğine inanmakta ancak tekilliğin ne gibi sonuçlar doğuracağı konusunda farklı yaklaşımlar benimsemektedirler. Kimileri bu deneyimin insanlığın sonunu getirebileceğini düşünürken kimileri ise insanlığı ölümsüz bir yaşama götürebileceğini öne sürmektedir. Bilimkurgu filmlerinde de tekilliğin insanın geleceği için ne ifade edeceğine dair anlatılar sıkça yer edinmektedir. Bu çalışmada Grant Sputore tarafından yönetilen I Am Mother (2019) adlı bilimkurgu filmi incelenmiştir. Çalışmanın temel amacı, teknofobi kavramı bağlamında filmde yapay zekâ ve tekillik konularının nasıl ele alındıklarını ortaya koymaktır. Betimsel analiz yöntemiyle oluşturulan araştırmanın sonucunda I Am Mother filminde yapay zekâ ve tekilliğin insanlığın sonunu getirmeye çalışan bir düşman olarak betimlendiği ve filmin teknofobik bir yaklaşımı yansıttığı bulgularına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tekillik, Yapay Zekâ, Teknofobi, Bilimkurgu, I Am Mother (2019)

Etik Beyan

Etik kurul izni ve/veya yasal/özel izin alınmasına gerek olmayan bu çalışmada araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur.

Kaynakça

• Akşit, O. O. ve Favaro, A. (2021). Teknokültürel Düşler ve Kabuslar: 21. Yüzyıl Bilim Kurgu Sinemasında Teknoloji ve İnsan. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Baydemir, T. (2017). Teknolojik Tekillik. Bilim ve Teknik Dergisi, (594), s. 50-55.
• Bostrom, N. (2021). Süper Zekâ: Yapay Zekâ Uygulamaları, Tehlikeler, Stratejiler. (Çev. F. B. Aydar) İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Çağatay, H. (2019). Yapay Zekâ ve Tekillik: Teknolojik Tekillik Bize Ne Kadar Yakın ve Neden Önemli? MetaZihin: Yapay Zekâ ve Zihin Felsefesi Dergisi, 2(2), s. 231-242.
• Dilmegani, C. (2017). When will singularity happen? 995 experts’ opinions on AGI. Ekim 26, 2022 tarihinde AI Multiple: https://research.aimultiple.com/artificial-general-intelligence-singularity-timing/ adresinden alındı
• Dinello, D. (2005). Technophobia! Science Fiction Visions of Posthuman Technology. Austin: University of Texas Press.
• Doğan, M. (2020). Yapay Zekâ Felsefesinde Bilinç Problemi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dura, C., & Kılıçarslan, Z. (2011). Ulusötesi Şirketler ve Ulus Devlet: Güç Kayması Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(31), s. 11-37.
• Favaro, A. (2017). Distopik Filmlerde Teknolojik Evrenler. Doğu Batı Düşünce Dergisi, "Distopya", (80), s. 199-221.
• Good, I. J. (1965). Speculations Concerning the First Ultraintelligent Machine. Advances in Computers, (6), s. 31-88. doi: https://doi.org/10.1016/S0065-2458(08)60418-0
• Güçhan, A. (2004). Frankenstein ve Orlan: Sinema ve Performans Sanatında Teknofobi. Selçuk İletişim Dergisi, 3(3), s. 58-65.
• Husain, A. (2019). Duyarlı Makine: Yapay Zekânın Olgunluk Çağı. (D. Dalgakıran, Çev.) İstanbul: Siyah Kitap Yayınları.
• Huxley, A. (2016). Cesur Yeni Dünya. (Ü. Tosun, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kaku, M. (2016). Geleceğin Fiziği. (Y. S. Oymak, & H. Oymak, Çev.) Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• Karabağ, M. (2021). Dijital Televizyon Programlarında Yayınlanan Bilim Kurgu Dizilerinde Yapay Zekâ Olgusu: Netflix Örneği.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kurzweil, R. (2016). İnsanlık 2.0: Tekilliğe Doğru Biyolojisini Aşan İnsan. (M. Şengel, Çev.) İstanbul: Alfa Yayınları.
• Osiceanu, M. E. (2015). Psychological Implications of Modern Technologies: "Technofobia" versus "Technophilia". Procedia - Social and Behavioral Sciences, (180), s. 1137-1144. doi: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.02.229
• Oskay, Ü. (2018). Çağdaş Fantazya: Popüler Kültür Açısından Bilimkurgu ve Korku Sineması. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Özçelik, İ. (2022). Bilimkurgu Filmlerinde Teknofobik Bir Anlatı Unsuru Olarak Yapay Zekâ. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Say, C. (2018). 50 Soruda Yapay Zekâ. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Schwab, K. (2018). Dördüncü Sanayi Devrimi. (Z. Dicleli, Çev.) İstanbul: Optimist Yayınları.
• SFE. (2018, Ağustos 12). Singularity. Ekim 07, 2022 tarihinde (SFE) The Encyclopedia of Science Fiction: https://sf-encyclopedia.com/entry/singularity adresinden alındı
• Tegmark, M. (2021). Yaşam 3.0: Yapay Zekâ Çağında İnsan Olmak. (E. C. Göksoy, Çev.) İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Toksoy, M. (2019). Moore Yasası, Teknolojik Tekillik ve Prekarya. Tesisat Mühendisliği, (172), s. 41-66.
• Vinge, V. (1993). “The Coming Technological Singularity: How to Survive in the Post-Human Era. NASA (Dü.)”, Vision-21: Interdisciplinary Science and Engineering in the Era of Cyberspace içinde (s. 11-22). Cleveland: OH: NASA Lewis Research Center.
• Williams, M. S. (2021, Ağustos 08). Technological Singularity: An Impending "Intelligence Explosion". Ekim 06, 2022 tarihinde interestingengineering: https://interestingengineering.com/innovation/technological-singularity-an-impending-intelligence-explosion adresinden alındı
• Yakın, İ. (2020). Yapay Zekâ ve Geleceğin Toplumu: Bilimkurgu Sineması Üzerinden Bir Yakın Gelecek Tasavvuru. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yürür, F. (2015). Bilimkurgu Sinemasında Güncel Korkuların Yansıması: Post Apokaliptik Filmler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.