Sosyal Bilgiler Eğitiminde Doğal Afetler

Yıl 2023, Sayı: 5, 68 - 82, 31.12.2023

Nurbanu Şulek Kibar Aktın

Öz

Pek çok doğal afetin yaşandığı ülkemizde bu konu üzerinde durulması gereken önemli içeriklerin başında gelmektedir. Bu bağlamda çalışmada 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (SBDÖP) ve 4, 5, 6 ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler ders kitapları içerisindeki doğal afet konularının belirlenmesi ve bu konuların işleniş durumunu afet eğitimi bağlamında incelemesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel bir çalışmadır. Çalışmanın dokümanları tipik durum örneklemesi ile belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın 6. sınıf düzeyinde afet eğitimi ile ilgili yeterli kazanımlara yer verilmediği belirlenmiştir. Bu çerçevede 6. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında afet türlerine ilişkin içeriğin oldukça yetersiz olduğu belirlenmiştir. Ancak 4 ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında afet türlerine ilişkin yazılı içeriklere, görsel kaynaklara ve kavrama düzeyinde sorulara daha fazla yer verildiği tespit edilmiştir. Bu içeriklerin çoğunlukla deprem konusuyla ilgili olduğu tespit edilmiştir. Afet eğitimi ile ilgili aktif öğrenme ortamına yönelik etkinliklere yer verilmediği belirlenmiştir. Programda afet eğitimiyle ilgili kazanımların çoğunlukla duyarlılık ve dayanışma değerleriyle; becerilerin ise mekan algısı, çevre okuryazarlığı, gözlem, işbirliği, problem çözme ve girişimcilik becerileriyle ilişkili olduğu anlaşılmıştır. Oysaki depremin önlenebilirliğiyle ilgili öğrencilere sorumluluk, bilimsellik ve dürüstlük değerlerinin kazandırılması, kanıt kullanma, konum analizi, karar verme, araştırma, harita ve hukuk okuryazarlığı becerilerinin geliştirilmesine de ihtiyaç vardır. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın ve ders kitaplarının bu bağlamda düzenlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, öğretim programı, ders kitabı, doğal afetler.

Kaynakça

• Adayış, İ. (2020). Doğal afet eğitimi kapsamında arama kurtarma faaliyetlerine sosyolojik bir bakış: Van ili örneği [Yayınlanmamış yükek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. AFAD (2022). Doğal afetler. 02.10.2023 tarihinde https://www.afad.gov.tr/afadem/dogal-afetler erişilmiştir. Başıbüyük, A. ve Pala, Ş. M. (2023). Hayat bilgisi, sosyal bilgiler ve coğrafya dersi öğretim programları kazanımlarının afet eğitimi açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 185-194. Cin, M. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının doğal afetler ile ilgili yanılgıları. Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 70-81