YIĞMA YAPILARIN TÜRKİYE BİNA DEPREM YÖNETMELİĞİ 2018'E GÖRE PERFORMANS ANALİZİ: AFYONKARAHİSAR ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 3, 927 - 936, 27.12.2023

Gökhan Çoban Veli Başaran

https://doi.org/10.17482/uumfd.1237324

Öz

Yığma yapılar, insanların tarih boyunca kullandıkları bir yapı sistemidir. Bu yapılar doğal taşlar, kerpiçler, tuğla ve beton briketler gibi malzemelerin kullanılarak duvarların birbirine bağlanmasıyla yapılmıştır. Son yıllarda yığma yapıların şehir merkezlerinde yapımı azalmıştır. Ancak, hala kırsal kesimlerde kullanılmaya devam edilmektedir. Yığma yapıların deprem dayanımları diğer yapılara göre daha düşüktür. Bu çalışmada Afyonkarahisar’da yapımı tamamlanmış yığma binalar STA4CAD programında modellenerek analizleri yapılmıştır. Analizler sonrasında, yapıların Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018’de (TBDY18) belirtilen yeni kriterlere göre uygunlukları ve performans hedeflerini yerine getirip getirmediği değerlendirilmiştir. Ayrıca duvar imalatında kullanılan tuğla ve harcın basınç dayanımlarındaki değişimin yapının kapasitesi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Harç basınç dayanımındaki artışın yığma binalardaki performans artışına etkisinin tuğla basınç dayanımındaki artışa göre daha etkili olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yığma Yapılar, Deprem Güvenliği, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 2018, Tuğla Basınç Dayanımı, Harç Basınç Dayanımı

Performance Analysis of Masonry Buildings According to Türkiye Building Earthquake Code 2018: The Case of Afyonkarahisar

Öz

Masonry structures are a building system that has been used by people throughout history. These structures are made by connecting walls together using materials such as natural stones, bricks and concrete blocks. The use of masonry structures in urban centers has declined in recent years. However, they are still used in rural areas. The earthquake resistance of masonry structures is lower than other structures. In this study, buildings completed in Afyonkarahisar were modeled and analyzed using the STA4CAD program. After the analysis, the compliance and performance of the buildings with the new principles specified in the Türkiye Building Earthquake Code 2018 were evaluated. In addition, the effects of changes in the compressive strength of the bricks and mortar used in wall construction on the capacity of the building were examined. It has been observed that the increase in mortar compressive strength has a more effective effect on the increase in performance in masonry buildings than the increase in brick compressive strength.

Anahtar Kelimeler

Masonry Structures, Seismic Performance, Türkiye Building Earthquake Code 2018, Brick Compressive Strength, Mortar Compressive Strength

Kaynakça

• Arkan, E., Işık, E., Harirchian, E., Topçubaşı, M. & Avcil, F. (2023) Architectural Characteristics and Determination Seismic Risk Priorities of Traditional Masonry Structures: A Case Study for Bitlis (Eastern Türkiye). Buildings, 13(4), 1042.
• Arun, G. (2005) Yığma Kagir Yapı Davranışı, Yığma Yapıların Deprem Güvenliğinin Arttırılması Çalıştayı, 1-8.
• Atabey, İ. İ. ve Kanıt, R. (2014) Yığma Bir Okul Binasının Deprem Performans Analizi. Selcuk University Journal of Engineering Sciences, 13(1), 1-11.
• Ay, Z., Çarhoğlu, A. I., Korkmaz, K. A., Nuhoğlu, A. & Orhon, A. V. (2012) Yığma Yapıların Yapısal Davranışının İncelenmesi. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(2), 41-53.
• Baran, B., Bozdoğan, K. B., Atabey, İ. İ. (2022) Farklı duvar malzemelerine sahip yığma bir binanın 2007 ve 2018 deprem yönetmeliklerine göre karşılaştırılması. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 10(3), 1066-1075.
• Bayülke, N. (2011) Yığma Yapıların Deprem Davranışı ve Güvenliği, Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 1-14.
• Biçen, V. S., Işık, E., Arkan, E. & Ulu, A. E. (2020) A study on determination of regional earthquake risk distribution of masonry structures. ArtGRID-Journal of Architecture Engineering and Fine Arts, 2(2), 74-86.
• Çırak, İ. F. (2011) Yığma Yapılarda Oluşan Hasarlar, SDU International Technologic Science, 3(2), 55-60.
• da Silva, L. C., Milani, G. & Lourenço, P. B. (2023) Probabilistic-based discrete model for the seismic fragility assessment of masonry structures. Structures, 52, 506-523.
• Değirmenci, Ö. Ç., Aras, M. & Ekin, Ö. (2015) Yığma Eğitim Binalarının İncelenmesi “Bilecik Örneği”. Eighth National Conference on Earthquake Engineering, İstanbul, 1323-1332.
• Deprem Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik (2007), Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Ankara.
• Döndüren, M. S. (2008). Bağlayıcı Özelliği Artırılan Duvar ve Sıva Harcının Düzlem Dışı Yüklenen Tuğla Duvarların Mekaniksel Davranışına Etkisi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Hadzima-Nyarko, M., Mišetić, V. & Morić, D. (2017) Seismic vulnerability assessment of an old historical masonry building in Osijek, Croatia, using Damage Index. Journal of Cultural Heritage, 28, 140-150.
• Işık, M.F., Işık, E. & Harirchian, E. (2021) Application of IOS/Android rapid evaluation of post-earthquake damages in masonry buildings. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 7(1), 36-50.
• Kanca, A. G. (2004). Yığma Yapıların Depreme Karşı Dayanımları Beyoğlu Postane Hizmet Binası ve Beyoğlu Han Binası, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karaşin, M ve Öncü M. E. (2009) Çok Katlı Yığma Binaların Deprem Güvenliklerinin Değerlendirilmesi, Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 8(1), 63-67.
• Koç, V. (2016) Depreme Maruz Kalmış Yığma ve Kırsal Yapı Davranışlarının İncelenerek Yığma Yapı Yapımında Dikkat Edilmesi Gereken Kuralların Derlenmesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1), 36-57.
• Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (2018), Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara.
• Yıldızoğlu, H., Can, Ö. & Tayfur, B. (2018) Yığma Binalarda Deprem Performansının Belirlenmesi (Bayburt Korkut Ata Lisesi Örneği). Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8(2), 372-380. doi:10.17714/gumusfenbil.380259