Türkiye’de Sosyal Hizmetin Öncüleri: Sosyal Hizmetler Akademisi Mezunları Örneği

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 100. Yıl Özel Sayısı, 66 - 90, 29.10.2023

Adem Öter Şefika Eda Çiçek

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1331773

Öz

Sanayi devrimi ile birlikte değişen dünya düzeniyle ortaya çıkan ve çeşitlenen bireysel ve toplumsal sorunlar sosyal hizmet uygulamalarının kamu hizmetleri kapsamına alınmasına ve yasal güvence ile hak olarak sunulmasına imkân sağlamıştır. Sosyal hizmetlerin devlet eliyle yürütülmesi alandaki meslek elemanı ihtiyacını doğurmuştur. Dünyada sosyal hizmetin meslekleşmesi ve mesleki eğitim yönündeki gelişmeler çok eski tarihlere dayansa da Türkiye’de mesleki eğitim 1961 yılında açılan Sosyal Hizmetler Akademisiyle başlamıştır. Akademi 1961-1982 yılları arasında eğitim faaliyetlerine devam etmiş, 1983 yılında Sosyal Çalışma Bölümü ile birleştirilip Sosyal Hizmetler Yüksekokulu’na dönüştürülmüştür. Bu kapsamda çalışmanın giriş bölümü literatür taraması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Bölüm, sosyal hizmet kavramının tanımı, gelişimi, genelde eğitim süreci, özelde ise Sosyal Hizmetler Akademisiyle ilgili bilgileri içermektedir. Araştırma evreni Sosyal Hizmetler Akademisi mezunu (1965-1982) sosyal hizmet uzmanlarından oluşmaktadır. Araştırmada karma yöntem benimsenmiş olup kartopu örneklemesiyle 41 katılımcıya ulaşılarak görüşmeler yapılmıştır. Çalışmanın nicel verileri SPSS programıyla nitel verileri ise MAXQDA programı kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışma ile Akademi’ye öğrenci seçimi ve öğrencilerin sosyo-demografik bilgileri, öğrencilerin Akademi’de almış oldukları eğitimin nitelikli meslek elemanı yetiştirmeye etkisi, sosyal hizmet uzmanlarının çalışma alanları ve onların Akademi’yle kişisel bağları ortaya konulmuştur. Çalışma sonucunda, Akademi öğrencilerinin birçoğunun aynı demografik özelliklere, mesleki bilgi ve beceri yeteneklerine sahip oldukları ve mesleki ilke olarak bu özellikleri benimsedikleri görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Hizmetler Akademisi, Sosyal Hizmet Eğitimi, Sosyal Hizmet Mezunu, Sosyal Hizmet Uzmanı

Etik Beyan

Bu çalışma için Süleyman Demirel Üniversitesi Etik Kurulundan E-87432956-050.99-73708-/2020-32 sayılı ve 28.06.2021 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

Teşekkür

Araştırmaya gönüllü katılarak kıymetli zamanlarını ayıran Sosyal Hizmetler Akademisinin değerli mezunlarına çalışmaya verdikleri destek ve katkıdan dolayı teşekkür ederiz.

Pioneers of Social Work in Turkey: The Case of Social Services Academy Graduates

Öz

Individual and social problems that emerged and diversified with the changing world order as the result of the Industrial Revolution enabled social service practices to be included in the scope of public services and to be offered as a right with legal assurance. The execution of social services by the state has led to the need for professional staff in the field. Although the professionalization of social work and vocational training in the world dates way back, vocational training in Turkey started with the Social Services Academy that opened in 1961. The Academy continued its educational activities between 1961 and 1982, and in 1983 it merged with the Department of Social Work and transformed into the School of Social Services. In this context, the introductory part of the study is conducted as a literature review. The chapter includes information on the definition and development of the concept of social work, the education process in general and the Academy of Social Services in particular. The research population consists of social workers who graduated from the Academy of Social Services (1965-1982). Mixed method is adopted in the study and interviews are conducted with 41 participants by snowball sampling. The quantitative data of the study are analyzed using the SPSS program and the qualitative data are analyzed using the MAXQDA program. The study reveals the selection of students to the Academy, the socio-demographic information of the students, the impact of the education they received at the Academy on the training of qualified professionals, the field of work for social workers and their personal ties with the Academy. The study finds that most of the Academy students have the same demographic characteristics, professional knowledge and skills, and adopt these characteristics as professional principles.

Anahtar Kelimeler

Social Work Academy, Social Work Education, Social Work Graduate, Social Worker

Etik Beyan

Bu çalışma için Süleyman Demirel Üniversitesi Etik Kurulundan E-87432956-050.99-73708-/2020-32 sayılı ve 28.06.2021 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

Teşekkür

Araştırmaya gönüllü katılarak kıymetli zamanlarını ayıran Sosyal Hizmetler Akademisinin değerli mezunlarına çalışmaya verdikleri destek ve katkıdan dolayı teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Acar, M. C. ve Apak, H. (2017). Sosyal hizmet bölümü öğrencilerinin empatik eğilimleri ile özgecilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(1), 93-112.
• Akyıldız, Y. (2020). Türkiye’de kamusal sosyal hizmetin temelleri: Sosyal Hizmet Enstitüsü. H. S. Kıroğlu (Ed.), Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Alanında Akademik Çalışmalar –II Cilt 3, içinde (s.277-295). Gece Kitaplığı.
• Arnold, D. O. (1970). Dimensional sampling an approach for studying a small number of cases. The American Sociologist, 5(2), 147-150.
• Aziz, A. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri (9. Basım). Nobel Akademik Yayıncılık
• Creswell, J. W. (2009). Research design qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (Third Edition). SAGE Publications Inc.
• Creswell, J. W. ve Plano Clark, V. L. (2018). Designing and conducting mixed method research (Third Ed.). SAGE Publications, Inc.
• Creswell, J. W. ve Creswell, J. D. (2021). Araştırma tasarımı (Nitel, nicel ve karma yöntem araştırmaları). (E. Karadağ Çev. Ed.) Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çavuşoğlu, T. (2005). Sosyal hizmetlerin yakın tarihinden sayfalar. SABEV Yayınları.
• Çengelci, E. (1996). Cumhuriyet Türkiye’sinde sosyal hizmetlerin örgütlenmesi. Şafak Matbaacılık.
• Çevikbilen, T. (2021). Sosyal hizmet ve sağlık alanında mesleki eğitim ve uygulamalarım. Ankara.
• Çifci Gökçearslan, E. (2009). Social work profession and social work education in Turkey, Procedia Social and Behavioral Sciences 1, 2063–2065.
• Danışoğlu, E. (2011, 09 Ekim). Sabiha Sertel'den günümüze sosyal hizmet eğitiminin 50. yılı. Cumhuriyet Gazetesi.
• Dönümcü, Ş. (2017). Yaşamını sosyal hizmete adamış bir kadın: Sema Kut. https://bianet.org/biamag/yasam/186840-yasamini-sosyal-hizmete-adamis-bir-kadin-sema-kut adresinden 15 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• Durkheim, E. (1986). Meslek ahlakı. (M. Karasan, Çev.), M.E.G.S.B. Yayınları.
• Duyan, V., Sayar, Ö., ve Özbulut M. (2008). Sosyal hizmeti tanımak ve anlamak. Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını.
• Erkal. M. (1984). Sosyal meselelerimiz ve sosyal değişme. Mayaş Yayınları.
• Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage Publications Ltd.
• Friedlander, W. A. (1965). Sosyal hizmetin kavram ve metodları. (E. Besin, Çev.), Kardeş Matbaası.
• Friedlander, W. A. (1966). Sosyal refah hizmetine başlangıç. (R. Taşçıoğlu, Çev.). (2. Basım), S.S.Y.B., S.H.G.M. Yayınları.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. (C. Güzel, Yayıma Haz.). Kırmızı Yayınları.
• Hughes, E. E. (1996). Meslekler, meslekler ve sosyoloji. (Z. Cirhinlioğlu, Der. ve Çev.). Gündoğan, (1963).
• Işıkhan, V. (2011). Prof. Dr. Vedat Işıkhan’ın açılış konuşması. Sosyal Hizmet Sempozyumu, 50.Yılında Türkiye'de Sosyal Hizmet Eğitimi: Sorunlar, Öncelikler ve Hedefler, Sosyal Hizmet Araştırma ve Geliştirme Derneği.
• İyicil, F. (1963). Sosyal hizmet okulları ve öğrenci seçme işi. Sosyal Hizmet, 1(9), 8-10.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2014). Dünden bugüne insan ve insanlar sosyal psikolojiye giriş (16. Baskı). Evrim Yayınevi.
• Karataş, K. ve Erkan, G. (2005). Türkiye’de sosyal hizmet eğitiminin tarihçesi. Sosyal Hizmet Sempozyumu 2002: Sosyal hizmet eğitiminde yeni yaklaşımlar. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını.
• Karataş, K. ve Erkan, G. (2011). 1961’den günümüze sosyal hizmet eğitimi müfredatı: Sosyal hizmetler akademisi-sosyal hizmetler yüksekokulu-(HÜİİBF) sosyal hizmet bölümü özelinde bir değerlendirme. Sosyal Hizmet Sempozyumu, 50.Yılında Türkiye'de Sosyal Hizmet Eğitimi: Sorunlar, Öncelikler ve Hedefler.
• Kınalızade Ali Efendi (1990). Devlet ve aile ahlakı. (H. Öztürk, Haz.). Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• Kırımal, E. (1972). 1917 İhtilâlinden evvel ve sonra Kırım-Türk ailesi ile kadının durumu. Emel Dergisi, 12(68), 38-43.
• Koşar, N. ve Tufan, B. (1999). Sosyal hizmetler yüksekokulu tarihçesine genel bir bakış. Prof.Dr. Sema KUT’a Armağan-Yaşam Boyu Sosyal Hizmet içinde. H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Yayını.
• Kuntbay, G. (1961) Yeni bir meslek. Sosyal Hizmet, 1(4), 19, 20.
• Kut, S. (1988). Sosyal hizmet mesleği, nitelikleri temel unsurları müdahale yöntemleri. Ankara.
• Kümbetoğlu, B. (2008). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma (2. Baskı). Bağlam Yayınları.
• Marcuse, H. (1998). Yeni baskı döneminde hareket: Bir değerlendirme, (M. Keçik, Çev.). Cogito, 14, 69-80.
• Mayring, P. (2000). Nitel sosyal araştırmaya giriş, (A. Gümüş ve M. S. Durgun, Çev.). Baki Kitabevi.
• McClintock, C. C., Brannon, D., ve Maynard-Moody, S. (1979). Applying the logic of sample surveys to qualitative case studies the case cluster method. Administrative Science Quarterly, 24(4), 612-629.
• O’Brien T., Deriş N. (2019). The struggle for modern Turkey: Justice, activism and a revolutionary female journalist Sabiha Sertel. I.B. Tauris.
• Onwuegbuzie, A. J., Leech, N. L. (2004). Enhancing the interpretation of “significant” findings: The role of mixed methods research. The Qualitative Report, 9(4), 770-792.
• Öter, A. (2022). Sosyal hizmetler akademisi ve toplumsal kalkınma: Örnek bir şahsiyet Havva Oymak. Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 3(1), 66-93.
• Özdemir, D. (2006). Sosyal hizmet ve sosyal devlet. Sosyal Politikalar Dergisi, 1, Güz.
• Öztürk, A. B. (2009). Sosyal hizmet etiğinde farklı yaklaşımlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 20(1), 105-116.
• Pallant J., (2016). SPSS survival manual, (Sixth Edition). McGraw-Hill House.
• Raadschelders, J. C. (1999). A coherent framework for the study of public administration. Journal of Public Administration Research and Theory, 9(2), 281-304.
• Resmî Gazete (1959, 22 Haziran) Sosyal Hizmetler Enstitüsü Kurulmasına Dair Kanun 12.06.1959 tarih ve 7355 sayılı kanun, Sayı: 10233.
• Sığrı, Ü. (2006). Japonların kültürel özellikleri bağlamında; yönetsel, ekonomik ve sosyal süreçlerinin analizi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 29-47.
• Sosyal Hizmetler Akademisi Rehber, 1968-1969. Sosyal Hizmetler Akademisi Yayınları.
• Tezcan, M. (1982a). Eğitimin sosyolojik temelleri. Eğitim ve Bilim, 7(39), 7-10.
• Tezcan, M. (1982b). Tasavvuri akrabalık ve ülkemizdeki uygulama, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 117-130.
• Toraman, S. (2021). Karma Yöntemler Araştırması Kısa Tarihi, Tanımı, Bakış Açıları ve Temel Kavramlar. Nitel Sosyal Bilimler, 3(1), 1-29.
• Ülken, H. Z. (1969). Sosyoloji sözlüğü. MEB Milli Eğitim Basımevi.
• Vos, J. W. E. (1964). Sampling in space and time. Revue de l'Institut International de Statistique, 32(3), 226-241.
• Yaman, Ö.M., Karakulak K. ve Dağlar, F. (2015). Kavramlar ve kuramlar bağlamında sosyal hizmeti tanımak ve anlamak. Açılım Kitap.
• Yeler, A. (2019). Türkiye’de sosyal politikaların sosyal hizmet eğitimi üzerindeki belirleyiciliği. İmgelem Dergisi, 3(5), 273-285.