Konya’nın Elektrikle Buluşması ve Konya Elektrik Türk Anonim Şirketinin Faaliyetleri(1926-1932)

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 31, 18 - 29, 28.12.2023

Sadiye Tutsak Fatih Nacar

https://doi.org/10.57205/yenifikirjournal.1380094

Öz

Elektrik, günümüz teknolojisinin en yaygın kullanılan ve vazgeçilmez enerji sağlayıcısıdır. Bugün yaşam alanımızın hemen her köşesinde kolayca erişebildiğimiz elektrik, kullanılabilir duruma gelebilmesi için farklı ve zorlu aşamalardan geçmektedir. Geçmişte elektriğin yaygınlaşmaya başlaması kolay olmamıştır. Üretimi, dağıtımı, kullanımı her ülkeye ve her şehre göre farklılık göstermiştir. Anadolu topraklarında elektriğe erken kavuşan illerden biri de Osmanlı ve Cumhuriyet döneminin önemli şehirlerinden biri olan Konya’dır. Çalışmamızda Konya’da elektriğin üretimi ve dağıtımı amacıyla kurulan Konya Türk Elektrik Anonim Şirketinin faaliyetleri üzerinden Konya’nın elektrikle buluşması anlatılmaya çalışılmıştır. 1926 yılında kurulan şirket 1929 senesinde şehri elektrikle buluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Konya, Elektrik, Elektrik Üretimi, Elektrik Şirketi, Şehir Aydınlatması

Generating Electricity of Konya and Activities of Konya Electricity Turkish Incorporated Company (1926-1932)

Öz

Electricity is the most commonly used and indispensable energy provider of today's technology. Electricity, which we can easily access in almost every part of our daily life today, goes through different and challenging stages that many of us do not even think about. In the past, it wasn’t so easy for electricity to become widespread. Konya which was the important city of Ottoman and Turkish Repuplic, is one of the first provinces in Anatolia using the electricity whose production, distribution and use of differs from country to country or even region to region. Due to the fact that there is no previous study on this subject related to this prominent city has tended us to write about the use of the electricity in Konya. In this study, generating electricity of Konya has been tried to be explained through the activities of Konya Turkish Incorporated Company, which was established for the production and distribution of electricity in Konya. This company was founded in 1926 and generated electricity in 1929.

Anahtar Kelimeler

Konya, Electricity, Generate elecrticity, Company of Electricity, City Lighting

Kaynakça

• BCA Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi
• BCA, f.30.18.1.1,y.20.59.5. / BCA, f.230.0.0.0,y.141.14.1.
• BCA, f.030.18.01,y.02.39.64.11. / BCA, f.030.0.18.01,y.02.16.85.002.
• BAHADIR, O.(2001). Elektriğin Kısa Tarihi, İstanbul: TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yayınları.
• BAHADIR, O.(2020). Osmanlılardan Cumhuriyete Elektrik, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• KARAYAMAN, M.(2013). İlkler Şehri Uşak’ta Elektriğin Serüveni, İzmir: Meta Basım Matbacılık Hizmetleri.
• KARAYAMAN, M. (2009), Konya Vilayeti Türkiye'nin Sıhhi-i İctimâi Coğrafyası, Konya: Çizgi Kitabevi.
• KONYA İL YILLIĞI KOMİSYONU,(1967), Konya İl Yıllığı, Konya: Konya Valiliği Yayınları.
• ____________,(1973), Konya İl Yıllığı, Konya: Yeni Kitap Basımevi.
• ÖZKAN, S.H. (Ed.) (2019). Osmanlı Tarihi II, Siyasi Tarih ~ Kültür ve Medeniyet (1774-1922). İstanbul: İdeal Yay.
• UŞAKLIGİL, H. Z.(1987). Kırk Yıl. İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
• BATU B.(2020). İstanbul’da Elektrik Öncesi ve Sonrası Mekan Aydınlatmaları Üzerine Bir İnceleme, Fatih Sultan
• Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Mimarlık Programı, Y.L.Tezi. s.4.
• ÇİLOĞLU, M.(2014). Cumhuriyet Halk Partisi'nin Konya'daki Faaliyetleri (1923 – 1938). Gaziantep Üniversitesi,
• Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• ÇOLAK, F. (2013). Almanların Konya ve Çevresindeki Faaliyetleri (1876-1918), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler
• Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• ERDOĞAN, E. (1998). Mehmet Refik ve Yirminci Yüzyıl Türkiye’sindeki Elektrik Çalışmaları (Aynı Dönem Avrupa
• İle Karşılaştırmalı Olarak). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• EROL, E. (2007). Türkiye’de Elektrik Enerjisinin Tarihi Gelişimi: 1902–2000. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• ÖZDEMİR, N.(2011). Türkiye’de Elektriğin Tarihsel Gelişimi (1900-1938). Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi
• Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• SÖNMEZ, O.(1987). 1923-1938 Döneminde Konya. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Y.L.Tezi.
• ARSLAN, O.(2017). Tarsus Elektrik Altyapısı Tarihine Bir Bakış (1906-1938), Tarih İncelemeleri Dergisi, XXXII /1, 1-16.
• IŞIKPINAR, H.(1963). Elektrik, İller ve Belediyeler Dergisi, 208, 80-81.
• KARATAŞER,B. (2007). Konya Hamidiye Sanayi Mektebi (1901-1906), Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari
• Bilimler Fakültesi Dergisi, C.6, S.1, ss.12-138.
• KARAYAMAN, M.(2014). Ankara Elektrik Türk Anonim Şirketi Tarihçesi (1929-1939), Osmanlı Bilimi Araştırmaları, XVI, (1), 50-72.
• KÜÇÜK, S.(2013). Osmanlıların Modern Teknoloji ile Karşılaşması: Elektrik Örneği, Hacettepe Üniversitesi
• Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 18, 166-186.
• ÖZLÜ, Z., DEMİR, E.(2019), Türkiye’de Belediyecilik Uygulamaları: 1934 Yılı İzmit Örneği, Uluslararası Orhan Gazi
• ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu-V, 2019 Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi
• Başkanlığı Yayınları, C.2, 2019, Kocaeli, ss.1201-1209.
• ÖZTÜRK R. H.(2015). 1923-1938 Yılları Arasında Yerel Basında Konya Ekonomisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal
• Bilimler Enstitüsü Dergisi S.33, ss. 97-105.
• SERBEST, A. H.(2003). Türkiye’de Elektrik Enerjisi Üretiminin İlk Yılları (II.Bl.), Elektrik Mühendisliği Dergisi,419, 13-17.
• TUNCEL, M. (2002). Konya, TDV İslam Ansiklopedisi, C.26, 187-189.
• YAVUZ, H.(1988). Tarih Boyunca Elektriğin Öncüleri Alessandro Volta (1754-1827),
• Elektrik Mühendisliği Dergisi, 255, 162-163.
• ____________, “Konya”, Yurt Ansiklopedisi C.VII, İstanbul 1982–1983, s. 5099-5101.
• YURTOĞLU, N.(2018). Cumhuriyet Türkiye’sinde Elektrik Enerjisi Üretimi ve Enerji Politikaları (1923-1960), Atatürk
• Araştırma Merkezi Dergisi, 98, 227-280.
• ATEŞER, E. Aksaray Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü, Ders Notları, Erişim adresi:
• http://fizikbolumu.aksaray.edu.tr/akademik/ateser/files/EB_ders1.pdf
• DOĞAN, M.S. Konya Belediyesi'nin Cumhuriyet'ten Bu Yana Gelişimi. Erişim adresi:
• https://konya.bel.tr/engelli/makale/gelisim.php
• DOĞAN, M.S. Atlı Tramvaydan Elektrikli Tramvaya Elektrik Enerjisinin Konya'daki Serüveni:
• http://konya.bel.tr/engelli/makale/elektrik.php
• Ekekon Gazetesi, 10.12.1935.
• Encyclopedia Britannica, Erişim adresi: https://www.encyclopedia.com,.
• “İsmet Paşa Dün Merasimle Fabrikanın Temelini Attı”, Cumhuriyet Gazetesi, 21.11.1934, s.5.
• Muzaffer Hamid, "Şehrimizde Elektrik", Babalık Gazetesi, 3 Temmuz 1929.