Using food dye in fruit dairy products and consumer behaviour: The case of Izmir Province

Yıl 2023, Cilt: 60 Sayı: 4 - Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi Cilt: 60 Sayı: 4, 723 - 736, 05.01.2024

Zuhal Şenyüz Özge Elmas Günaydın Derya Saygılı Cem Karagözlü

https://doi.org/10.20289/zfdergi.1356808

Öz

Objective: The aim of this thesis study is to detect the presence of synthetic dyes in fruit dairy products, and to measure the level of awareness of parents over their knowledge and preferences on food coloring in dairy products with a questionnaire study.
Material and Methods: The determination and amount of water-soluble synthetic dyes were determined by HPLC method in 59 fruit dairy products from the market. In order to determine the consumer habits of parents living in İzmir, a survey was conducted using convenience sampling and snowball sampling. A total of 28 questions were asked in the survey to determine demographic characteristics, education and knowledge levels of parents on food and nutrition, and consumer habits of parents for products with/thought to contain food coloring.The collected data were analyzed in SPSS 18 program. Independent sample t-test were performed in the analysis.
Results:Synthetic dye was detected in 3 patisserie ice creams out of 59 products.The amounts determined are within the legal limits according to the relevant regulation.The preferences of the parents who received and did not receive education on dairy products with fruits differ.While 54% of the parents have knowledge about food coloring, 45% do not have knowledge about food coloring. 98% of parents look at the expiry date of the products, 88% read the label.
Conclusion: It could not detect synthetic dyes in any of the labeled products, on which he declared that he did not use synthetic dyes on the label. Synthetic dyes have been detected in some of the patisserie products whose label information is not easily accessible.

Anahtar Kelimeler

Food dye, İzmir, fruit dairy products, synthetic dye, consumer behaviour

Meyveli süt ürünlerinde gıda boyası kullanımı ve tüketici davranışları: İzmir ili örneği

Öz

Amaç: Çalışmada, meyveli süt ürünlerinde, sentetik boya varlığının tespit edilmesi, ayrıca anket çalışması ile ebeveynlerin süt ürünlerinde gıda boyası üzerinde tüketici tercihleri ve tutumlarının kıyaslanması amaçlanmıştır.
Materyal ve Yöntem: Piyasadan 59 adet meyveli süt ürününde HPLC yöntemiyle suda çözünen sentetik boyaların tespiti ve miktar belirlenmesi yapılmıştır. İzmir ili merkez ilçelerinde yaşayan ebeveynlerin tüketici alışkanlıklarının belirlenmesi amacıyla kolayda örnekleme ve kartopu örneklemesi kullanılarak anket yapılmıştır. Ankette demografik özellikler, ebeveynlerin gıda ve beslenmeye yönelik eğitim ve bilgi düzeyleri, ebeveynlerin gıda boyası bulunan/bulunduğu düşünülen ürünlere yönelik tüketici alışkanlıklarını belirlemeye yönelik toplam 28 soru sorulmuştur. Toplanan veriler IBM SPSS 18 programında analiz edilmiştir. Analizde bağımsız örneklem t-testi analizleri gerçekleştirilmiştir.
Araştırma Bulguları: 59 üründen 3 adet pastane dondurmasında sentetik boya tespit edilmiştir. Tespit edilen miktarlar ilgili yönetmeliğe göre yasal sınırlar içerisinde yer almaktadır. Eğitim alan ve almayan ebeveynlerin meyveli süt ürünü tercihleri farklılık göstermektedir. Ebeveynlerin %54’ü gıda boyası hakkında bilgiye sahip iken, %45’i ise gıda boyası hakkında bilgiye sahip değildir. Ebeveynlerin %98’i ürünlerin son tüketim tarihine bakmakta, %88’i ise etiket bilgilerini okumaktadır.
Sonuç: Etiketli ürünlerde, etiketinde sentetik boya kullanmadığını beyan ettiği hiç bir üründe sentetik boya tespit edilmemiş, etiket bilgisine kolayca ulaşılamayan pastane ürünlerinin bazılarında ise sentetik boya tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gıda boyası, meyveli süt ürünleri, sentetik renklendirici, tüketici davranışı, İzmir

Kaynakça

• Aksulu, İ., 2001. Tüketicide sağlığını koruma bilinci ve satın alma noktasında tüketici tutumları: ambalajlı gıda ürünleri üzerine araştırma. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi,16 (1): 115-127.
• Atlı, B., 2010. Gıda Boyaları. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ, VI+76 s.
• Branen, A.L. & R.J. Haggaerty, 2002. Introduction to Food Additives. New York, CRC Press, 11 s.
• Çağlar, C., 2019. Pastacıların Gıda Boyası Kullanımına İlişkin Tutumları ve Tüketici Tercihleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gastronomi ve Mutfak Sanatları Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi Ankara, XIII + 196 s.
• Dinç, M., 2007. Gıdalara Katılan Bazı Suda Çözünen Sentetik Boyaların Belirlenmesi. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Tekirdağ, VII+79 s.
• Erdem, K., 2016. Tüketicilerin Demografik Özellikleri ile Satın Alma Tarzları Arasındaki İlişki: Aydın İlindeki Tüketiciler Üzerine Bir Araştırma. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 85 s.
• Erdoğan, Ş., 2007. Ankara Piyasasında Satışa Sunulan Bazı Gıdalarda Sentetik Boya Miktarlarının Araştırılması. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Ankara,128 s.
• Gürbüz, S. & F. Şahin, 2015. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara,479 s.
• Hair J. F., W. C. Black, B. J. Babin, R. E. Anderson & R. Tatham, 2006. Multivariate Data Analysis. Pearson Prentice Hall, New Jersey, USA, 449 pp.
• Kalyoncu, A. & M. Yurttagül, 1995. Ankara piyasasında satılan çeşitli dondurma, şekerleme ve pasta süslerine katılan sentetik gıda boyalarının kantitatif olarak araştırılması. Beslenme ve Diyet Dergisi, 24 (2): 279-291.
• Köksal, E., N. Bilgili & A.A. Topçu, 2003. Ankara ili Gülveren bölgesinde yaşayan ev hanımlarının besin satın alma ve etiket okuma konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Sağlık ve Toplum, 13 (2): 77-83.
• Martins, N., C. L. Roriz, P. Morales, L. Barros & I.C.F.R., 2016 Food colorants: challenges, opportunities and current desires of agro industries to ensure consumer expectations and regulatory practices. Trends In Food Science and Technology, 52: 1-15.
• Nordic Committee on Food Analysis, 1989. Colours Synthetic, Water-Soluble-Liquid Chromotogrophic Determination in Foods. No:130 667,28/543-544, 2 pp.
• Özgül, E. & İ. Aksulu, 2006. Ambalajlı gıda ürünlerinde tüketicilerin etiket duyarlılığındaki değişimler. Ege Akademik Bakış Dergisi, 6 (1): 1-10.
• Sağlam, F., A. Gümüş & B. Dokcan, 1999. Tüketicilerin besin satın alımına ilişkin bilgi, tutum ve davranışları. Beslenme ve Diyet Dergisi, 28 (1): 39-46.
• Saleem, N., Z. N. Umar & S.İ. Khan, 2013. Survey on the use of synthetic food colors in food samples procured from different educational institutes of Karachi City. The Journal of Tropical Life Science, 3 (1): 1-7.
• Sezek, F., E. Kaya & S. Doğan, 2008. Üniversite öğrencilerinin genel beslenme alışkanlıkları, katkılı besinler hakkındaki bilgi, görüş ve tutumları. Çankaya Üniversitesi Sanat ve Bilim Dergisi, 10: 117-134
• Topuzoğlu, A., S. Hıdıroğlu, P. Ay, F. Önsüz & H. İkiışık, 2007. Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6 (4): 253-258.
• Türk Gıda Kodeksi, 2013, Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, T.C. Resmi Gazete, Sayı: 28693.
• Uzunöz, M., E. Oruç & G. Bal, 2008. Kırsal kadınların gıda güvenliği konusunda bilinç düzeyleri (Tokat ili örneği). Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 35-46.
• Ünüsan, N., 2007. Consumer food safety knowledge and practices in the home in Turkey. Food Control, 18: 45-51.
• Yalçın, A., 2012. Tüketicilerin Gıda Güvenliği ile İlgili Tutum ve Davranışları (Samsun İli Örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans, Tokat, 128 s.
• Yanğıç Yüksel, Ç. & N. Karagözlü, 2022. Tüketicilerin gıda güvenliği bilgi ve bilinçlerinin belirlenmesi: Ankara, Etimesgut örneği. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 2022, 59 (4): 645-659
• Yanğıç Yüksel, Ç. & N. Karagözlü, 2023. Tüketicilerin satın alma alışkanlıkları: Ankara, Etimesgut örneği. Ege Univ. Ziraat Fak. Derg., 60 (2): 291-302
• Yılmaz, E., Y. Oraman & İ. İnan, 2009. Gıda ürünlerine ilişkin tüketici davranışı dinamiklerinin belirlenmesi: “Trakya örneği”. Journal of Tekirdağ Agricultural Faculty, 6 (1): 1-10.