Bolşevik Dergisi (1925-1929) ve Sovyet Türkmenistanı’nın Oluşum Yılları

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 200 - 246, 25.12.2016

Begench Rahmanov Ahmet Kanlıdere

Öz

Türkmenistan’ın oluşum yılları
hakkındaki bilgilerimiz oldukça sınırlıdır. Bu döneme ait çok önemli bir kaynak
olan Bolşevik dergisi (Aşkabad, 1925-1929) son
derece önemli bilgiler içermektedir. Fakat her nedense (muhtemelen Arap
harfleriyle basılmış olması ve dergi kadrosunun Stalin yıllarında neredeyse
tamamen ortadan kaldırılmış olması sebebiyle) şu ana kadar bu konuda bir
araştırma yapılmamıştır.  Dergi,
Türkmenistan Komünist Partisinin yayın organıydı ve yazar kadrosu devletinin
üst düzeyinde görev yapan kimselerden oluşuyordu. Dergi sayfalarında
Türkmenistan’ın kuruluşunu takip eden 5 yıl içinde ülkede uygulanan dönüştürme
projesinin bütün safhalarını ve cephelerini (kabilecilikle mücadele, kadınların
özgürleştirilmesi, okuma-yazmanın yaygınlaştırılması, kültür devrimi, dil ve
alfabe reformu, eski dönemin kalıntılarının tasfiye edilmesi, işçi, çiftçi ve
köylülerin desteklenmesi) görmek mümkündür. Bunlar, söz konusu dönem hakkında
derinleşmek isteyenler için çok kıymetli veriler sağlamaktadır. Dergi kadrosunun
bir kısmı 1932’de tasfiye edilmiş; fakat çoğu 1937-38’deki represiya yıllarında ortadan kaldırılmıştır. Dolayısıyla, bu dönem
aydınlarından ve onların fikrî birikimlerinden bahsetmek uzun yıllar mümkün
olamamıştır. Bu çalışmada söz konusu yazarların hayat hikâyeleri araştırılmış, derginin
içeriği incelenerek Türkmenistan’ın oluşum yıllarında gerçekleştirilen
reformların sosyal ve kültürel hayata etkileri tespit edilmeye çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Türkmen Basını, Bolşevik dergisi, Sovyet Türkmenistan’ı, Türkmen milli komünistleri

The Bolshevik Journal (1925-1929) and the Formative Years of Soviet Turkmenistan

Öz

Bolshevik journal (Ashkabad, 1925-1929) was the media organ of the Turkmenistan
Communist Party. This journal was published in Ashkabad and continued its
publication for five years with Arabic letters. The staff of the journal
consisted mainly of the party members. In its pages, it is possible to witness
the traces of all reforms that have been planned and carried out in the country
following the foundation of Turkmenistan. The articles of the journal deal with
fighting tribalism, the liberation of Turkmen women, promoting literacy,
cultural revolution, language and alphabet reform, the elimination of the
remnants of the tsarist rule, supporting workers, farmers and villagers.
Despite being the organ of the party, some of the journal writers defended
Turkmen interests. Indeed, a great part of the editorial staff was wiped out in
the repression years of 1937 and 1938. This research aims at investigating the
early years of the Turkmenistan by analyzing the journal articles. Biographies
of the journal writers are also studied in order to comprehend these writings
better. Therefore, this study aims at understanding of the actions planned and
realized in the first five year period of the Soviet rule in the social and
cultural life of Turkmenistan.

Anahtar Kelimeler

Turkmen press, Bolşevik journal, Soviet Turkmenistan, Turkmen national communists

Kaynakça

• İLOGLU, Y., “Yeni Türk (Latin) Elipbisi”, Bolşevik, S. 6-7 (İyun-İyul 1926), s. 66-67.
• KALFANOV, “T. K. (P.) Partiyasında Bolan Yaramaz İşler Hakında”, Bolşevik, sayı 1 (April 1929), s. 19-25.
• KARPOV, “Rayonlaşdırmagın Birinci Neticesi”, Bolşevik, sayı 1-2 (1925), s. 54-58.