ULUSLARARASI EKONOMİ, İŞLETME VE POLİTİKA DERGİSİ

ETİK İLKELERİ

Hakemli bir derginin en önemli fonksiyonu etkin işleyen bir makale yayınlama sürecinin bulunmasıdır.  Bu süreç tüm yayıncılara, editörlere, hakemlere ve yazarlara bir takım sorumluluklar yüklemektedir. Taraflar makale yayınlama sürecinde en yüksek mesleki etik ve standartlara uygun olarak davranmaları esastır.

UEİP Dergisi Araştırma Etiği Sorumluluklarını ve Yayın Etiği Sorumluluklarını yüksek standartlarda uygulamayı amaçlamaktadır.

UEİP Dergisi Yayıncılık Etiği Kurulu (COPE: Committee on Publication Ethics) tarafından hazırlanan ve yayın etiğinin tüm yönleriyle ilgili tavsiyelerde bulunulan Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors ve Code of Conduct for Journal Publishers uygulama rehberlerini takip eder. UEİP Dergisi Yayıncılık Etiği Kurulu (COPE), Açık Erişim Dergiler Dizini (DOAJ), Açık Erişim Akademik Yayıncıları Derneği (OASPA) ve Dünya Tıp Editörleri Derneği (WAME) işbirliğinde hazırlanan Akademik Yayıncılıkta Şeffaflık İlkeleri ve En İyi Uygulamalar’ında ve YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi’nde yer alan ilkeleri kabul eder.

UEİP Dergisi aşağıda belirtilen araştırmalarda Etik Kurulu İzni istemektedir. 

• Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar
• İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması
• İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar
• Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar
• Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar

UEİP Dergisi editörleri, hakemleri ve yazarlarının Araştırma Etiği Sorumlulukları ve Yayın Etiği Sorumlulukları aşağıda listelenmektedir. Ayrıntılı bilgi için ilgili dokümanlar incelenebilir.

   EDİTÖRÜN SORUMLULUKLARI

• Editör, dergilerinde yayımlanan her şeyden sorumlu olmalıdırlar. Dolayısıyla editör; dergilerinin niteliğini yükseltmek için sürekli çaba göstermelidirler; ifade özgürlüğünü savunmalıdırlar; gereklilik halinde her zaman düzeltme, açıklama, tekzip yayımlamaya ve özür dilemeye hazır olmalıdırlar.

• Editör bir makaleyi yayıma kabul ya da reddederken, makalenin öneminin, özgünlüğünün ve açıklığının yanı sıra, çalışmanın geçerliliğini ve dergi kapsamına uygunluğunu da göz önünde bulundurarak nihai karar verme hakkına sahiptir.

• Editör, gönderilen makalelerin alındığını üç günü içinde teyit etmeli ve etkin, adil ve zamanında değerlendirme sürecini başlatmalıdır.

• Editör makale başvurusuyla ilgili ciddi bir sorun tespit edilmedikçe, makaleyle ilgili kabul kararını geri almamalıdırlar.

• Editörler hakemlik sürecinin nasıl işlediği dergide yayımlanmalı ve bu süreçte fark edilen her türlü sapmayı savunmaya hazır olmalıdırlar.

• Editörler, yazarların herhangi bir kişinin kendi çalışmalarını değerlendirmesini istemiyorlarsa ve bu talepleri için geçerli ve uygulanabilir bir gerekçeleri varsa, söz konusu talebe saygı duyulmalıdır.

• Editörler dergiye makale başvuru ve kabul tarihlerini yayımlanmalıdır; dergide belirtilmiş sürelere riayet edilmelidir.

• Editörler şikâyetlere anında yanıt vermelidir. Şikâyet sahibinin verilen yanıttan tatmin olmaması halinde takip edebileceği başka adımlar da olmalıdır.

• Editörler hakemlere kendilerinden ne beklendiği konusunda rehberlik etmelidir. Dergiye gönderilen makalenin hakemler tarafından gizliliğe zarar vermeyecek biçimde değerlendirilmesi de bu beklentiler arasındadır.

• Editör kararları kişinin milliyeti, etnik kökeni, dini inancı, politik görüşü, cinsiyeti ve ırkından dolayı etkilenmemelidir.

• Editörler hakemlerden bir çalışmayı değerlendirmeden önce, doğabilecek her türlü çıkar çatışmasına ilişkin kendilerini açıkça bilgilendirmelerini talep etmelidir.

• Editörler, makalelerde görülen etik sorunlar ile yayım suiistimali olasılıklarına dair görüş bildirmeleri konusunda hakemleri teşvik etmelidirler.

• Editörler, makalenin özgün olup olmadığına dair hakemlerden görüşlerini belirtmelerini ve intihale karşı tedbirli olmalarını istemelidir.

• Editörler saldırgan ve hakaret içeren görüşler içermedikleri sürece hakem görüşlerinin eksiksiz biçimde yazarlara iletilmesini sağlamalıdır.

• Editörler başarısız bir hakemlik sergileyen, değerlendirmelerinde sürekli geciken ya da nezaketten uzak bir dil kullanan hakemlere başvurmaktan vazgeçmelidir.

• Editörler, hakemlik sürecinin adil ve tarafsız olmasını, değerlendirmelerin vaktinde tamamlanmasını güvence altına alabilmek için çaba göstermelidir.

• Editörler yayın etiğine uymayan bir durumla karşılaştığında veya kendilerine bir suçlama ulaştığında gereğini yapmakla yükümlüdürler. Bu yükümlülük geçmiş sayıları da kapsar.

• Editör hiçbir şekilde, yazarların dergiye yayınlanmak üzere gönderdiği makaleleri yayına kabul etmede, gizli veya açık bir şart ileri sürmemelidir. 

• Editör, kendi araştırması için herhangi bir verinin veya gönderilen ve yayınlanmamış makalelerin raporlarının herhangi bir bölümünü kullanmamalıdır.
• Editör, burada belirtilmeyen her türlü yayın etiği kurallarına ve araştırma etiği kurallarına uymakla yükümlüdür.
• Yayın Kurulu, yukarıda sıralanan sorumlulukların editör tarafından yerine getirilmediğini tespit etmesi halinde ilgili editörün görevini sonlandırır.

   HAKEMİN SORUMLULUKLARI

• Hakem makalenin bilimselliğinin arttırılması ve makalenin yayınlanması için görüşlerini bildirmek suretiyle editörlük sürecine katkıda bulunur. Bilimin gelişmesine katkı sağladığı bilinci içerisinde hakemlik görevini yapar.

• Dergide çift kör hakem değerlendirme sistemi kullanılır. Bu kapsamda hakemler yazarların kimliklerini bilmemelidir; yazarların kimlikler araştırmamalıdır; yazarlarla doğrudan iletişime geçmemelidir.

• Hakem değerlendirmesi yapmak üzere davet alan bir hakem, ilgili makale için hakemlik yapıp yapamayacağını dair kararını en kısa sürede editöre bildirmelidir.

• Makalenin değerlendirilmesi için gerekli niteliklere sahip olmadığını; kararlaştırılan sürede görüşünü bildiremeyeceğini düşünen veya fark eden hakem derhal editörü bilgilendirmeli ve hakemlik sürecinden çekilmelidir.

• Hakem makaleyi gizli bir şekilde ele alıp, değerlendirmelidir. İzin verilenler dışında başkalarına makale ile ilgili açıklama yapılmamalı; konu tartışılmamalıdır.

• Hakem, değerlendirmek üzere kabul ettiği makalenin özgünlüğünü değerlendirmelidir. İntihal durumu tespit etmesi veya intihal olasılığının varlığını tespit etmesi halinde derhal editörü bilgilendirmelidir.

• Hakem, makale değerlendirmesini bilimsel kriterlere göre yapmalı; süreç içerisinde tarafsız ve tutarlı davranmalıdır. Kişisel eleştiri yapmamalı, nezaketten uzak bir dil kullanmamalıdır.

• Hakem, makale değerlendirme sırasında elde ettiği bilgiyi ve/veya fikri kendi çıkarları için kullanmamalıdır.

• Hakemler, yazarlara ve/veya makaleye yönelik tüm yorumları ve/veya soruları açık ve öz bir şekilde belirtmelidir.
• Hakemler, burada belirtilmeyen her türlü yayın etiği ve araştırma etiği kurallarına uymakla yükümlüdür.
• Editör, yukarıda sıralanan sorumlulukların hakem tarafından yerine getirilmediğini tespit etmesi halinde ilgili hakemin görevini sonlandırır; raporunu/raporlarını iptal eder.

           YAZARIN SORUMLULUKLARI

• Yazarlar, dergiye gönderilen makalenin her şeyinden sorumlu olmalıdırlar.

• Yazarlar, araştırma verilerini dürüst, tarafsız ve bilimsel yöntemlerle toplamalı ve yorumlamalıdır. Bilimsel araştırmalarda gerçek ve tahrif edilmemiş veri kullanmalıdır.

• Araştırmanın ham verileri yazar tarafından saklanmalı; değerlendirme sürecinde ve sonrasında istenildiğinde kolaylıkla erişebilir olmalıdır.

• Yazar, eşzamanlı bir makalesini birden fazla dergiye göndermemelidir. Aynı şekilde, yazar daha önce yayınlanmış olan herhangi bir makaleyi, incelenmek üzere başka bir dergiye göndermemelidir.

• Yazar makalesini dergi yazım kurallarına uygun olarak hazırlamalı; istenilen şekilde dergiye yüklemeli ve inceleme sürecini yakından takip etmelidir.

• Yazar bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlamamalıdır.

• Araştırmaya katkıda bulunan herkes yazar listesinde yer almalıdır. Aktif katkısı olmayanlar ise yazar listesinde yer almamalıdır.

• Yazar makaleye ait hakem önerilerini azami dikkatle ele almalı ve istenilen düzeltmeleri yapmalıdır. Yazar nezaket sınırları içerisinde hakem önerilerini eleştirebilmelidir.

• Yazar, gönderdiği eserlerin orijinal olduğunu garanti etmelidir. Yazar araştırmasında başkalarının çalışmalarını kullandıysa bunları uygun bir alıntı yöntemi kullanarak araştırmasında açıkça göstermelidir. Yazar intihalin tüm biçiminden ve intihal olasılığından kaçınmalıdır.
• Yazar, burada belirtilmeyen her türlü yayın etiği kurallarına ve araştırma etiği kurallarına uymakla yükümlüdür.
• Editör, yukarıda sıralanan sorumlulukların yazar/yazarlar tarafından yerine getirilmediğini tespit etmesi halinde hangi aşamada olursa olsun makaleyi yayımlamaktan vazgeçer; makale yayımladıktan sonra tespit edilmesi halinde ise yayımlanacak ilk sayıda "Düzeltme Metni" yayımlar. 

Kaynaklar

Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors

Code of Conduct for Journal Publishers

Principles of Transparency and Best Practice in Scholarly Publishing

Akademik Yayıncılıkta Şeffaflık İlkeleri ve En İyi Uygulamalar

YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi