OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDAN CUMHURİYET’E TÜRK YURDU DERGİSİNDE EĞİTİM ANLAYIŞI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 18 - 36, 03.11.2018

Firdevs Gümüşoğlu

Öz

Bu araştırmada 1911-1931 yılları arasında yayınlanan Türk Yurdu Dergisi’nin eğitim politikası tartışılacaktır. Bu dergi 2. Meşrutiyet’in getirdiği görece özgürlük ortamında İstanbul’da yayınlanır ve Osmanlı aydınlar dünyasında oldukça etkili olur. Dergi, İmparatorluğun içinde bulunduğu siyasal, ekonomik ve toplumsal sorunları irdeleyen, eleştiriler getiren ve çözümler ortaya koyan bir yayın politikası benimser. Bu yayın politikasının sonucu sorunlarının kaynağı ortaya konur ve bunlardan kurtulma yolları tartışılır. Dergideki yazılarda eğitim ezberci, cezalandırıcı ve kültüre yabancılaştırıcı bulunur. Bunun yanı sıra kız çocuklarının eğitiminin yetersizliği ele alınır.
Türk Yurdu yazarları Müslüman çocukların eğitimini, gayrimüslimlere kıyasla sorunlu bulur. Çünkü Osmanlı İmparatorluğu’nda eğitim ancak 1700’lerin sonlarına doğru modernleştirme çabasına girmiştir. Öte yandan halk kitlelerinin tümüne ulaşan bir eğitim politikası benimsenmemiş ve modernleşme çabası sınırlı kalmıştır. Oysa aynı süreçte gayrimüslimler eğitime büyük önem vermekteydi. Bazı Müslüman aileler, çocuklarını gayrimüslimlerin okullarına gönderiyordu. Derginin yazarları bu durumdan rahatsızlıklarını dile getiriyor, Müslüman çocukların kendi kültürlerine yabancılaşacağını savunuyordu. Türk Yurdu Dergisi’nin yazarları eğitimin bir program dahilinde milli ve laik olması gerektiğini düşünüyorlardı. Bundan dolayı Osmanlı İmparatorluğundan Cumhuriyet’e, eğitim anlayışındaki süreklilik ve kopuşları dergiden örneklerle tartışmak önemlidir. Bu örnekler günümüzdeki eğitim sorunlarının kaynağına da işaret etmektedir. Dergi bu açılardan çok önemli bir tarihi kaynak niteliği taşımaktadır.
Araştırmada özgün kaynaklar kullanılmakta ve dönemin literatürü dikkate alınmaktadır. Metin analizi yöntemi ile Türk Yurdu Dergisi’nin bütün sayıları analiz edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Toplum, eğitim, modernleşme, milliyetçilik

Kaynakça

• ANONİM, “Muhterem Okuyucularımıza”, Türk Yurdu Dergisi, Yıl: I, Sayı 2, 1 Aralık 1911, s. 25 7 Ayrıntılı bilgi için bkz. Firdevs Gümüşoğlu, Kemalist Toplum Modelinde Ülkü Dergisinin Yeri, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul, 200