Doğu Anadolu’nun Güneyinde Yetiştirilen Taze Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Gen Kaynaklarının Toplanması ve Bakla Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2016, Cilt: 21 Sayı: 2, 135 - 145, 30.12.2016

Mustafa Çirka Vahdettin Çiftçi

Öz

2009 ile 2011 yılları arasında yürütülen bu çalışma, Doğu Anadolu Bölgesi’nin güneyinde (Hakkâri, Bitlis, Bingöl, Malatya, Muş, Van, Elâzığ, Tunceli) taze tüketime uygun olarak yetiştiriciliği yapılan fasulye gen kaynaklarının toplanması, bakla özelliklerinin belirlenmesi ve ümitvar hatların seçilmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada, 4F-89 ve Helinda Gold (sırık taze çeşit) ve Yalova-5 ve Yalova-17 (bodur taze çeşit) standart çeşitleri kontrol çeşitler olarak kullanılmıştır.

2009 yılında toplanan 414 fasulye genotipinden 2010 yılında sadece 378 genotip çimlendirilmiş ve tartılı derecelendirme sonucu 415 ve üzeri puan alan 43 fasulye genotipi ümitvar olarak değerlendirilmiştir.

İkinci yıl (2011) devam ettirilen çalışmada, 43 genotipten 415 ve üzeri puan alan 18 ümitvar hat (16 sırık ve 2 bodur) olarak çalışma sonucunda belirlenmiştir. Standart çeşitler ile ümitvar çeşitler arasında farklılıkların olduğu bu çalışma sonucunda ortaya konulmuştur.

Kaynakça

• Adams, M. W., Coyne, D.P., Davis, J.H.C., Grahaw, P.H. nd Francis, C.A., 1985. Common bean (Phaseolus vulgaris L.). In: Grain Legume Crops. R.J. Summer field and E.H. Roberts (eds.), Collins Professional and Technical Books.
• Anonim, 1982., Fernch bean. Guideleness for the conduct tests for distinctness, homogenity and stability of new varietes of plants, International Union fort pense he New Vrietes of Plants (UPOV), Geneva, Switzerland.
• Anonim, 2011., Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Kayıtları, Van.
• Balkaya, A., 1999, Karadeniz bölgesindeki taze fasulye (Phaseolus vulgaris L.) gen kaynaklarının toplanması, fenolojik ve morfolojik özelliklerinin belirlenmesi ve taze tüketime uygun tiplerin teksel seleksiyon yöntemi ile seçimi üzerinde araştırmalar. (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, Samsun.
• Beebe, S., Skroch, P. W., Tohme, J., Duque, M. C., Pedraza, F., Nienhuis, J., 2000. Structure of genetic diversity among common bean landraces of Middle American origin based on corespondence analysis of RAPD. Crop Science 40: 264-273.
• Benchimol, L. L., Campos, T., Carbonell, S. A. M., Colombo, C. A., Chioratto, A. F., Formighieri, E. F., Gouvea, L. R. L., Souza, A. P., 2007. Structure of genetic diversity among common bean (Phaseolus vulgaris L.) varieties of Mesoamerican and Andean origins using new developed microsatellite markers. Genet Resour Crop Evol, 54: 1747-1762.
• Chacon, S. M. I., Pickersgill, B., Debouck, D. G., 2005. Domestication patterns in common bean (Phaseolus vulgaris L.) and the origin of the Mesoamerican and Andean cultivated races. Theor Appl. Genet., 110: 432-444.
• Chiorato, F.C., Carbonell, A. M. C., Benchimol, L. L., Chiavegato, M. B., Dias, L. A. S., Colombo, C. A, 2007. Genetic diversity in common bean accessions evaluated by means of morpho-agromonical and RAPD data. Sci. Agric. (Piracicaba, Braz), 64 (3):256-262.
• Ekincialp, A., 2011. Van Gölü Havzası Fasulye Genotipleri Arasındaki Akrabalık İlişkilerinin ve Antraknoz (Colletotrichum lindemuthianum) (Sacc. & Magnus) Lambs. Scrib.) Hastalığına Dayanıklılığın Fenotipik ve Moleküler Yöntemlerle Belirlenmesi. Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi (basılmamış).
• Erdinç, Ç., 2011. Ülkemizdeki Bazı Fasulye Genotipleri Arasındaki Akrabalık İlişkilerinin ve Antraknoz Hastalığına (Colletotrichum lindemuthianum (Sacc. & Magn.) Lambs. Scrib.) Dayanıklılığın Fenotipik ve Moleküler Yöntemlerle Belirlenmesi. Yüzüncüyıl Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi (basılmamış).
• Ferreira1, J.J., Alvarez, E., Fueyo1, M.A., Roca, A. and Giraldez, R. 2000. Determination of the outcrossing rate of Phaseolus vulgaris L. using seed protein markers. Euphytica 113: 259–263, 2000.
• Galvan, M. Z., Menendez-Sevillano, M. C., De Ron, A. M., Santalla, M., Balatti, P. A., 2006. Genetic diversity among wild common beans from Northwestern Argentina based on morpho-agronomic and RAPD data. Genetic Resources and Crop Evolution, 53: 891-900.
• Kwak, M., Gepts, P., 2009. Structure of genetic diversity in the two major gene pools of common bean (Phaseolus vulgaris L., Fabaceae). Theor. Appl. Genet., 118: 979-992.
• Marotti, I., Bonetti, A., Minelli, M., Catizone, P., Dinelli, G., 2007. Characterization of some Italian common bean (Phaseolus vulgaris L.) landraces by RAPD, semi- random and ISSR molecular markers. Genetic Resources and Crop Evolution, 54 (1): 175-188.
• McCormack, J. 2004. Bean seed production. An organic seed production manual for seed growers in the Mid-Atlantic and southern U.S. Distribution ve licensing information, page: 1-6.
• Rodino, A. P., Santalla, M., Ron, A. M. D., Singh, S. P., 2003. A core collection of common bean from the Iberian peninsula. Euphytica, 131: 165-175.
• Schoonhoven, A. and Pastor-Corrales, M.A., 1991. Standart system for the evaluation of bean germplasm. Centro International de Agricultura Tropical (CIAT), Cali-Colombia, 53p.
• Singh, S. P., 2001. Broadening the genetic base of common bean cultivars: A Review. Crop Science, 41: 1659-16