Tokat Florasında Doğal Yayılış Gösteren Rezene Popülasyonlarının Morfolojik ve Kalite Özeliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2016, Cilt: 53 Sayı: 3, 293 - 299, 27.09.2016

Ali Dirican İsa Telci

https://doi.org/10.20289/zfdergi.389365

Cited By: 5

Öz

Rezene (Foeniculum vulgare Mill.) ticari olarak üretimi yapılan ve Türkiye
florasında doğal yayılış gösteren önemli baharat bitkilerinden birisidir.  Rezene üzerindeki yoğun tarımsal çalışmalara
rağmen, doğal yayılış gösteren popülasyonlar üzerindeki çalışmalar sınırlıdır.
Mevcut çalışmada; Orta Karadeniz bölgesinde yer alan Tokat florasında doğal
yayılış gösteren rezene popülasyonlarının bitkisel ve kalite özelikleri
araştırılmıştır. Bu amaçla 4 farklı duraktan alınan örneklerde bitkisel ve
kalite özeliklerinin değişimi ve özellikler arası ilişkiler incelenmiştir.  Çalışmada bitkisel özeliklerden bitki boyu
100-235 cm (ort. 184 cm), 1000 meyve ağırlığı 2.9-8.3 g (ort. 5.4 g)
aralıklarında değişmiştir. Kalite özeliklerden uçucu yağ oranları  % 3.5-10.3 (ort. % 6.6) arasında bulunmuştur.
Uçucu yağda ana bileşenin estragol olduğu ve % 72.9-93.6 (ort. % 85.3)
aralığında değiştiği belirlenmiştir. Çalışmada ana bileşen estragol oranı ile
bitki boyu (r= 0.60**), şemsiye sayısı (r= 0.39*) arasında olumlu, uçucu yağ
oranı (r= --0,34*) arasında olumsuz ilişki gözlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Rezene, Foeniculum vulgare, uçucu yağ, estragol

Determination of Morphological and Quality Characters in Native Fennel Populations from Flora of Tokat

Öz

Fennel  (Foeniculum
vulgare Mill.) is one of spice and an aromatic plant which is commercial
produced and naturally grows in the flora of Turkey. Despite intensive studies
on the cultivation of fennel varieties, there are limited studies on the
properties of native fennel populations. The research objectives were to
determine morphological and quality characteristics of natural population of
fennel from Tokat Flora located the Black Sea region of Turkey. Fennel plants
were sampled from four different areas of Tokat region.  Plant height varied from 100 to 225 cm (mean
184 cm),   and 1000 fruit weight were
between 2.9 and 8.3 g (mean 5.4 g). Essential oil contents were varied from
3.50 to 10.30%.  Estragole, main
component of essential oil, was determined between 72.9          to 93.6% of essential oil. There were positive
correlation between estragole   and plant height (r = 0.06**) and stem number
(r = 0.39*). But there were a negative correlation between essential oils and
main component of estragole    (r = --0.34*).  

Anahtar Kelimeler

Fennel, Foeniculum vulgare, essential oil, estragole

Kaynakça

• Akgün, A. 1990. Türkiye’nin Baharatları: III. Umbelliferae familyası. Gıda, 15(2): 101-104
• Baydar, H. 2013. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi (Genişletilmiş 4. Baskı). Süleyman Demirel Üniversitesi Yayın No: 51, Isparta
• Bayram E., S. Kırıcı, S.Tansı, G.Yılmaz, O. Arabacı, S. Kızıl ve İ. Telci. 2010. Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi Bildiri Kitabı (I): 11–15 Ocak, Ankara, s. 437–456
• Baytop, T. 1994. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları: 578, 508 Ankara
• Baytop, T. 1999. Türkiye’de Bitkilerle Tedavi (Geçmişte ve Bugün) Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul
• Bernath, J., E. Nemeth, A. Kattaa and E. Hethelyi. 1996. Morphological and chemical evaluation of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) populations of different origin. Journal of Essential Oil Research 8: 247-253.
• Ceylan, A. 1987. Tıbbi Bitkiler II (Uçucu Yağ İçerenler). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:481, Ders Kitabı: 187, İzmir
• Davis, P. H. 1972. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol: 4. University Press, Edinburgh
• Ehsanipour, A., J. Razmjoo and H. Zeinali. 2012. Effect of nitrogen rates on yield and quality of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) accessions. Industrial Crops and Products 35(1): 121-125.
• El-Awadi, M. E and E. A. Hassan. 2010. Physiological responses of fennel (Foeniculum vulgare Mill) plants to some growth substances. the effect of certain amino acids and a pyrimidine derivative. Journal of American Science 6(7): 120-125.
• Guillen, M. D and M. J. Manzanos. 1994. A contribution to study Spanish wild grown fennel (Foeniculum vulgare Mill.) as a source of flavor compounds. Chemie, Mikrobiologie, Technologie der Lebensmittel 16: 141-145.
• Mahfouz, S.A and M. A. Sharaf-Eldin. 2007. Effect of mineral vs. biofertilizer on growth, yield, and essential oil content of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) International Agrophysics 21(4): 361-366.
• Muckensturm B., D. Foechterlen, J. P. Reduron, P. Danton and M. Hildenbrand. 1997. Phytochemical and chemotaxonomic studies of Foeniculum vulgare. Biochemical Systematic and Ecology 25(4): 353-358.
• Napoli, E.M., G. Curcuruto and G. Ruberto. 2010. Screening the essential oil composition of wild Sicilian fennel. Biochemical Systematic and Ecology 38(2): 213-223.
• Özcan, M.M. and J.C. Chalchat. 2006. Effect of collection time on chemical composition of the essential oil of Foeniculum vulgare subsp. piperitum growing wild in Turkey. European Food Research and Technology 224: 279-281.
• Özcan M.M., J.C. Chalchat, D. Arslan, A. Ateş and A. Ünver. 2006. Comparative essential oil composition and antifungal effect of bitter fennel (Foeniculum vulgare ssp. piperitum) fruit oils obtained during different vegetation. Journal of Medicinal Food 9(4): 552–561.
• Özkan, F. 1999 Tatlı Rezenede Bitki Sıklığının Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Piccaglia, R. and M. Marotti. 2001. Characterization of Some Italian Types of Wild Fennel (Foeniculum vulgare Mill.). Journal of Agricultural and Food Chemistry 49(1): 239-244.
• Sencar, Ö. and S. Gökmen. 1996. Tarımsal Ekoloji. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınları: 8, Ders kitabı, Tokat.
• Şanlı, A., T. Karadoğan and H. Baydar. 2008. Doğal olarak yetişen tatlı rezene (Foeniculum vulgare var. dulce Mill.)'nin farklı büyüme ve gelişme dönemlerinde uçucu yağ miktarı ve bileşenlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 3(2): 17-22.
• Tanker, N., M. Kovuncu and M. Coşkun. 2004. Farmasötik Botanik. Ankara Üniversitesi Eczacılık FakültesiYayınları: 88, Ders kitabı: 458, Ankara
• Telci, I., I. Demirtas and A. Sahin. 2009. Variation in plant properties and essential oil composition of sweet fennel (Foeniculum vulgare Mill.) fruits during stages of maturity. Industrial Crops and Products 30 (1): 126-130
• Tunçtürk, R., M. Tunçtürk and D. Türközü. 2011. Van Ekolojik Koşullarında Değişik Azot ve Fosfor Dozlarının Rezene (Foeniculum vulgare Mill.)’de Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 21(1): 19-27.