Menaqib‐nāmes and A Distinct Source on the Life of al‐Qushayrī; Menaqibu Sheikh Abū al‐Qāsim al‐ Qushayrī

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 8, 61 - 79, 30.12.2018

Yüksel Göztepe

Öz

Anahtar Kelimeler

al‐Qushayrī, Menaqib, Life of al‐Qushayrī, Education

Menâkıbnâme ve Kuşeyrî’nin Hayatına Dair Farklı Bir Kaynak; Menâkıbu Şeyh Ebu’l-Kâsım el-Kuşeyrî

Öz

Bu makalede büyük sûfî Abdülkerîm Kuşeyrî’nin
hayatını farklı bir tarzda anlatan bir menkıbe ele alınmıştır. Bu menkıbede
nakledilenler, Kuşeyrî’nin hayatından bahseden eserlerde bulunmamaktadır.
Makalede önce, kültür tarihimizin kaynağı olması bakımından menâkıb ve
menâkıbnâmelerin kaynakları, onları yazmaya sevk eden nedenler ve
menâkıbnâmelerin çeşitleri gibi konular hakkında genel bilgi verdikten sonra “Menâkıb-ı Kuşeyrî”nin metninin tercümesi verilmiştir. Çalışmada,
Kuşeyrî’nin hayatıyla ilgili verilen bilginin doğruluğuyla ilgili özlü bir
analiz yaptıktan sonra “Menâkıb-ı
Kuşeyrî”nin kısa bir
değerlendirilmesi de ele alınmıştır. Menâkıb’da yer alan bazı mecaz ve
semboller de yorumlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Kuşeyrî, Menkıbe, Hayatı, Eğitim

Kaynakça

• Abdulkerim el-Kuşeyrî, el-Risâletü’l-kuşeyrîyye, thk. Abdulkerim el-Atâ, Mektebetü’l-Esed, Dimaşk 2000.
• Abdurrahman Câmî’, Nefahâtü’l-Üns min Hadarâti’l-Kuds, Trc. S. Uludağ, M. Kara, Marifet Yay., İstanbul 2001.
• Abdülbaki Turan, “Kuşeyrî ve “Letâifu’l-İşarât” İsimli Tefsiri”, SÜİFD, Sayı: 4, Konya 1991.
• Abdülkerîm Kuşeyrî, Kuşeyrî Risâlesi (trc. Süleyman Uludağ) Dergah Yay, 3.baskı, İstanbul 1991
• Ahmed b. Muhammed İbn Hâllikân, Terceme-i Vefeyâti’l-a’yân (Trc. Muhammed b. Berdu), İst. 1280.
• Ahmed Efendi Taşköprüzâde, Mevzuatu’l-ulûm, I, İstanbul 1313.
• Ahmet Ateş, “Menâkıb” MEB İA, VII, İstanbul 1972.
• Ahmet Yaşar Ocak, Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıpnâmeler,Türk Tarih Kurumu, 3.Basık(Tıpkıbasım), Ankara 2010.
• Aliyyü’l-Karî, (tasnif eden) .,Menâkıbu Şeyh Ebe’l-Kasım Kuşeyrî Radiyallahu anh, 168a-169b, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmut Efendi, no: 2017.
• Celâleddin Suyûtî, Kitâbu Tabakâti’l-müfessirîn, Tahran 1960.
• Ebî Sa’d Abdülkerîm et-Temimî es-Sem’ânî, el-Ensâb (Thk. Abdullah Ömer el-Bârûdî), Dâru’l-Cinân, IV, Beyrût 1988.
• Ebû Bekir Ahmed b. Ali el-Hatib el-Bağdadî, Tarihü Bağdad, XI, Kâhire 1931.
• Ebû Muhammed Abdullah b. Es’ad b. Ali Yâfiî, Mir’âtü’l-cenân ve ibretü’l-yakzân fi ma’rifeti havâdisi’z-zamân, 3. Baskı, III, Kâhire 1993.
• Ebû Şemseddin Abdullah Muhammed Zehebî, el-İber, Dâru’l-Kutubü’l-Arabiye, et-Tab’atü’l-Ulâ, Beyrût 1985/1405.
• Ebu’l-Felâh Abdulhayy b. Ahmed İbnü’l-İmâd, Şezerâtu’z-zeheb fi ahbâri min zeheb, V, Kâhire 1350.
• Ebu’l-Ferec Abdurrahmân b. Ali İbnü’l-Cevzî, el-Muntazam fî târîhi’l-mülûk ve’l-âmme, et-Tab’atü’l-Ulâ, Haydarabad VIII, 1359.
• Ebu’l-Hasan Abdülgâfir b. İsmail el-Fârisi, el-Hallatü’l-evvel min târihi Nisâbur (Haz. Muhammed Kazım el-Mahmûdî), ts.
• Ebu’l-Kâsım İbn Asâkir Ali b. el-Hasan, Tebyînü’l-kizbi’l-müfterî fî mâ nusibe ile’l-İmâm Ebi’l-Hasan el-Eş’arî (Thk. Husâmü’ddin el-Kudsî), Dârü’l-Fikr, Dımaşk 1979/1399.
• Ebu’l-Mehâsin Yûsuf İbn Tağriberdî, en-Nucûmu’z-zâhire fî mülûki Mısr ve’l-Kâhire, V, Kâhire 1929.
• Feridüddin Attâr, Tezkiretü’l-Evliya, Trc. Süleyman Uludağ, İlim ve Kültür Yay., İstanbul 1985.
• Gönül Ayan, Sevakıb-ı Menakıb ve Mevlana, III. Uluslararası Mevlana Kongresi, 5-6 Mayıs, Konya 2003. Cengiz Gündoğdu, Hacı Bektaş-ı Velî, Aktif Yay., Ankara 2007.
• Haşim Şahin, Menâkıbnâme”, DİA, XXIX, İstanbul 2004, ss.112-114.
• Hayranî Altıntaş, Tasavvuf, AÜİF Dergisi, XXXI, Ankara 1989, ss. 73-83.
• Hülya Küçük, Tasavvuf Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler ve Günümüz Tasavvuf Akademisyenlerinin Konuyla İlgili Muzakereleri, Tasavvuf İlmî Akademik Araştırmalar Dergisi, İstanbul 2012, ss.185-198.
• Hür Mahmut Yücer, Menâkıb-ı Ömer Rızaî Dârendevî ve Eyüp’te Vesir Tekkesi, Tasavvuf İlmî Akademik Araştırmalar Dergisi, Ankara 2003, ss.219-250.İmâdüddin Ebu’l-Fida İsmail İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, Mısır 1932, XII,
• İsmâil Paşa b. Muhammed Emin el-Bağdadî, Îzâhu’l-meknûn fi’z-zeyliha alâ Keşfü’z-zünûn, I, MEB, İstanbul 1972.
• Kadir Özköse (ed.), Tasavvuf el-Kitabı, Grafiker Yay., 4. Basık, “Ali Bolat, Tasavvufun Doğuşu,” “Tasavvuf Literatürü” Ankara 2016.
• Hasan Kamil Yılmaz, Tasavvuf ve Tarikatlar, Ensar Yay., 14. Basık, İstanbul 2011.
• Kadir Özköse, “Mevlânâ’nın Hakikat Arayışında Şems Kılavuzluğu”, Marifet, Dini Araştırma Dergisi, (Mevlânâ sayısı), VII, Sayı: 3, 2007, s. 225-244
• Kadir Özköse, Batı Afrika’da Tasavvuf Akımlarının Etkisi, Dilbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, III, 2003, Say.2, s. 153-168.
• Kadir Özköse, er-Risâle, Klâsik Tasavvuf Kaynakları (Ed. Ali Çınar), Sûf Yay., 2. Baskı, Ankara 2003.
• Kadir Özköse, Tasavvuf ve Gönül Eğitimi, Nasihat Yay., Ankara 2008.
• Kâsım Kufralı, “Kuşeyrî”, İ.Ü. Türk Dili ve Edebiyat Dergisi, I, Sayı: 1, İstanbul 1946, ss.18-25.
• Katib Çelebi, hacı Halife, Keşfü’z-zünûn, I, İstanbul 1941.
• Muhittin Uysal, Tasavvuf Kültüründe Hadis, Ensar Yay., İstanbul 2012.
• Mustafa Aşkar, Kadın Sûfileri Anlatan Bir Menâkıbnâme; Menâkıb-ı Veliyyâti’n-Nisâ, İlmî ve Akademi Araştırma Dergisi “Tasavvuf”, Ankara 2004, ss.75-98.
• Mustafa Aşkar, Ömeru’l-Fuâdî’nin Menâkıbnâmesine Göre Şeyh Şa’bân-ı Velî’nin Tasavvufî Şahsiyetine Bir Bakış, I. Uluslararası Şeyh Şa’bân-ı Veli Sempozyumu, 4-5 Mayıs Kastamonu 2012, ss. 117-146.
• Mustafa Aşkar, Ömeru’l-Fuâdî’nin Menâkıbnâmesine Göre Şeyh Şa’bân-ı Velî’nin Tasavvufî Şahsiyetine Bir Bakış, İlmî ve Akademi Araştırma Dergisi “Tasavvuf”, Sayı: 30/2, İstanbul 2012, ss.1-32.
• Mustafa Aşkar, Tasavvuf Tarihi literatürü, İz yay., İst. 2006.
• Necdet Tosun, Orta Asya ve Doğu Türkistan’da Yazılmış Türkçe Menâkıbnâmeler, Türkoloji Dergisi, 2011, Sayı: 4(54), ss. 130-138.
• Osman Türer, Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihi, Seha Yay., İstanbul 1998.
• Semsüddin Muhammed b. Ali b. Ahmed, Dâvûdî, Tabakâtü’l-müfessirîn (Thk. Ali Muhammed Ömer), et-Tab’atü’l-Ulâ, Matbatu’l-İstiklâli’l-Kubrâ, I, 1972.
• Sirâcüddin Ebû Hafs Ömer b. Ali b. Ahmed el-Mısrî İbn Mulakkın, Tabakâtü’l-evliyâ (Thk. Nureddin Şeribe), et-Tab’atü’l-Ûlâ, Kâhire 1973.
• Süleyman Akkuş, Kuşeyrî’nin Hayatı, Eserleri ve Kelâmî Görüşleri, (Basılmamış Doktora Tez) Konya 1997.
• Süleyman Uludağ, “Osmanlı Dönemi Tasavvuf Tarihinin Temel Kaynakları” Bursa’da dünden bugüne Tasavvuf Kültür-2, Bursa 1993, ss., 18-46.
• Ş. Sami, kâmûs-i Türkî, Dersaâdet, 1317.
• Tâcüddin Ebî Nasr es-Sübkî, et-Tabakâtü’ş-şâfiiyyeti’l-kübrâ, Mısır 1324.
• Yüksel Göztepe, Tasavvufun Temel Kavramları Haller ve Makamlar Kuşeyrî Örneği, Cumhuriyet Üniversitesi Yay., Sivas 2012.
• Zeynüddin Muhammed Abdurraûf Münâvî, el-Kevâkibü’d-dürriyye, II, Mısır 1938,