BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN BİLGİ MERKEZLERİNE VE HİZMETLERİNE ETKİLERİ

Yıl 2018, Sayı: 10, 1 - 24, 27.11.2018

Kasım Binici Mehmet Ali Akkaya

Öz

Bilişim ve onun rehberliğinde geliştirilen ilgili teknolojiler, insanoğlunun evriminde atılmış en önemli adımlardan biridir. Öyle ki, bilişim teknolojisi bugünün toplum bilimcileri tarafından yazının icadı, kâğıdın kullanılmaya başlanması ve devingen harfli basımevinin yaygınlaşması ile aynı değer ve önem listesi içerisinde gösterilir. Bilgisayar, özellikle de internetin günü-müzde eriştiği etki zincirinin çapı dikkate alındığında, söz konusu listede yapılacak her yenilenme şüphesiz bilişim dünyasının lehine olacaktır. Bu çalışmada bilişimin ve bilişim teknolojilerinin kütüphaneler özelinde, bilgi merkezleri ve hizmetlerinin farklı alanlarında yarattığı değişimlerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Yalnız bilgi dünyası için değil, ikinci, hatta üçüncü ilişki zincirleri ile soysal ve kültürel yaşama ilişkin de ciddi değişim anlamına gelen bu alanlar bilgi kaynakları ve kayıt ortamları, bilgi dünya-sına yönelik kavramlar ve bilgi mülkiyeti, bilginin düzenlenmesi, bilgi pro-fesyonelleri ve kullanıcıları ile sınırlandırılmaya çalışılmıştır. Ağırlıklı ola-rak betimleme yönteminden yararlanılarak kurgulanan araştırmanın, bili-şimin insan yaşamının pek çok yönüne silinmeyecek derin izler bırakan et-kileri ve yarattığı beklentiler açısından –nostalji ile de harmanlanmış– ya-lın, herkes için anlaşılabilir ve içselleştirilebilir bir kavramsal çerçeve orta-ya koyacağı ve bu yönü ile hem bilişim hem de bilgi bilim alan literatürüne katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Sözcükler: Bilişim, bilişim teknolojisi, bilgi dünyası, bilgi merkez-leri, bilgi hizmetleri,

Abstract

The informatics as well as the related technologies, which have been devel-oped under the scope of the information, is one of the most important steps taken in the evolution of human being. Such that, information technology can be shown in the same value and importance list via the spread of the dynamic lettering printing house, the use of paper and the invention of writing that have been used by sociologists in recent years. When the size of the influence chain of the internet is taken into consideration the com-puter will undoubtedly be in favor of the information world with every inno-vation in the related list. In this study, it is aimed to reveal the changes that have been created by information technologies in different areas of li-braries, information centers and services. These areas that are thought as a severe changing in not only for the information world but also for the sec-ond and even third changes of relationship with social, cultural life have been tried to limit by the information resources and recording media, con-cepts for information world, information ownership, determination of the in-formation, information professionals and users. It is thought that the study that is mainly based on the description method will reveal the conceptual framework that can be understood and internalized for everyone in terms of the effects of the information on human life. Moreover, it will contribute to both information and the scientific literature because it is blended with nostalgia.

Keywords: Informatics, information technology, information world, infor-mation centers, information services.

Anahtar Kelimeler

Bilişim, bilişim teknolojisi, bilgi dünyası, bilgi merkezleri, bilgi hizmetleri

Kaynakça

• Akkaya, M. A. (2017). Bilgi Taşıyıcılarının evrimi ve elektronik ortama va-rış. H. Odabaş ve M. A. Akkaya (Ed.), Bilişim Teknolojilerinin Bilgi Mer-kezlerine ve Hizmetlerine Etkileri içinde (ss. 67-85). İstanbul: HiperLink. Baysal, J. (1992). Kitap ve kütüphane tarihine giriş (2. bs.). İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği. Binici, K. (2010). Tıp ve sağlık bilimleri alanında Türkiye’de yayınlanan aka-demik süreli yayınlarda niteliği etkileyen nedenler ve kaliteyi yükseltme. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK tez kataloğu (Tez No: 274144) veri tabanın-dan erişildi. Binici, K. (2011). Veri tabanlarında kurumsal yerelleştirme: PubMed veri tabanı LinkOut hizmeti ile kurumsal yerelleştirme örneği. Bilgi Dünya-sı, 12(2), 347-358. Bloom, J. M. (2003). Kağıda işlenen uygarlık: Kağıdın tarihi ve İslam dünyası-na etkisi. (Z. Kılıç, Çev.). İstanbul: Kitap. Butterfield, K. (2003). Online Public Access Catalogs. Encyclopedia of Lib-rary and Information Science. New York: Marcel Dekker. Conway, P. (1996). Yale University’s project open book evaluation. D-Lib Magazine. 14 Eylül 2018 tarihinde http://www.dlib.org/dlib/february96/yale/02conway.html adresinden erişildi. Coyle, K. (2016). The evolving catalog cataloging tech from scrolls to compu-ters. American Libraries Magazine, 48-53. Erünsal, İ. (2015). Osmanlılarda kütüphaneler ve kütüphanecilik: Tarihî gelişimi ve organizasyonu. (2.bs.). İstanbul: Timaş. Fayen, E. G. (2003). Integrated library systems. Encyclopedia of Library and Information Science. New York: Marcel Dekker. Hanson, E. R. ve Daily, J. E. (2003). Catalogs and cataloging. Encyclopedia of Library and Information Science. New York: Marcel Dekker. Keseroğlu, H. (2010). Bilginin bilgisi: Kütüphane ve bilgibilim kuramı so-runsalı. Türk Kütüphaneciliği, 24(4), 685-704. Keskin, İ. (2004). Sözlü iletişimden kayıt araçlarına: Arşivcilikte yeni bilgi depolama araçlarının değerlendirilmesi. B. K. Ataman ve M. Yalvaç (Ed.), Aysel Yontar Armağanı içinde (ss. 153-168). İstanbul: Türk Kü-tüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi. Kirchhoff, A. (2012). E-book preservation business and content challenges. S. Polanka (Ed.), No Shelf Required 2 : Use and Management of Electro-nic Books içinde (ss. 71-91). Chicago, IL, USA: ALA Editions. Lamb, A. (2018). History of libraries. 4 Eylül 2018 tarihinde http://eduscapes.com/history/ adresinden erişildi. McClellan III, J. E. ve Dorn, H. (2008). Dünya tarihinde bilim ve teknoloji. (H. Yalçın, Çev.) (2. bs.). Ankara: Arkadaş. Niehof, J. M., Stuchell, L., Lalwani, L. N. ve Grochowski, P. F. (2018). Long-term preservation of deprecated media: How can libraries provide in-formation from today’s CD-ROMs in the future? 2018 ASEE Annual Conference & Exposition, sunulmuş bildiri. https://peer.asee.org/long-term-preservation-of-deprecated-media-how-can-libraries-provide-information-from-today-s-cd-roms-in-the-future.pdf adresinden erişildi. Özel, N. (2013). Kataloglamanın geleceği. 22 Mayıs 2017 tarihinde http://www.rdaturkiye.org/wp-content/uploads/2013/03/Nevzat.pdf adresinden erişildi. Steinbuch, Karl: Informatik: Automatische Informationsverarbeitung. In: SEGNachrichten (Technische Mitteilungen der Standard Elektrik Gruppe) – Firmenzeitschrift (1957), 4, s. 171. Svenonius, E. (2003, 9 Mayıs). Catalogues. (J. Feather ve P. Sturges, Ed.)International Encyclopedia of Information and Library Science, Se-cond Edition. Routledge. The lifespan of storage media. (2018). 4 Eylül 2018 tarihinde https://visual.ly/community/infographic/computers/lifespan-storage-media adresinden erişildi. Timeline: Digital technology and preservation. (2018). 27 Temmuz 2018 ta-rihinde http://www.dpworkshop.org/dpm-eng/timeline/viewall.html adresinden erişildi. Tonta, Y. (2003). Elektronik kaynaklarda yasal sorunlar. B. Yılmaz (Ed.), Bilgi Toplumuna Doğru Halk Kütüphaneleri: PULMAN-XT Türkiye Ulu-sal Toplantıs Sonuç Raporu içinde (ss. 81-88). Türk Kütüphaneciler Derneği and ANKOS. http://eprints.rclis.org/14743/ adresinden eri-şildi. Tonta, Y. (2012). Kütüphanecilik ve Bilgibilim eğitiminde gelişmeler ve program değişiklikleri. Türk Kütüphaneciliği, 26(2), 227–261. Tseng, G. (2003, 9 Mayıs). Databases. (J. Feather ve P. Sturges, Ed.)International Encyclopedia of Information and Library Science, Se-cond Edition. Routledge. Turan, M. (2017). Gelenekselden elektroniğe telif hakları gelişimi ve elekt-ronik eserlerde telif hakları. H. Odabaş ve M. A. Akkaya (Ed.), Bilişim Teknolojilerinin Bilgi Merkezlerine ve Hizmetlerine Etkileri içinde (ss. 251-276). İstanbul: HiperLink. Types of information sources. (2011). 12 Eylül 2018 tarihinde http://karibouconnections.net/medlibafrica/training_module/16.html adresinden erişildi. Yıldız, N. (2014). Eskiçağda yazı malzemeleri ve kitabın oluşumu. (2.bs.). Ankara: Türk Tarih Kurumu