DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE PALYATİF BAKIM EĞİTİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 2, 81 - 90, 31.12.2015

Fatma Şahan Uslu Füsun Terzioğlu

Öz

Palyatif bakım kanser ile mücadelenin en önemli yapıtaşlarından biridir. Bir bakım felsefesi olan palyatif bakım organize ve üst düzeyde yapılandırılmış bir bakım verme sistemidir. Bu sistemin gelişimi ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte, gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere göre daha çok yapılanma aşamasındadır. Türkiye’de ise palyatif bakım aktiviteleri desteklenmekte ve sağlık sistemimiz içerisine entegre edilemeye çalışılmaktadır. Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi’nce palyatif bakım konusunda yaşanan sıkıntıları gidermek amacıyla hemşire temelli, toplum tabanlı bir proje gerçekleştirilmesini amaçlanarak “PALLİA-TURK” adında bir proje hazırlanmıştır. Bu proje kapsamında palyatif bakım eğitim ve örgütlenmesinde önemli gelişmeler yaşanmış ve bu gelişmelerde artışın hızlı bir şekilde devam edeceği öngörülmektedir. Bu derlemede dünyada ve Türkiye’de palyatif bakım eğitimi ve örgütlenmesinde mevcut durum özetlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Palyatif Bakım, palyatif bakım hemşireliği, onkoloji hizmetleri, palyatif bakım eğitimi

Palliative Care Education and Organization in the World and Turkey

Öz

The palliative care is one of the most important milestones in the process of cancer struggle. Being a care philosophy, the palliative care is a top level organized care delivery system. While the development of this system varies from one country to another, it is rather at the evolution stage in the developing countries, compared to the developed countries. In Turkey, the palliative care activities are supported with a number of efforts for its integration with the national health system. To overcome the troubles experienced in the palliative care services, the Cancer Struggle Department under the Ministry of Health has designed a nurse based and community focused project called “PALLIA-TURK”. A considerable improvement has been scored in the palliative care training and organization within the framework of this project, and such improvements are expected to increase rapidly and steadily. In this review, the current status palliative care education and organization in the world and Turkey are summarized.

Anahtar Kelimeler

Palliative Care, palliative care nursing, oncology services, palliative care education

Kaynakça

• Anadolu Sağlık Merkezi (2014) http://www.anadolusaglik.org/tr/tibbi- bolumler/onkolojik-bilimler/palyatif-tedavi (erişim: 3 Aralık 2015)
• Aydoğan F, Uygun K (2011) Kanser hastalarında palyatif tedaviler. Klinik Gelişim, 24(3): 4-9.
• Bercovitch M (2007) Subspecialty in palliativemedicine (topic of EAPC newsandviews). Eur J PalliatCare, 14(2): 86-7.
• Beresford L, Kerr K (2012). Next Generation of Palliative Care: Community Models Offer Services Outside the Hospital. http://www.chcf.org/publications/2012/11/next-generation-palliative-care (erişim: 3 Aralık 2015).
• Bıngley A, Clark D (2008). Palliative care in the region represented by the Middle East Cancer Consortium (MECC): A Review and Comparative Analysis. National Cancer Institute. http://mecc.cancer.gov/PCMONOGRAPH.pdf (erişim: 3 Aralık 2015)
• Bıngley A, Clark D (2009) A comparative review of palliative care development in six countries represented by the Middle East Cancer Consortium (MECC). Journal of pain and symptom management, 37(3): 287-296.
• Center to Advance Palliative Care (2012) The Case For Hospıtal Pallıatıve Care:Improving Quality. http://www.capc.org/capc-resources/capc_publications/making-the-case.pdf (erişim: 3 Aralık 2015).
• Ceylan A, Kabalak AA, Bayram B, Arslan F, Şimşek M (2012). Ankara Ulus Devlet Hastanesi “Kapsamlı Palyatif Bakım Merkezi”nde Pilot Hasta Takip ve Tedavileri. http://www.tard.org.tr/tark2012/cd/bildiri.asp?uID=A29371E8-51B8-42BB-B59F-1A09C2F25559&id=1720 (erişim: 4 Aralık 2015)
• CHPCA Nursing Standards Committee (2009) Hospice Palliative Care Nursing Standards Of Practice. http://www.chpca.net/media/7505/Canadian_Hospice_Palliative_Care_Nursing_Standards_2009.pdf (erişim: 3 Aralık 2015).
• Education in Palliative and End-of-life Care (2014) http://epec.net/# (erişim: 3 Aralık 2015)
• Elçigil A (2012) Palyatif bakım hemşireliği. Gülhane Tıp Dergisi, 54(4):329-334.
• Gültekin M, Özgül N, Olcayto E, Tuncer M (2010) Türkiye’de palyatif bakım hizmetlerinin mevcut durumu. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi, 13(1): 1-6.
• Hacıkamiloglu E, Utku ES, Cukurova Z, et al. (2015) Community palliative care in Turkey: A collaborative promoter to a new concept in the Middle East. J Public Health Management Practice, 22(1): 1-8.
• Hui D, Bruera E (2015) Models of integration of oncology and palliative care. Annals of palliative medicine, 4(3):89-98. Institute for Clinical Systems Improvement (2013) Palliative Care for Adults. https://www.icsi.org/_asset/k056ab/PalliativeCare.pdf (erişim: 01 Aralık 2015)
• Kebudi R, Çakır F B, Gultekin M (2014) Palliative Care to the Cancer Patient in Turkey. In: Sılbermann M (eds) Palliative Care to the Cancer Patient New York: Nova SciencePublishers, pp. 193-210.
• Lagman R, Walsh D (2005) Integration of palliative medicine into comprehensive cancer care. Semin Oncol, 32(2):134-138.
• Lynch T, Connor S, Clark D (2013) Mapping levels of palliative care development: A global update. Journal Of Pain And Symptom Management, 45(6):1094-1106.
• Meier D E (2011) Increased access to palliative care and hospice services: opportunities to improve value in healthcare. Milbank Quarterly, 89(3); 343-380.
• Middle East CancerConsortium (MECC) (2015) http://mecc.cancer.gov/ (erişim: 3 Aralık 2015)
• National Institute for Health and Care Excellence (2013) Quality standard for end of life care for adults. https://www.nice.org.uk/guidance/qs13 (erişim: 01 Aralık 2015)
• Onkoloji Hemşireliği Derneği (2015).http://www.onkohem.org.tr/index.php?id=158 (erişim: 3 Aralık 2015)
• Özcelik H, Fadıloglu C, Karabulut B et al. (2010) Palliative care activity in the field of oncology in Turkey, Journal of PalliativeCare, 26(4):305-310.
• Özçelik H, Fadıloğlu Ç, Karabulut B, ve ark. (2014) Kanser hastasının palyatif bakımında vaka yönetimine dayalı multidispliner bakım protokolü. Ağrı, 26(2):47-56.
• Özgul N. Gültekin M.Koç O. et al. (2012) Turkish community-based palliative care model: a unique design. Annals of Oncology, 23(suppl 3); 76-78.
• Palyatif Bakım Derneği (2014). http://www.palyatifbakim.org/ (erişim: 3 Aralık 2015)
• Radbruch L, Payne S, Bercovitch M, et al. (2009) White paper on standards and norms for hospice and palliative care in Europe Part I. Recommendations from the European Association for PalliativeCare. European Journal Of Pallıatıve Care, 16(6):278-289.
• Ramjan JM, Costa CM, Hickman LD, et al. (2010) Integrating palliative care content into a new undergraduate nursing curriculum: The University of Notre Dame, Australia–Sydney experience. Collegian: Journal of the Royal College of NursingAustralia, 17(2):85-91.
• Sağlık Bakanlığı (2014) 2014 Yılı Birim Faaliyet Raporu. http://kanser.gov.tr/Dosya/Bilgi-Dokumanlari/raporlar/birim.pdf (erişim: 3 Aralık 2015).
• Sağlık Bakanlığı (2015a) Palyatif Bakım Hemşireliği Sertifikalı Eğitim Programı Standartları Hakkında Duyuru.http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-44143/palyatif-bakim-hemsireligi-sertifikali-egitim-programi-.html (erişim: 5 Aralık 2015)
• Sağlık Bakanlığı (2015b) Palyatif Bakımla İlgili Güncel Duyurular. http://www.tkhk.gov.tr/DB/9/3566_palyatif-bakim-merke (erişim: 5 Aralık 2015)
• Santa-Emma P, Roach R, Gill M, et al. (2002) Development and implementation of an inpatient acute palliative care service. J Palliat Med, 5(1): 93–100.
• Tan HD, Kafalı H (2009) Cancer Pain Management in Palliative Care Patients. Leading the Way in Pain Control: A MECC/ONS Course for Oncology Nurses, J Pediatr Hematol Oncol, 31(8): 614
• The European Association for Palliative Care (2004) A Guide for the Development of Palliative Nurse Education In Europe. http://www.eapcnet.eu/Themes/Education/Nursingtaskforce/Recommendations.aspx (erişim: 3 Aralık 2015)
• The European Association for Palliative Care (2013) Recommendations of the European Association for Palliative Care (EAPC) for the Development of Undergraduate Curricula in Palliative Medicine at European Medical Schools. http://www.eapcnet.eu/LinkClick.aspx?fileticket=S1MI-tuIutQ%3d&tabid=1717 (erişim: 3 Aralık 2015)
• The Harvard Medical School program in Palliative Care Education. (2014). Palliative Care Education and Practice. http://www.hms.harvard.edu/pallcare/PCEP/PCEP.htm (erişim: 3 Aralık 2015)
• Tuncer M (2009) Ulusal Kanser Kontrol Programı 2009-2015. http://www.tapdk.gov.tr/tutunalkolkontrol/Ulusal%20Kanser%20Kontrol%20Program%C4%B1,%202009-2015.pdf (erişim: 03 Mayıs 2012)
• Türk Onkoloji Grubu (2014). http://www.togd.net/index.php?category_id=9&m=menu2 (erişim: 2 Aralık 2015)
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) (2010) Kanser Hastalığı Konusunun Araştırılarak Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu. (Rapor No: TBMM: 648). Ankara. Türkiye Büyük Millet Meclisi.
• World Health Organization (2007) Palliative Care. http://www.who.int/cancer/media/FINAL-PalliativeCareModule.pdf (erişim: 6 Mayıs 2014)
• World Health Organization (WHO) (1990) Cancer pain relief and palliative care. Geneva
• World Health Organization (WHO) (2012) Definition Of Palliative Care.http://www.who.int/cancer/palliative/definition/en/ (erişim: 1 Aralık 2015)
• Worldwide Palliative Care Alliance (2014) Global Atlas of Palliative Care at the End of Life. http://www.who.int/nmh/Global_Atlas_of_Palliative_Care.pdf (erişim: 1 Aralık 2015)
• Wright M, Wood J, Lynch T, et al. (2008) Mapping levels of palliative care development: A global view. Journal of Pain and Symptom Management, 35(5):469-485.