Öz
يتناول
هذا البحث ظاهرة التّصوفَ في شعر المهجر العربي***، فقد عرف المهجريون التصوف باعتبارِهِ مُعتنقا يعتنقونه وسلوكا
يمارسونه، وتُراثاً يَقْرَأونهُ
بِأَفْكَارِهِم وَنَظَرِيَّاتِهِم وَفَلْسَفَاتِهِم إلى جَانِبِ تَأثُّرِهم بتلكَ
النَّزعاتِ الرُّوحيّةِ الغيبيّةِ التّي سَادَت فِي بِيئاتِهِم المُخْتَلِفَةِ
وِبِخَاصّةٍ فِي البِيئةِ الغربيّة التي تَأثَّرُوا بِها والتي تُشارِكُهم
بِطَبِيعَةِ الحَالِ فِي دِيَانَتِهِم، وَكَانَت تَبْحَثُ عَنِ التّوازُنِ
الرُّوحِي للإنسانِ أَمَامَ سُلطَانِ المَادّةِ الجَارِفِ للرُّوحِ، والتي ظَهَرَت
عَلَى يَدِ أَمِرسِن، وَوِلْيَم بِلِيك، وَوِتْمَن وآخرين فَانعَكَسَ كُلُّ ذَلِكَ
عَلَى الذَّاتِ الشّاعرةِ، فَعَاشَ هَؤلاءِ الشُّعراءُ التَّصوفَ سُلُوكاً
واعتقاداً وتَمَثَّلَوهُ تُرَاثاً وفِكراً، عَبَّروا مِن خِلالِهِ عَن رُؤيَتِهِم
لِلأُلُوهِيّة وَالوُجُودِ والإنسَانِ.
وقد
جاءتِ الدِراسةُ في مَبْحَثينِ أساسيينِ، الأَوّلُ: المُكَوِّناتُ، وتناولتُ فيه
الغُربةَ الرُّوحيّةَ، والمُكوّناتِ الثَّقَافِيّةَ (الثَّقَافة الشّرقيّة،
والدّيانَة المَسيحيّة، والثَّقافة الغربيّة)، والثَّاني: يتناول الملامحَ،
وتناولتُ فيهِ1. الرّحْلَةَ والطَّريقَ 2. الاغترابَ والانعزالَ 3. الزُّهدَ
الصُّوفيّ 4. مُجاهدَةَ النَّفسِ 5. المَعرفةَ ووسيلتها 6. الوُصُولَ والفناءَ 7.
وحدةَ الوجودِ 8. الرضى والطُّمأنينةَ القلبيّةَ 9. المُناجَاةَ والابتهالاتِ 10.
الرّمزَ الصُّوفيّ.
الكَلِمَاتُ
المِفْتَاحِيَّةُ:
الاتّجاه، الصوفي، شعر المهجرِ، مُكونات، ملامح.
*** شعراء المهجر هم كوكبة من شعراء العربية المسيحيين، وأغلبهم من لبنان
والقليل منهم من سوريا، هاجروا في أواخر القرن التاسع عشر وبداية القرن العشرين
إلى الأمريكتين؛ لأسباب عديدةٍ، من أهمّها: الفقر، والحرب الطائفية، حالمين بعالم
من الرخاء، وجوٍّ من الحريّة، ولكنّهم اصطدموا بالواقع الغربي الذي هو أشد طائفية
من واقع بلادهم، إضافة إلى عجزهم عن تحسين أحوالهم المعيشية، فتملّك الحزن نفوسهم،
واعتصرت الآلام قلوبهم، وقد كسا ذلك أشعارهم بالحس الإنساني الرقيق، فتحدّثوا عن
قضايا الإنسان المحليّة والعالمية. وقد أسّس شعراء المهجر روابط شعرية، كان من
أهمّها جماعتان: الأولى: الرابطة القلميّة في الولايات المتحدة الأمريكية وأهم
شعرائها: جبران خليل جبران، وميخائيل نعيمة، وإيليا أبوماضي، ونسيب عريضة، ورشيد
أيوب، والثانية: العصبة الأندلسية في البرازيل، وكان من أهم شعرائها: إلياس فرحات،
ورشيد سليم الخوري، وفوزي المعلوف، وشفيق المعلوف، ورياض المعلوف، وشكرالله الجر،
وغيرهم.
Kaynakça
- Afîfî, Ebu’l-‘Ilâ, et-Tasavvuf es-Sevra er-Rûhiyye fi’l-İslâm, Dâru’l-Maârif, Kahire,1963.
- et-Teftazânî, Ebu’l-Vefâ’, Dirâsât fi’l-Felsefeti’l-İslâmiyye, Mektebetü’l-Kâhire el-Hadîse, 1957.
- el-Velîd Ebu’l Fadl (İlyâs Adullah Tı’me), Dîvânü Şi’r, George Masrû’, Dâru’s-Sekâfe, Beyrut, 1981.
- İhsân, Abbâs, ve Necm Muhammed Yûsuf, eş-Şi’ru’l-Arabî fi’l-Mehcer (Kuzey Amerika), Dâru Sâdır, 2. Baskı, Beyrut, 1967.
- el-Makdîsî, Enîs, Umerâu’ş-Şi’ri’l-Arabiyy, 2. Baskı, Beyrut, ts.
- Ferahâs. İlyâs, Dîvânü Farahât, Matbaatü’ş-Şark, Sao Paulo, el-Barazîl, 1933.
- Ebû Mâdî İlye, el-Hamâil (Dîvânü Şi’r) el-Hey’etü’l-Âmme li Kusûri’s-Sekâfe, Kahire, 2004.
- Ebû Mâdî İlye, el-Cedâvil, (Dîvânü Şi’r), Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut, IX. Baskı, 1972.
- Cübrân, Cübrân Halîl, el-Bedâi’ ve’t-Tarâif, Dâru’l-Farcânî, Kahire, 1984.
- Eyyûb, Raşîd, Ağâni’d-Dervîş, el-Matbaatü’s-Sûriyyetü’l-Amrîkiyye, New York, 1982.
- el-Hûri, Raşîd Selîm, Dîvânü’l-Kravî, Dâru’l-Hurriyye, Beyrut, 1973.
- Nixon. R, A, es-Sûfiyye fi’l-İslâm, Çeviri ve Yorum, Nûruddîn Şerîbe, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmmetü li’l-Kitâb, Kahire, 2012.
Öz
Bu çalışma, Arap Mehcer Şiirinde tasavvuf olgusunu ele
almaktadır. Mehcer edebiyatçıları tasavvufu, bağlanacakları bir inanç, uygulama
yapacaklar bir yol, teorileri, felsefeleri ve fikirleriyle okuyacakları bir miras
olarak tanımışlardır. Bunun yanı sıra değişik çevreleri özellikle de
kendisinden etkilendikleri batı çevrelerini etkisi altına alan ve doğal olarak
dinleriyle ortak özellikler taşıyan ruhsal, gaybi eğilimlerin tesiri altında
kalmışlardır. Emerson, William Blake, Whitman ve diğerlerinin eliyle ortaya
çıkmış olan bu ruhsal ve gaybi dürtülere olan eğilim, ruhu önüne katıp
sürükleyen maddenin gücü karşısında insanın ruhsal dengesini araştırmayı
hedefliyordu. Tüm bunlar şairliğin özüne yansımış, dolayısıyla bu şairler
tasavvufu; bir davranış biçimi ve inanç olarak yaşamışlar ve onu hem kültür hem
de düşünce şeklinde temsil etmişler; Ulûhiyet, varoluş ve insanla ilgili
görüşlerini de bu perspektiften dile getirmişlerdir.
Araştırma iki temel bölüm şeklinde gerçekleşmiştir.
Birincisi; bu türü meydana getiren unsurlar/bileşenlerdir. Bu bölümde; ruhsal gurbeti ve
kültürel etkenleri ele aldım. “Doğu kültürü, Hıristiyanlık dini ve Batı
kültürü” İkincisi; göze çarpan özellikler. Bu bölümde; 1- Göç ve izlenen
yol. 2- Gurbete çıkış ve içine kapanma-
inzivaya çekilme. 3- Tasavvufi zühd. 4- Nefisle mücadele. 5- Marifet ve
marifete giden yol. 6- Vusul ve Fena. 7- Vahdet-i vücut. 8- Rıza ve gönül
huzuru. 9- Dua ve Yakarış. 10- Sofi Sembol.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Afîfî, Ebu’l-‘Ilâ, et-Tasavvuf es-Sevra er-Rûhiyye fi’l-İslâm, Dâru’l-Maârif, Kahire,1963.
- et-Teftazânî, Ebu’l-Vefâ’, Dirâsât fi’l-Felsefeti’l-İslâmiyye, Mektebetü’l-Kâhire el-Hadîse, 1957.
- el-Velîd Ebu’l Fadl (İlyâs Adullah Tı’me), Dîvânü Şi’r, George Masrû’, Dâru’s-Sekâfe, Beyrut, 1981.
- İhsân, Abbâs, ve Necm Muhammed Yûsuf, eş-Şi’ru’l-Arabî fi’l-Mehcer (Kuzey Amerika), Dâru Sâdır, 2. Baskı, Beyrut, 1967.
- el-Makdîsî, Enîs, Umerâu’ş-Şi’ri’l-Arabiyy, 2. Baskı, Beyrut, ts.
- Ferahâs. İlyâs, Dîvânü Farahât, Matbaatü’ş-Şark, Sao Paulo, el-Barazîl, 1933.
- Ebû Mâdî İlye, el-Hamâil (Dîvânü Şi’r) el-Hey’etü’l-Âmme li Kusûri’s-Sekâfe, Kahire, 2004.
- Ebû Mâdî İlye, el-Cedâvil, (Dîvânü Şi’r), Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut, IX. Baskı, 1972.
- Cübrân, Cübrân Halîl, el-Bedâi’ ve’t-Tarâif, Dâru’l-Farcânî, Kahire, 1984.
- Eyyûb, Raşîd, Ağâni’d-Dervîş, el-Matbaatü’s-Sûriyyetü’l-Amrîkiyye, New York, 1982.
- el-Hûri, Raşîd Selîm, Dîvânü’l-Kravî, Dâru’l-Hurriyye, Beyrut, 1973.
- Nixon. R, A, es-Sûfiyye fi’l-İslâm, Çeviri ve Yorum, Nûruddîn Şerîbe, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmmetü li’l-Kitâb, Kahire, 2012.
Öz
This study
tackles the Sufi Trend in
the Poetry of the Immigrants, the Arab immigrants knews
Sufi as a "heritage" that he read with his ideas, theories and
philosophies, as well as their negative spiritual tendencies that prevailed in
his various environments, especially in the Western environment in which they
were influenced and naturally involved in their religion. He also looked for
the spiritual balance of man in front of the overwhelming material power, which
appeared in Emerson, William Blake, Whitman and others. All of this reflected
on the poet's self. Accordingly, the Sufi poets lived the behavior and belief of
Sufism which rprovided them with heritage and thought, through which they
expressed their vision of divinity and the existence and man.
The study is based on two main topics: the first: The
Components, in which I discussed spiritual alienation, cultural components (Eastern
culture, Christian religion, Western culture). The second is The features in
which I dealt with: 1. The journey and the road 2. Alienation and Isolation 3.
Sufi asceticism 4. The struggle of the Self 5. knowledge and its means 6. Reaching
and Evanescence 7. Pantheism 8. Satisfaction and Tranquility of heart 9.
Preachings and Apologies 10. The Sufi Symbol
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Afîfî, Ebu’l-‘Ilâ, et-Tasavvuf es-Sevra er-Rûhiyye fi’l-İslâm, Dâru’l-Maârif, Kahire,1963.
- et-Teftazânî, Ebu’l-Vefâ’, Dirâsât fi’l-Felsefeti’l-İslâmiyye, Mektebetü’l-Kâhire el-Hadîse, 1957.
- el-Velîd Ebu’l Fadl (İlyâs Adullah Tı’me), Dîvânü Şi’r, George Masrû’, Dâru’s-Sekâfe, Beyrut, 1981.
- İhsân, Abbâs, ve Necm Muhammed Yûsuf, eş-Şi’ru’l-Arabî fi’l-Mehcer (Kuzey Amerika), Dâru Sâdır, 2. Baskı, Beyrut, 1967.
- el-Makdîsî, Enîs, Umerâu’ş-Şi’ri’l-Arabiyy, 2. Baskı, Beyrut, ts.
- Ferahâs. İlyâs, Dîvânü Farahât, Matbaatü’ş-Şark, Sao Paulo, el-Barazîl, 1933.
- Ebû Mâdî İlye, el-Hamâil (Dîvânü Şi’r) el-Hey’etü’l-Âmme li Kusûri’s-Sekâfe, Kahire, 2004.
- Ebû Mâdî İlye, el-Cedâvil, (Dîvânü Şi’r), Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut, IX. Baskı, 1972.
- Cübrân, Cübrân Halîl, el-Bedâi’ ve’t-Tarâif, Dâru’l-Farcânî, Kahire, 1984.
- Eyyûb, Raşîd, Ağâni’d-Dervîş, el-Matbaatü’s-Sûriyyetü’l-Amrîkiyye, New York, 1982.
- el-Hûri, Raşîd Selîm, Dîvânü’l-Kravî, Dâru’l-Hurriyye, Beyrut, 1973.
- Nixon. R, A, es-Sûfiyye fi’l-İslâm, Çeviri ve Yorum, Nûruddîn Şerîbe, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmmetü li’l-Kitâb, Kahire, 2012.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Arapça |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 7 Temmuz 2019 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Nisan 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Sayı: 49 |