Millî Mücadele Döneminde Erbaa

Year 2003, Volume: 19 Issue: 57, 1089 - 1113, 01.11.2003

Abdullah İlgazi Salih Canik

Abstract

Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından sonra ülkemizde başlayan işgaller, ülkenin dört bir yanında büyük endişelere neden olmuştur. Ülkenin İçinde bulunduğu bu zor durumu fırsat bilen Rumlar, Karadeniz sahili boyunca düşmanca faaliyetlerini artırmış ve Pontus Rum devleti kurma hayallerini gerçekleştirme yoluna gitmişlerdir.
Pontusçuların faaliyet alanı içinde yer alan Erbaa’da yaşayan Müslüman nüfus, bölgede Rumlar tarafından kurulan silahlı çetelere karşı örgütlenme çalışmalarına hemen başlamıştır. Erbaa halkı bir taraftan bu çetelere karşı mücadele ederken diğer taraftan ulusal kurtuluş çalışmaları içinde yer almıştır

Keywords

Mustafa Kemal Paşa, Erbaa, Rumlar, Mustafa Bey, Şevki Rifat Bey

References

• Temiz, Şehri ve Peynirci, Şükrü, Erbaa (Tarih, Coğrafya, Ekonomi, Kültür), Erbaa 1996.
• Erbaa (Tarih, Coğrafya, Ekonomi, Kültür), Türkler, Cilt: 15, Ankara 1968.
• Hatipoğlu, Murat, Yunanistan'daki Gelişmelerin Işığında Türk-Yunan İlişkilerinin 101 Yılı (1821-1922), Ankara 1988.
• Albayrak, Mustafa, Milli Mücadele Dönemi’nde Batı Anadolu Kongreleri (17 Mart 1919- 2 Ağustos 1920), Ankara 1998.
• Turan, Mustafa, Yunan Mezalimi (İzmir, Aydın, Manisa, Denizli 1919-1923), Ankara 1999.
• Karabekir, Kazım, İstiklal Harbimiz, İstanbul 1969.
• Özkaya, Yücel, İzmir’in İşgalinin Anadolu'daki Tepkileri, TİTE Atatürk Yolu Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 1, Mayıs 1988, s.67 vd.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, Cilt: I.; Atatürk, Mustafa Kemal. Nutuk, Cilt: II.
• Kocatürk, Utkan, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kronolojisi 1918-1938, Ankara 1988.
• Duran, Tülay, Türk Millet Mücadelesinden Örnekler, Millî Direnme, Düşman İşgallerine Karşı Protesto Telgrafları (VI), Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı: 6, Temmuz 1997, s.19.
• İrade-i Milliye, 16 Şubat 1336, Numara: 25.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılap Tarihi, Cilt:3, Kısım: 6, Ankara 1991.
• Kurat, Yuluğ Tekin, Osmanlı İmparatorluğunun Paylaşılması, Ankara 1986.
• Akbıyık, Yaşar, Milli Mücadele’de Güney Cephesi Maraş, Ankara 1990.
• Arsan, Nimet, Atatürk’ün Tamim Telgraf ve Beyannameleri 1917-1938, Ankara 1964.
• Şahingöz, Mehmet, Maraş’taki Ermeni Mezalimi Üzerine Yapılan Protesto ve Mitingler, I. Uluslararası Atatürk Sempozyumu, Ankara 1994.
• Taş, Necati Fahri, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi, I, İstanbul 1995.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi, Sayı: 22, Aralık 1957, Belge No: 563-2.
• Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, I. Kitap, Ankara 1991.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye'de Siyasi Partiler 1859-1952, İstanbul 1952.
• Onar, Mustafa, Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları, Cilt: 1, Ankara 1995.
• Oral, Bedrettin ve Sümer Ziya, Erbaa (Erek), Ankara 1968.
• Sarıkoyuncu, Ali, Milli Mücadele’de Din Adamları, Cilt: 1, Ankara 1999.
• Goloğlu, Mahmut, Üçüncü Meşrutiyet 1920, Ankara 1970.
• Coker, Fahri, Türk Parlamento Tarihi, Milli Mücadele ve T.B.M.M I. Dönem 1919-1923, Cilt: 3, Ankara 1995.
• Tansel, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, Cilt: 3, İstanbul 1991.
• Arıkoğlu, Damar, Hatıralarım, Milli Mücadele, İstanbul 1963.
• Aybars, Ergün, T.C. İnkılap Tarihi, Cilt: 1, İzmir 2000.
• Güneş, İhsan, Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923), Eskişehir 1997.
• Zekai, Ertuğrul, Milli Mücadele Dönemi’nde Propaganda Hizmetlerinin Örgütlenmesi, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı: 25, Mart 1987, s.19.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Cilt: 6, Ankara 1962.
• Sarınay, Yusuf, Pehlivanlı, Hamit ve Saydam, Abdullah, Pontus Meselesi ve Yunanistan’ın Politikası (Makaleler), Ankara 1999.
• Şahin, Musa Süreyya, Fener Patrikhanesi ve Türkiye, İstanbul 1996.
• İkdam Gazetesi, 22 Teşrin-i Evvel 1335(1919), Numara: 8152.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivleri Daire Başkanlığı, Osmanlı Belgelerinde Ermeniler (1915-1920), Ankara 1994.
• Yazıcı, Nuri, Millî Mücadele’de (Canik Sancağında) Pontusçu Faaliyetler (1918- 1922), Ankara 1988.
• Apak, Rahmi, Türk İstiklal Harbi (İç Ayaklanmalar), Cilt: 6, Ankara 1964.
• Ahmet Önder Özel Arşivi, 22 Şubat 1919 Tarihli Belge.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Atatürk İle İlgili Arşiv Belgeleri (1911-1921 Tarihleri Arasına Ait 106 Belge), Ankara 1982.
• Atatürk’ün Samsun’a Çıkışı ve Kurtuluş Savaşı’nın Başlatılmasına Dair Belgeler, Ankara 1999, Belge No: 33.
• Kurt, Yılmaz, Pontus Meselesi, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu, Ankara 1995.
• Akçakayahoğlu, Cihat, Atatürk Komutan, İnkılapçı ve Devlet Adamı Yönleriyle, Ankara 1988.
• Balcıoğlu, Mustafa, Milli Mücadele Sırasında Merkezi Anadolu’da Asayişi Sağlamak İçin Oluşturulan Milis Kuruluşları, TİTE Atatürk Yolu Dergisi, Yıl: 3, Cilt: 2, Sayı: 6, Kasım 1990, s.261.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Celse Zabıtları, Cilt: 2, Ankara 1983.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Gizli Celse Zabıtları, Cilt: 3.
• Kaplan, Leyla, Millî Mücadele Döneminde Tokat, Atatürk Araştırına Merkezi Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 35, Temmuz 1996, s.586.
• Yakın Tarihimiz, İstiklal Savaşı’nda Denizciler, Pontusçular’ın Sürülmesi, Cilt: 4, Sayı: 43, 20 Aralık 1962.
• Hakimiyet-i Milliye, 20 Teşrinievvel 1337(1921), Numara 228.
• Atatürk’ün Türkiye Büyük Millet Meclîsi’ni Açış Konuşmaları, Ankara 1987.
• Cumhuriyet Arşivi, 272. 0.0, 11, Yer No: 18.88.10.
• Cumhuriyet Arşivi, 272. 0.0. 11, Yer No: 17.75.11.
• Hakimiyet-i Milliye, 30 Ağustos 1337 (1921), Numara: 277.
• Hakimiyet-i Milliye, 23 Eylül 1337 (1921), Numara: 301.
• Akyüz, Yahya ve diğerleri, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, I/I, Ankara 1997.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşivi, I. Dönem, Tokat Milletvekilleri Dosyası.
• TBMM Arşivi, I. Dönem, Tokat Milletvekilleri Dosyası, Tokat Valiliği’nin 8 Temmuz 1941 Tarihli Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kâtipliği’ne gönderdiği yazı.
• Ülkü, Mehmet, Milli Mücadele Döneminde Tokat, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Tokat 2001.
• TBMM Arşivi, I. Dönem, Tokat Milletvekilleri Dosyası, 19 Nisan 1920 Tarihli Tokat seçim Heyeti Mazbatası.
• Demirel, Ahmet, Birinci Mecliste Muhalefet, İkinci Grup, İstanbul 1994.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Albümü 1920-1991, Ankara 1994.
• Duran, Tülay, Müdafaa-i Hukuk Örgütlerinin Yeniden Güçlendirilmesi ve Düzenlenmesi (II), Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı: 33, Kasım 1987, s.9-10, Ek 16.
• Diyanet İşleri Reisliği Memurlarına Ait Sicil Cüzdanı, Sicil No: 197, Ankara 1934.
• Ender Şevki Önder Bey'in Tercüme-i Hâl Kâğıdı; Şahap Ateş İle yapılan 29.12.2002 tarihli görüşme.