MARZUBÂN-NÂME TERCÜMESİ ÜZERİNE KÜLTÜRDİLBİLİMİ İNCELEMESİ

Year 2023, Volume: 3 Issue: 2, 49 - 65, 31.12.2023

Sena Nur Doğan

Abstract

İlk bakışta insanların iletişim aracı olarak görülen fakat etraflıca düşünüldüğünde bu kadar dar bir çerçevede tanımlanamayacak ve sınırlandırılamayacak olan dil, yaşamın bir parçası, insanın varoluşunu somutlaştıran, geçmişten bugüne birçok araştırmanın başrolü olmuş canlı bir varlıktır. İnsanla birlikte var olan dil olgusu, birçok görüş, düşünüş ve yorum etrafında incelenmiştir. Dil, insan ürünüdür. İnsan zihninin sonucudur. İnsanın araştırmaya güdülenmesindeki temel etken, meraktır. Merak, insanı soru sormaya yönlendirir. Sorular da araştırmaları beraberinde getirir. Dil, geçmişten bugüne farklı yönlerden irdelenmiştir. Dil üzerine gerçekleştirilen çalışmalar bugün devam etmekte ve muhakkak ileride de devam edecektir.
Kültür tıpkı dil gibi insan ürünüdür. Dil, kültürün yansımasıdır. Bu yüzdendir ki dilbilimciler kültür ile dil etkileşimini inceleme gereksinimi duymuşlardır. Kültürdilbilim kültürün dil birimlerine yansımasını inceler. Bu yansımayı belirler, açıklar, anlam gelişimini inceler ve bugünle ilişkilendirir. Bunu yaparken sebeplendirmeden ve ilişkilendirmeden kaçınmaz. Kültürdilbilimin anahtarı “konsept”tir. Konsept ifadesinin Türkçe karşılığı “kültürel kavram”dır. Kültürel kavramlar, kültürdilbilim araştırmalarında kültürün dil birimlerine yansımasıdır.

Keywords

Dil, Dilbilim, Kültür, Kültürdilbilim, Konsept, Dil birimi, marzubanname

References

• AKAR, Mustafa, Berhayat, İstanbul 2017.
• AKSAN, Doğan, Her Yönüyle Dil, Ankara 2015.
• ALİ, Sabahattin, Kürk Mantolu Madonna, İstanbul 1943.
• ALİMJANOVA, G. M., Karşılaştırmalı Kültürdilbilim Dil-Kültür-İnsan, Ankara 2016.
• AMİROVA, N. D., Dilbilimde Özgün Bir Yaklaşım: Kültürdilbilim, Ankara 2014.
• ANDREYENOYA, M. A., Kültürdilbilim Anahtar Kavramı: Konsept, Ankara 2014.
• BAYAT, Fuzuli, Orta Türkçe Sözlüğü, İstanbul 2008.
• BAYRAKTAR, Nesrin, Dil Bilimi, Ankara 2006.
• CLAUSON, Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, England 1927.
• ÇAĞBAYIR, Yaşar, Ötüken Sözlük, İstanbul 2017.
• DAĞKILIÇ, Leyla Çiğdem, Kültürdilbilim Çerçevesinde Rus Dilinde “Gibi” Bağlacı ile Yapılan Benzetmeler ve Deyimlerin İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 55, S. 2, Ankara 2015.
• Derleme Sözlüğü, Ankara 1993.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara 2010.
• DOĞAN, Sena Nur, Marzubân-nâme Tercümesi Üzerine Kültürdilbilimi İncelemesi, Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karabük 2022.
• ERAY, Nazlı, Kayıp Gölgeler Kenti, İstanbul 2008.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican ve AKKOYUNLU, Divanu Lugati’t-Türk, Ankara 2020.
• ERDOĞAN, İsmail, “Divânu Lugâti’t-Türk”te Yer Alan Bazı Dini Kavramlar, İslam Felsefi Araştırmaları Dergisi, C. 2. S. 27, İstanbul 1994.
• GRİNKO, Ye. N., Kültürdilbilim Özü ve Yöntemi, Ankara 2014, s. 11.
• GÜLENSOY, Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, İstanbul 2018.
• KAÇALİN, Mustafa Sinan, Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler, Ankara 2019.
• KARA KÜTÜKÇÜ, Nimet, Sezai Karakoç’un “Köşe” Şiirinin Kültürdilbilim Açısından İncelenmesi, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, C. 12, S. 1, Ordu 2022.
• KANAR, Mehmet, Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü, İstanbul 2011.
• KARAKOÇ, Sezai, Mona Roza, İstanbul 2014.
• KARAKURT, Deniz, Türk Söylence Sözlüğü, Türkiye 2011.
• KARAŞLAR, M. Selda, Codex Cumanicus’ta Eylem, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 2012.
• KORKMAZ, Zeynep, Marzubân-Nâme Tercümesi Destûr-ı Şâhî, Ankara 2017.
• KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara 1992.
• KOZAN, Olena, Kültürdilbilim Temel Kavramlar ve Sorunlar, Ankara 2014.
• KUYMA, Erol, Cehennem ve Tamu Kelimeleri Üzerine Art Zamanlı Bir Değerlendirme, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, C. 4, S. 3, Türkiye 2015.
• ÖZKAN, Mustafa, Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, İstanbul 2016.
• SARAÇ, Hakan, Rus ve Türk Dil Dünya Görüşünde “Dağ” Kavramı (Kültürdilbilimsel Analiz), A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitü Dergisi, C. 0, S. 57, Erzurum 2016.
• SOBOL, N. V., Kütlürdilbilim: Temel Kavramlar, Ankara 2014, s. 38.
• Tarama Sözlüğü, İstanbul 1943.
• TİETZE, Andreas, Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati, Ankara 2016.
• TOPRAK, Burhan, Yunus Emre Divanı, İstanbul 2006.
• VARDAR, Berke, Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2002.
• URL-1 https://sozluk.gov.tr Erişim Tarihi: 21.04.2021