Transformation of the Great Bath of Arykanda in Late Antiquity

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 1 - 16

Fulya Seviç

Abstract

The ancient city of Arykanda, as one of the most remarkable settlements of the Lycian Region, has an important place in urban architecture during the Roman and Late Antiquity periods with its seven bath structures built in different periods. The focus of this study is the Great Bath, one of the most monumental structures of the city, and the VII. Bath, which was built in the context of the transformation process that this structure went through in the Late Antiquity. At least three structural phases have been identified in the Great Bath. In its first phase, it was built in the 1st century AD as a structure that planned to include a gymnasium and a bath together, and in its second phase, it was converted into a double bath, and remained idle for a long time after the earthquake in 240 AD. The VII. Bath, added to the southern part of the structure in the Late Antiquity Period, allowed the structure to regain its function, but this was achieved through the construction of a completely new structure rather than a renovation or spatial reduction. In this context, the VII. Bath was shaped by using the existing walls of the Great Bath and adding to them, and this structural change ensured the functional continuity of the bath. This situation is considered as one of the important examples of structural innovations and adaptation processes in the ancient period. In the article, the construction and transformation processes of these unique exemplary structures in Arykanda are discussed based on the architectural understanding, socio-cultural conditions and economic requirements of the period, and the role of such structural changes in the life of ancient cities is discussed.

Keywords

Late Antiquity, Arykanda, Bath

Geç Antik Dönemde Arykanda Büyük Hamam’ın Dönüşümü

Abstract

Arykanda Antik Kenti, Likya Bölgesi’nin en dikkat çekici yerleşimlerinden biri olarak, farklı dönemlerde inşa edilen yedi hamam yapısıyla Roma ve Geç Antik Dönem boyunca kentsel mimaride önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmanın odak noktası, kentin en anıtsal yapılarından biri olan Büyük Hamam ve bu yapının Geç Antik Dönem’de geçirdiği dönüşüm süreci bağlamında inşa edilen VII. Hamam’dır. Büyük Hamam’da, en az üç yapı evresi tespit edilmiştir. İlk evresinde MS 1. yüzyılda gymnasion ve hamamın bir arada planlandığı bir yapı olarak inşa edilmiş, ikinci evrede çifte hamama dönüştürülmüş, MS 240 depremi sonrası ise uzun bir süre atıl kalmıştır. Geç Antik Dönem’de yapının güney bölümüne eklenen VII. Hamam, yapının yeniden işlev kazanmasını sağlamış, ancak bu durum bir tadilat ya da mekânsal küçülmeden ziyade, tamamen yeni bir yapı inşasıyla gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda, VII. Hamam, Büyük Hamam’ın mevcut duvarlarının kullanılarak üzerine yapılan eklemelerle şekillenmiş ve bu yapısal değişim, hamamın işlevsel sürekliliğini sağlamıştır. Bu durum, antik dönemdeki yapısal yeniliklerin ve adaptasyon süreçlerinin önemli örneklerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Makalede, Arykanda’daki bu ünik örnek yapıların inşa ve dönüşüm süreçleri, dönemin mimari anlayışı, sosyo-kültürel koşulları ve ekonomik gereksinimlerine dayalı olarak ele alınmış, bu tür yapısal değişimlerin antik kentlerin yaşamındaki rolü tartışılmıştır.

Keywords

Geç Antik Dönem, Arykanda, Hamam

References

• Bayburtluoğlu, C. (1982). 1981 Arykanda kazısı raporu. Kazı Sonuçları Toplantısı, 4, 277-285.
• Bayburtluoğlu, C. (2003). Yüksek kayalığın yanındaki yer: Arykanda. İstanbul, Homer Kitabevi.
• Ceylan, B., (2016). Geç antik dönem kentlerinde gerileme/ devamlılık modellerine kanunlar üzerinden bakış. OLBA, 24, 536-554. Erkoç, S. (2018). Patara Liman Hamamı: Mimarisi ve yapı evrelerine dair ilk gözlemler. Phaselis, IV, 239-258. https://doi.org/10.18367/Pha.18016
• Gürgezoğlu, A. (2006). Arykanda konut mimarisi [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Harrison, R. M. (1963). The early history of the Christian Church. Londra.
• Hellenkemper, H., Hild, F. & Koder, J. (2004). Tabula imperii Byzantini 8: Lykien und Pamphylien. Wien: Vlg der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Kızılarslanoğlu, H. A. (2016). Antik Çağ’da Elaiussa Sebaste’nin Amphora üretimi ve ticari ilişkileri [Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Koçak, M. & Erkoç, S. (2016). Patara Nero Hamamı / Likya’nın bilinen en erken hamam yapılarından biri üzerine gözlemler. Havva İşkana Armağan, Lykiarkhissa Festschrift für Havva İşkan. Ege Yayınları.
• Koçyiğit, O. (2023). Bizans Anadolusu’nda Hamamlar ve Yıkanma Alışkanlıkları. Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Le Quien, M. (1760). Oriens christianus. Paris.
• Maréchal, S. (2020). Public baths and bathing habits in late Antiquity: A study of the evidence from Italy, North Africa and Palestine A.D. 285-700 (Late Antique Archaeology, Supplementary Series, 6), Leiden.
• Mısırlı, A. & Özgüven, H. B. (2020). Bizans Dönemi’nde kentin dönüşümü: hamam ve hamam-gymnasium yapılarının yeniden kullanımı. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 391-401. https://doi.org/10.48120/oad.816834
• Öner, Ç. (2019). Doğu Akdeniz Liman Kentleri’nde yıkanma ve temizlik mimarisine örnek: Phaselis Küçük Hamamı ve Latrinası [Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Öztaşkın, G. K. (2017). Olympos Kenti Episkopeion yapı topluluğu, Olympos I: 2000-2014 Araştırma Sonuçları. Akmed Series in Mediterranean Studies, 1, 49- 79.
• Pharr, C. (1952). The Theodosian code and novels and the sirmondian constitutions, translation with commentary, glossary and bibliography. Princeton.
• Seviç, F. (2022), Arykanda Antik Kenti’ndeki Geç Antik Dönem hamamları [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Şahin, S. (1994). Die inschriften von Arykanda. Bonn: Habelt. Şimşek, C. (2015). Laodikeia Kilisesi. Lykos Vadisi'nde Hıristiyanlık. Ankara.
• Tek, A. T. (2002). Arykanda kazılarında bulunan antik sikkeler üzerine yeni incelemeler: 1971-2000 sezonları [Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Tekinalp, V. M. (2000). Geç antik dönem sonrasında ve ortaçağ'da (MS 4.-14. yy) Andriake Kenti [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tekinalp, V. M. (2006). Arykanda Kenti Bizans dönemi mimari plastik ve liturjik taş eserleri. III. Likya Sempozyumu, Antalya, 2, 789-799.
• Tekinalp, V. M. & Sancaktar H. (2024). Arykanda Yamaç Hamamı’nın kuzeyindeki kazılarda ele geçen sikkeler. Höyük, 13, 107-142. https://doi.org/10.37879/hoyuk.2024.1.107
• Uzunoğlu, H. (2018). Epigrafik Belgeler Işığında Güney ve Güney Batı Anadolu’da Su ve Su Yapıları [Doktora Tezi]. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Wörrle, M. (2016). Epigraphische Forschungen zur Geschichte Lykiens XI, Gymnasiarchinnen und Gymnasiarchen in Limyra, Chiron, 46, 403-451.
• Yıldırım, Ş. (2013). Side Antik Kentinin Bizans Dönemi Dini Mimarisi [Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.