The Phenomenon of Crime and Theoretical Perspective on Turkey's Crime Index

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 42 - 66, 28.03.2025

Melih Burak Özdemir

Öz

Crime, as a universal phenomenon, has always existed from the past to the present and seems to continue to exist. At this point, it does not seem possible to eliminate crime completely. The first man was deceived by the promise that he could be on an equal level with God, ate the forbidden apple and committed his first crime. However, since the first man, the concept of crime has changed its form and taken shape under the influence of many factors. Social changes have accelerated this process and crime has become a serious agenda item for human beings. The phenomenon of crime is an issue that needs to be thought about and solutions should be produced due to its multifaceted consequences and its structure that damages social peace. From past to present, there have been many approaches trying to reveal the causes of crime. Each approach has looked at the crime phenomenon from its own perspective and tried to describe the crime from its own point of view. The fact that different disciplines try to understand and explain the phenomenon of crime can be interpreted as the concept of crime is a subject that concerns different disciplines. As a developing country, Turkey's crime index is quite high and there are many reasons for this. It is evident from the statistics that Turkey's balance structure, which is defined as social capital, has been seriously damaged and that this rapid increase in crime rates should be curbed as soon as possible for the sake of social peace. In the study, the phenomenon of crime was tried to be analyzed from the perspective of psychological theories. In order to internalize the theories and gain a different perspective, it can be said that the study can be beneficial for those studying in the field of mental health.

Anahtar Kelimeler

Crime, Crime phenomenon, Crime index, Social capital, Theory

Suç Olgusu ve Türkiye’nin Suç Endeksine Kuramsal Bakış

Öz

Evrensel bir olgu olarak suç, geçmişten bugüne hep var olmuş ve olmaya da devam edecek gibi durmaktadır. Suçu bütünüyle ortadan kaldırmak da bu noktada pek mümkün gözükmemektedir. İlk insan, Tanrıyla eşit düzeyde olabileceği vaadiyle kandırılarak yasak elmayı yemiş ve ilk suçunu işlemiştir. Ancak ilk insandan bugüne suç kavramı form değiştirmiş ve pek çok faktörün etkisi altında şekil almıştır. Yaşanan toplumsal değişimlerse bu süreci hızlandırmış, suç konusu ciddi bir gündem olarak insanoğlunu meşgul etmeye başlamıştır. Suç olgusu, çok yönlü sonuçları ve toplumsal barışı zedeleyen yapısı nedeniyle üzerinde düşünülmesi ve çözüm üretilmesi gereken bir konudur. Geçmişten bugüne suçun nedenlerini ortaya koymaya çalışan pek çok yaklaşım olmuştur. Her bir yaklaşım suç olgusuna kendi penceresinden bakmış ve suçu kendi bakış açısından tarife etmeye çalışmıştır. Farklı disiplinlerin suç olgusunu anlamaya ve açıklamaya çalışması ise suç kavramının farklı disiplinleri ilgilendiren bir konu olduğu şeklinde yorumlanabilir. Gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye’nin suç endeksi oldukça kabarık olup, bunun pek çok sebebi vardır. Türkiye’nin, sosyal sermaye olarak tarif edilen denge yapısının ciddi zarar aldığı ve suç oranlarındaki bu hızlı artışın toplumsal barış adına bir an önce frenlenmesi gerektiği istatistiklerle ortadadır. Çalışmada, suç olgusu psikoloji kuramları perspektifinden incelenmeye çalışılmıştır. Kuramların içselleştirilmesi ve farklı bakış açısı kazanmak adına çalışmanın ruh sağlığı alanında eğitim görenlere fayda sağlayabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Suç, Suç olgusu, Suç endeksi, Toplumsal sermaye, Kuram

Kaynakça

• Acar, G., Demir, A., Görmez, D., & Keser, İ. (2015). Aile ve çocuk suçluluğu ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2).
• Akpınar, O., & Öz, F. S. (2013). Gerçeklik terapisi: Özellikler, temel kavramlar, tedavi, uygulama ve değerlendirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43), 1-22.
• Aktürk, Y. Ş. (2017). Varoluş felsefesi ile suç kavramına bir bakış. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 430-435.
• Adler, A. (2012). İnsan Doğasını Anlamak (Çev.: Deniz Başkaya) İzmir: İlya
• Akbaba, T. (2011). Kartal-Kadıköy bölgesi çocuk suçluluğu profili. [Doktora tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Aliyev, N. (2020). Modern suçun nedenleri ve koşulları. Bir dizi belirleyici: Genel bir bilimsel teorik inceleme. Adli Bilimler Ve Suç Araştırmaları, 1(1), 7-21.
• Altunışık, M. A. (2018). Bireysel toplumsal farklılıklar ve ahlâkî görecelik sorunu. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10, 261-282.
• Anderson, C. A., Bushman, B. J., Donnerstein, E., Hummer, T. A., Warburton, W. (2015). SPSSI research summary on media violence. Analyses of Social Issues and Public Policy, 15(1), 4-19.
• Aral, F. (1997). Suçta etken olabilecek kişilik boyutlarının incelenmesi. [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Enstitüsü.
• Bakırcı, Ö. (2021). Suç sosyolojisi bağlamında dünyada ve Türkiye'de suç olgusu ve suçun toplumsal kaynakları: Kastamonu ili örneği. [Yüksek lisans]. Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Bal, H. (2004). Çocuk Suçluluğu.(1.Baskı). Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Bayındır N. (2010). Aile içinde yaşanan şiddete karşı çocuğun gösterdiği tepkiler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 1-9.
• Bingöl, İ. (2022). Sosyolojik suç teorilerine kuramsal bir yaklaşım: Sosyal süreç teorileri. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 640-652. https://doi.org/10.29029/busbed.1119294
• Bireysel silahlanma (t.y.). Türkiye ve Avrupa’da senede kaç cinayet işleniyor, kişi başına ölüm kaç? Erişim adresi: https://tr.euronews.com/2023/08/19/bireysel-silahlanma-turkiye-ve-avrupada-senede-kac-cinayet-isleniyor-kisi-basina-olum-kac
• Bushman, B. J., & Huesmann, L. R. (2006). Short term and long term effects of violent media on aggression in children and adults. Archives of Pediatrics & AdolescentMedicine, 160, 348-352.
• Ceza infaz kurumu istatistikleri (2023). Erişim adresi: https://adlisicil.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/ceza-infaz-kurumu-istatistikleri-2023
• Ceza istatistikleri raporu (2023). Avrupa'da en fazla mahkum ve tutuklu Türkiye'de. Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/articles/clkk40713zlo
• Cherry, K. (2025). İd, ego ve süperego: Freud'un teorisini anlamak. Erişim adresi: https://www.explorepsychology.com/id-ego-superego/
• Chesney-Lind, M. (1989). Girls' crime and woman's place: Toward a feminist model of female delinquency. Crime & Delinquency, 35 (1), 5-29.
• Chesney-Lind, M., Morash, M. (2013). Transformative feminist criminology: A critical re-thinking of a discipline. Crit Crim, 21, 287–304.
• Clark, J, W. (2009). Psychological Theories of Crime, in J. Miller (Ed.), 21st Century Criminology: A Reference Handbook. (pp. 271–278). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
• Corey G. (1996). Theory and Practice of Counseling and Psychotherapy, 5th edition. Pacific Grove California, Brooks/Cole Publishing Company.
• Cömertler, N., & Kar, M. (2007). Türkiye’de suç oranının sosyo-ekonomik belirleyicileri: Yatay kesit analizi. Ankara Üniversitesi SBF dergisi, 62(2), 37-57.
• Cullen, F. T., & Agnew, R. (2003). Criminological Theory Past to Present. Roxbury Publishing Company, Los Angeles, California, 142-143.
• Demirbaş, T. (2002). Suçun nedenleri-suç etiyolojisi. Erişim adresi: https://www.kriminoloji.com/Sucun_Nedenleri_Psikolojik-Timur_Demirbas.htm#_ftnref5
• Deniz, Y. B. (2022). Sosyal öğrenme teorisi ekseninde kadına yönelik şiddete ilişkin görüşler: Beyaz yakalı örneği. [Yüksek Lisans]. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Doğan, S. (2001). Farklı sosyo-ekonomik düzeylere mensup ergenlik çağındaki kız ve erkeklerin saldırgan davranışlarıyla ana-baba tutumları arasındaki ilişkiler. [Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Esen, Ö.E. (t.y.). Üçlü ilişkiye ilk adım: Oedipus kompleksi. Erişim adresi:https://www.academia.edu/5540549/
• Farrington, D.P. (1991) Childhood Aggression and Adult Violence: Early Precursors and Later-Life Outcomes. In D.J. Pepler, & K. H. Rubin (Eds.), The Development And Treatment Of Childhood Aggression (5- 29).Hillsdale,NJ:Erlbaum
• Fromm, E. (2010). Psikanaliz ve Din (Çev.Elif Erten). İstanbul: Say
• Fırat, M. (2015). Değişim sürecinde Türkiye’de organize suçluluk üzerine sosyolojik bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(4), 946-964.
• Freud, S (1924) The Economic Problem of Masochism. J. Strachey (Ed.), The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XIX (1923-1925) (ss. 255- 268). The Hogarth Press.
• Friday, P.C. (1998). Crime and crime prevention in China. Journal of Contemporary Criminal Justice, 14(3), 296-314.
• Fukayama, F. (1999). Büyük Bozulma: İnsanın Doğası ve Toplumsal Düzenin Yeniden Oluşması. (Zeynep Avcı, Aslı T. Aydemir Çev.). İstanbul: Sabah Kitapları Yay
• Geçtan, E. (2008). Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Metis Yayınları, 35.
• Glasser, W. (1998). Kişisel Özgürlüğün Psikolojisi: Seçim Teorisi (Çev.Müge İzmirli). İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Gerbner, G. (2014). Medyaya Karşı (G. Ayas, V. Batmaz, İ. Korkmaz, çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gılıç, F. (2021). Eğitim ve suç ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Uluslararası İnovatif Eğitim Araştırmacısı, 1(2), 88-97.
• Groot, W., & Brink, H.M. (2010). The effects of education on crime. Applied Economics, 42(3), 279-289.
• Gökulu, G. (2019). Suç kuramları: Biyolojik psikolojik yaklaşımlar. Eleştirel bir değerlendirme. Turkish Studies, 14(4), 1471-1488.
• Görgülü, T. (2021). Suç ve suçlu davranışına kuramsal bir bakış: Psikolojik bakış açısıyla adli sistemde psikolojik değerlendirme ve uygulamaları. Akademik Açı, 1(1), 59-70.
• Göver, İ. H. & Şenol, D. (2017). Toplumsal bir olgu olarak suç: Sosyolojik bir analiz. Journal of Current Researches on Social Sciences, 7(2). doi: 10.26579/jocress-7.2.15
• Güler, M. (2010). Sosyal psikoloji bakış açısından çocuk ve ergenlerde suçlu davranış gelişimi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 89, 355-372.
• Güllü, İ. (2014). Suç olgusuna teorik ve eleştirel bir yaklaşım. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (3), 104-107. https://doi.org/10.18493/kmusekad.11567 Hemant, A. (2023). Psychodynamic theory of criminal behaviour. Erişim adresi: https://thelegalquotient.com/criminal-laws/criminology/psychodynamic-theory-of-criminal-behaviour/2695/
• Harman, G. (2000). Explaining Value and Other Essays in Moral Philosophy. Oxford: Clarendon Press
• How does the psychoanalytic theory explain criminal behavior? (t.y.). Erişim adresi: https://www.tutorchase.com/answers/a-level/psychology/how-does-the-psychoanalytic-theory-explain-criminal-behavior
• Hughes, L. A. (2005). The representation of females in criminological research. Women & Criminal Justice, 16 (1/2), 1-28.
• İd, Egü, Süperego (t.y.). Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/
• İlkkaracan, P., Gülcür, L., & Arın, C. (1996). Sıcak Yuva Masalı-Aile İçi Şiddet ve Cinsel Taciz. İstanbul: Metis Yayınları.
• İnanç, B.Y., &Yerlikaya, E. E. (2024). Kişilik Kuramları. Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Jaspers, K. (2015). Suçluluk Sorunu. (Çev. A. Emre Zeybekoğlu). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kaner, S. (1992). Suçluluğu açıklayan yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 473-496.
• Kaner, S. (1993). Kontrol kuramı ve gerçeklik terapisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26(2), 569-585.
• Karakuş Ö., & Tekin H.H. (2012). Çocuk koruma kanunu uyarınca haklarında danışmanlık tedbiri uygulanan çocukların özellikleri. Sosyal Politika Çalışmaları, 7(29), 29-44.
• Kazak Ekin, N. (2016). Suça sürüklenmiş çocukların annelerinin çocuklarına ilişkin algısı: Siirt örneği. [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keser, E. (2022). Mazoşist kişilik özelliklerinin Freud ve Fairbairn’in kuramları açısından incelenmesi: Mazoşizmin tanımı ve klinik görünümü. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 9(3). 466-488.
• Künüçen, A. (2013). Televizyonda haber programları, şiddet ve çocuk. Selçuk İletişim, 3(2), 57-67.
• Kızmaz, Z. (2005). Göç ve yoksulluğun patolojisi: Siyasal şiddetten sosyal şiddete. Sosyoloji Araştırmalar Dergisi, 8(1), 85-114.
• Kızmaz, Z. (2005). Sosyolojik suç kuramlarının suç olgusunu açıklama potansiyelleri üzerine bir değerlendirme. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 29(2), 149-174.
• Kızmaz, Z. (2012). Gelişmekte olan ülkelerde suç: Suç oranlarının artışı üzerine sosyolojik bir çözümleme. Mukaddime, 5.
• Koç, C. (2019). Suçun konusunun yokluğu durumunda teşebbüse elverişlilik sorunu. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 147, 49-73.
• Korucu, A. A. (2019). Freudyen ve Jungiyen yaklaşımlarla anne olgusu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 133-143.
• Kurtuluş, M. K. (2024). Türkiye, en çok tutuklu ve hükümlünün bulunduğu Avrupa ülkesi; en yakın ülkeyle arasında neredeyse 4 kat fark var! Erişim adresi: https://t24.com.tr/haber/turkiye-en-cok-tutuklu-ve-hukumlunun-bulundugu-avrupa-ulkesi-en-yakin-ulkeyle-arasinda-neredeyse-4-kat-fark-var,1168244
• Küresel organize suçlar endeksi (2023). Küresel organize suçlar endeksi 2023: Türkiye Avrupa’da lider, dünyada 14. Sırada. Erişim adresi: https://tr.euronews.com/2023/09/27/kuresel-organize-suclar-endeksi-2023-turkiye-avrupada-lider-dunyada-14-sirada
• Liebert, R. M., & Sprafkin, J. (1988). The Early Window: Effects of Television on Children and Youth. New York: Pergamon.
• McWilliams, N. (2014). Psikanalitik Tanı: Klinik Süreç İçinde Kişilik Yapısını Anlamak (4. Baskı). (E. Kalem, Çev.) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Mihalic, S. (2007). Social Learning Theory and Family Violence”, Editorial Encyclopedia of Domestic Violence (ss.645-652). Jackson, Ali, Routledge:New York.
• Murdock, N.C. (2012). Gerçeklik Terapisi. (F. Akkoyun, (Ed.). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları: Olgu sunumu yaklaşımıyla (2. basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Nuttall, J. (2011). Ahlâk Üzerine Tartışmalar: Etiğe Giriş (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Nişancı, D. (2020). Suç kavramına kriminolojik açıdan bakış: Suç olgusunu izaha yönelik psikolojik yaklaşımlar, Fasikül Hukuk Dergisi, 12(124), 6-15.
• Nogay, G. (2024). İçişleri Bakanı Yerlikaya: 2023 yılında maalesef 308 kadın, uğradığı şiddet nedeniyle hayatını kaybetti. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/politika/icisleri-bakani-yerlikaya-2023-yilinda-maalesef-308-kadin-ugradigi-siddet-nedeniyle-hayatini-kaybetti/3271305
• Özkalp, E., & Kırel, Ç. (2011). Örgütsel Davranış. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Özcan, C. (2018). Kıskançlık ve hasetlik: Sosyal medya ile altın çağında. Erişim adresi: https://www.benucarken.com/kiskanclik-ve-hasetlik-sosyal-medya-ile-altin-caginda/
• Özlem, D. (2010). Etik: Ahlâk Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Psikanaliz, Sigmund Freud (t.y.). Erişim adresi: https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/133623/ Rahimov I.M. (2015). Suç ve Ceza. Bakü.
• Reid, S. T. (2006). Crime and Criminology (11th ed.). Boston: McGraw Hill.
• Rousseau, J. J. (2012). Toplum Sözleşmesi (IX. Basım). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Russell, B. (1938). Power, a new social analysis. Erişim adresi: https://archive.org/details/ poweranewsociala022256mbp.
• Sartre, J. P. (1961). Çağımızın Gerçekleri (Çev. Sabahattin Eyüboğlu, Vedat Günyol). İstanbul: Çan Yayını.
• Sarıtarla, İ.H. (2016). Bilecik merkez ilçe kırsalında suç (2010-2014) ve suçların dağılışı. [Yüksek Lisans Tezi]. Bilecik: Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Schmalleger, F. (2003). Criminal Justice Today (7th ed). Pearson Custom Publishing.
• Sezer, A., Kolaç, N., & Erol, S. (2013). Bir ilköğretim okulu 4, 5, ve 6. sınıf öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin anne baba tutumları ve bazı değişkenlerle ilişkisi. Müsbed Dergisi, 3(4), 184-190.
• Sezer, S., Kahya, O., & Yıldırım, K. (2022). Eğitim ve suç arasındaki ilişkinin sosyolojik analizi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2). DOI:10.21666/muefd.989472
• Tannenbaum, P. H., & Zillmann, D. (1975). Emotional arousal in the facilitation of aggression through communication. Advances in experiment social psychology. 8. New York: Academic Press.
• Turan, İ. (2012). Suça sürüklenen çocuklar: Kocaeli örneği. [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Topçuoğlu, T. (2014). Çocuk suçluluğu ve gelişimsel (Risk-odaklı) suç önleme. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(Özel Sayı I), 217-226.
• Tuna, F. (t.y.). Suç kavramına tarihsel ve sosyolojik bir bakış. Polis dergisi. Erişim adresi: https://polisdergisi.pa.edu.tr/suc-kavramina-tarihsel-ve-sosyolojik-bir-bakis-1785-haber
• Vahip, I. (2002). Evdeki şiddet ve gelişimsel boyutu: Farklı bir açıdan bakış. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(4), 312-319.
• Vito, G.F., & Maahs, J.R. (2017). Criminology: Theory, Research and Policy (4ed). Jones & Bartlett Publishers, Burlington
• Yıldız, S. A. (2004). Ebeveyn tutumları ve saldırganlık. Polis Bilimleri Dergisi, 6(3-4), 131- 150.
• Westacott, E. (1995). Moral relativism. James Fieser, Bradley Dowden (Ed.), Internet Encyclopedia of Philosophy (IEP): A Peer-Reviewed Academic Resource. Erişim adresi: http://www.iep.utm.edu/moral-re/ adresinden erişildi.