KLASİK TÜRK EDEBİYATINDA BABADAN OĞULA-EBEVEYNDEN ÇOCUĞA-NASİHAT GELENEĞİ

Year 2013, Issue: 39 - Issue: 39, 1 - 22, 01.12.2013

Murat Öztürk

Abstract

Nasihatnameler, Türk edebiyatında en çok kaleme alınan türlerden biridir. Türün örneklerine Türkçenin ilk yazılı ürünlerinin verildiği dönemlerden itibaren rastlanır. Türk edebiyatında devlet büyüklerinin, tarikat liderlerinin, İslam bilginlerinin ve pek çok şair ve yazarın yazdıkları/yazdırdıkları çok sayıda nasihatname vardır. Bu tür içinde babaların oğullarına, dedelerin torunlarına, annelerin kızlarına, amcaların yeğenlerine öğüt vermek üzere yazdıkları eserler ve metinler de mevcuttur. Bu eserlerin bir kısmı çeviri veya telif olarak müstakil eser bazıları ise nazım şekli düzeyinde yazılmıştır. Bu makalede ebeveynin çocukları, yeğenleri veya torunları için yazmış oldukları nasihatnameler hakkında bilgi verilmiş, bu nasihatnamelerin yazılış sebepleri ve üslup özellikleri metin örnekleriyle açıklanmaya çalışılmış, söz konusu nasihatnamelerde en çok ele alınan konular üzerinde durulmuştur. Babadan oğula nasihat yazma anlayışı içinde Lokman Hekimin oğluna nasihatleri ve nasihatnamelerde en çok ele alınan konulara etkileriyle ilgili bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Bazı aşk mesnevileriyle on dokuzuncu asırda kimi şairler tarafından anne ağzından yazılan şiirlerde anne kahramanların kızlarına verdikleri öğütler üzerinde de durulmuştur. Yine ebeveynden çocuklara yazılan nasihatnamelerin diğer nasihatnamelerle benzer ve ayrılan yönlerine de değinilmiştir.

Keywords

Nasihatname, Vasiyetname, Baba-Oğul, Lokman, Mizah

IN CLASSICAL TURKISH LİTERATURE ADVİCE TRADATION-FROM FATHER TO SON- FROM PARRENT TO CHİLD

Abstract

The Ottoman advice letters (Nasihatname) is one of the most penned literary species in the Turkish Literature. They can be found since the appearance of first written works of Turkish language. There are numerous advice letters written by the elders of the state, cult leaders, Islamic scholars and many poets and writers in the Turkish Literature. Among these types, there are texts and works in which fathers give advices to their sons, grandfathers give to their grandchildren, mothers give to their daughters and uncles give to their nephews. Some of these works were written as a separate work in the form of translation and compilation, and some of them written in the level of verse form. In this article information were given about the advice letters that were written by parents for their children, nephews or for their grandchildren and reasons for writing these Advice Letters and their features of literary style were tried to be explained. Besides, the article focuses on the most discussed issues of these literary works. Luqman Hakim's advices to his son and its effects on the most discussed issues in advice letters were evaluated in the context of writing advice from father to son. Some love masnavis and some of the advices which were written by poems with mothers mouth and were given by mother of heroes to their daughters in the nineteenth century were investigated. Similarities and differences of advice letters that are written by parents to their children with other types of advice letters were also discussed in the article.

Keywords

Letter Book, Written Will, Father-Son, Lokman, Satire