AFRİKA’DAKİ TÜRK SANAT YAPITLARININ KORUNMASINA YÖNELİK POLİTİKALAR: İLETİŞİM SORUNU

Year 2017, Issue: 59, 319 - 328, 01.03.2017

Sedat Cereci

Abstract

Dünya üzerinde, tarih içinde Türklerin bulunduğu her alanda görülebilen Türk karakterli sanat yapıtları, bazıları doğal etkenlerle bazıları da kasıtlı eylemlerle yıpranmakta, zarar görmekte veya ortadan kalkmaktadır. Büyük bölümü Kuzey Afrikada bulunan Afrikadaki Türk sanat yapıtlarının bir bölümü yok olmuşken, bazıları günümüzde halen kullanılmakta, bazıları onarılmayı bekleyen metruk yapılar olarak durmaktadır. Bir bölümü vakıf eseri olarak yapılan yapıtlar, vakıfların ömürlerini tamamlaması veya bulunduğu ülkenin siyasi otoritesinin ilgisizliği nedeniyle onarımdan ve bakımdan uzak kalmaktadır. 19. yüzyıla kadar sanat yapıtlarıyla ilgili ciddi bir politikası olmayan Türkler, Avrupalı devletlerin Osmanlı topraklarını sömürmek için arkeolojiyi kullanmaları üzerine bazı politikalar geliştirme yoluna gitmiştir. Cumhuriyet Türkiyesinde sanat yapıtları ve sanat çalışmaları Fikir ve Sanat Eserleri Yasasıyla bir ölçüde denetim ve güvence altına alınırken, yurt dışındaki Türk sanat yapıtlarıyla ilgili yeterli çalışma bulunmamaktadır. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Başkanlığınca düzenlenen Yurt dışındaki Tarihi Türk Eserlerinin Envanteri Projesi kapsamında Ortadoğu ve Afrikadaki Türk kültür varlıkları 2000 yılından itibaren Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Abdüsselam Uluçam başkanlığında yürütülürken, daha fazla çalışmaya gereksinim duyulmaktadır. Bu çalışma, Afrikada bulunan Türk sanat yapıtlarının korunması ve onarımı ile ilgili yapılan çalışmalardan yola çıkarak, konuyla ilgili yasa, yönetmelik ve kararları değerlendirmekte; Afrikadaki Türk sanat yapıtlarının koruması için daha ciddi politikaların uygulanması gerektiğine vurgu yapmaktadır.

Keywords

Afrika, Türk, sanat yapıtı, koruma, politika

POLICIES on PROTECTION of TURK ART WORKS in AFRICA: COMMUNICATION MATTER

Abstract

Turkish character art works which can be watched all places where Turks have been sometimes frazzled by natural factors or sometimes collapsed by intentional attacks or sometimes completely dissappeared. Some of Turk art works whose plurality in North Africa disapeared and some of them are still used and some of them waits for repair as derelict works. Some of buildings or works were built by foundations and they are neglected since foundations ended or because of indifference of landlord government. Turks did not have a consistent art works policy until 19. century but after European Governments used archeology to exploit Ottoman territory, Turks planned some policies. Art works were began to protect and control comparatively by Law on Intellectual and Artistic Works in Turkish Republic Government but there is not any arrangement on art works whic are in abroad. Atatürk High Institution of Culture, Language and History conducts a Project which was organised by Head of the Turkish Historical Society and the project contains Inventory of Historical Turkish abroad Works Project that is conducted by Prof. Dr. Abdüsselam Ulucam, but Turk art works in abroad need much arrangement. This study firstly evaluates arrangements on protection and reparation of Turk art works in Africa and examines law and policies on this matter and emphasizes requirement of consistent policies on protection of Turk art works in Africa.

Keywords

Africa, Turk, art work, protection, policy