OSMANLI-TÜRK ANAYASAL GELİŞMELERİNDE SOSYAL POLİTİKA

Year 2023, Issue: 71, 341 - 387, 20.11.2023

Mehmet Yalın

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391692

Abstract

Toplumların iktisadi, siyasi ve sosyal seyrine bağlı olarak gelişen sosyal politika, toplumsal talep ve hareketlenmelerin etkisiyle anayasal düzenlemelere konu olmaktadır. Anayasal düzenlemelerin sosyal politikanın hukuksal bir yapıya bürünmesinde başat rol oynaması aynı zamanda Türkiye’nin sosyal politika tarihine de etki etmiştir. Sosyal politikanın, en üst düzenleyici norm olan anayasa ile sabit bir normatif gerçekliğe sahip olması, sosyal politikanın kurumsallaşması anlamında önemli bir atılımdır. Bu bağlamda, sosyal politikanın kavramsal çerçevesinin çizilmesinde referans noktası olan, anayasal düzenlemelerin nasıl ortaya konduğu hususunda olası problemlerin varlığı bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Osmanlı-Türk anayasa tarihi içerisindeki anayasal gelişmeler ve düzenlemeler dikkate alınarak sosyal politikanın tarihsel sürecinin gelişimini ve boyutlarını ortaya koymaktır.

Keywords

anayasa, sosyal adalet, sosyal devlet, sosyal haklar, sosyal politika

References

• Abadan Y, Tanzimat Fermanı Tahlili, Maarif Matbaası, İstanbul, 1940. Akyıldız A, “Sened-i İttifak’ın İlk Tam Metni”, S.2, 1998, İslam Araştırmaları Dergisi, ss.209-222.
• Alatlı A, Batıya Yön Veren Metinler, C.4, Kapadokya Meslek Yüksekokulu, 2010.
• Zühtü Altan Ö, Sosyal Politika, Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir, 2007.
• Aristoteles, Nikomakhos’a Etik, Çev. Saffet Babür, 4.Baskı, BilgeSu Yayıncılık, Ankara, 2014.
• Aydın A R, “Anayasaların Ekonomi Politiği” S.120, Gelenek Dergisi, (https://gelenek.org/anayasalarin-ekonomi-politigi-uzerine/, s.e.t 21.08.2023)
• Niyazi Berkes, Türkiye’nin Çağdaşlaşma Tarihi, 18.Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2012.
• Bulut N, “Sosyal Devletin Düşünsel Temelleri ve Çağdaş Sosyal Devlet Anlayışı”, (https://hukuk.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2020/01/N.Bulut-2.pdf, s.329).
• Cevizci A, Felsefe Sözlüğü, Say Yayınları, İstanbul, 2017.
• Çebi S S, Sosyal Adalet: Tarihsel ve Kuramsal Bir Bakış, On İki Levha Yayıncılık, 2012.
• Erkul İ, Sosyal Politika Dersleri, C.1, 2.Baskı, Anadolu Üniversitesi Yayını, İstanbul, 1988.
• Göçmen İ, “Muhafazakarlık, Neoliberalizm ve Sosyal Politika: Türkiye’de Din Temelli Sosyal Yardım Organizasyonları”, S.58, 2011, Doğu Batı Düşünce Dergisi, ss.115-144.
• Gözler K, Türk Anayasa Hukuku, 7.Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2009.
• Gözübüyük Ş/Kili S, Türk Anayasa Metinleri, 2.Baskı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1982.
• Gümüş M, “Anayasal Meşrûtî Yönetime Medhal: 1856 Islahat Fermanı’nın Tam Metin İncelemesi”, S.47, 2008, Bilig/Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, ss.219-230.
• Günay B/Tekir A F, “Tanzimat Sonrası Vergi Reformlarının Anayasal Vergilendirme İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, C.24, S.2, 2018, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, ss.711-742.
• Güriz A, Hukuk Felsefesi, 12.Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2017.
• İlal E, “Magna Carta”, S.1-4, C.34, 2011, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, ss.210-242.
• İnalcık H, “Sened-i İttifak ve Gülhane Hatt-ı Hümâyunu”, C.28, S.112, 1964, Belleten, ss.603-622.
• İnalcık H/Seyitdanlıoğlu M, Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Phoenix Yayınevi, Ankara, 2006.
• Kaboğlu Ö İ, Anayasa Hukuku Dersleri, Legal Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• Kahraman S/Şişmanoğlu G, “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne Devralınan İktisadi Yapı”, S.2, 2019, Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, ss.40-52.
• Karaahmetoğlu A, “Sendikal Hak ve Özgürlüklerin Önemi ve Ülkemizde İş Hayatında Sendikal Hak ve Özgürlükleri Zayıflatan Etkenler Üzerine Bir Değerlendirme”, C.6, S.11, 2020, İş ve Hayat, 2020, ss.75-99.
• Karabacak Y, “Sosyal Politika Aracı Olarak Vergilemenin İşlevleri: Türkiye Örneği”, C.62, S.2, 2012, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, ss.223-252.
• Karal E Z, Osmanlı Tarihi Nizam-ı Cedid ve Devirleri (1789-1856), C.5, TTK Yayınları, Ankara, 1999.
• Kılıç M, “Pandemik Tehdit Karşısında Sağlık Hakkının Sosyolegal Dinamiği”, S.2, 2020, Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, ss.1-46.
• Koray M, Sosyal Politika, 3.Baskı, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2008.
• Koray M/Topçuoğlu A, Sosyal Politika, Ezgi Kitabevi, Bursa, 1995.
• Kömbe İ, “Adalet Dairesinin Teşekkülü ve Temel Kavramlar”, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Felsefesi Bilim Dalı, İstanbul, 2014.
• Kütükoğlu M S, “Ferman”, C.12, TDV İslam Ansiklopedisi, 1995, ss.400-406.
• Omay U, Sosyal Haklar, Beta Basım, İstanbul, 2011.
• Oral A İ/Şişman Y, Sosyal Politika I, Anadolu Üniversitesi Yayını, Eskişehir, 2018.
• Ortaylı İ, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara, 2010.
• Özbudun E, 1924 Anayasası, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2012.
• Soysal M, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1997.
• Sunal O, “Sosyal Politika: Sosyal Adalet Açısından Kuramsal Bir Değerlendirme”, S.3, C.66, 2011, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, ss.283-305.
• Şahbaz İ, “Bir Sosyal Hak Olarak Sağlık Hakkı”, S.86, 2009, TBB Dergisi, ss.405-423.
• Şahinkaya S, “Mustafa Kemal Paşa’nın Halkçılık Programı 13 Eylül 1920”, S.32, 2019, Memleket Siyaset Yönetim, ss.183-194.
• Şimşek A A, “Sosyal Devlet İlkesinin Hukuki Değeri”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2015.
• Tabakoğlu A, “Öşür”, C.34, 2007, TDV İslam Ansiklopedisi, ss.100-103.
• Talas C, Toplumsal Politika, 5.Baskı, İmge Yayınevi, İstanbul, 1995, ss.25-30.
• Talas C, Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 1992.
• Tanilli S, Anayasalar ve Siyasal Belgeler, Cem Yayınevi, İstanbul, 1976.
• Tanör B, Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar, May Yayınları, İstanbul, 1978.
• Tanör B/Yüzbaşıoğlu N, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 15.Baskı, Beta Basım, 2017.
• Tanör B, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 35.Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2021.
• Tetik A/Korkmaz A, "Osmanlı Döneminde Sosyal Politika Uygulamaları", S.27, C.3, 2022, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, ss.423-443.
• Tokol A, Sosyal Politika, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı, Bursa, 1997.
• Uçkaç A, “Türkiye’de Neoliberal Ekonomi Politikaları ve Sosyo-Ekonomik Yansımaları”, S.158, 2010, Maliye Dergisi, ss.422-430.
• Yılmaz H/Acar A, “Sosyal Devlet Olabilmenin Anahtarı: Sosyal Politikalar Geliştirebilmek”, S.37, C.17, 2021, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, ss.4738-4759
• Anayasa Mahkemesi, E:1963, K:1963/244, T: 21/10/1963. (https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ND/1963/244?page=314, s.e.t 22.08.2023).
• Türk Dil Kurumu, “Ana”, (https://sozluk.gov.tr/, s.e.t. 21.08.2023).
• Türk Dil Kurumu, “İlke”, (https://sozluk.gov.tr/, s.e.t. 21.08.2023).
• www.aym.gov.tr
• www.resmigazete.gov.tr