The Role Of The Deaf And Hearing Handicapped In Access To Justice

Year 2024, Issue: 73, 953 - 960, 25.10.2024

Kader Güner

Abstract

In my article, the effective role in Access to justice of deaf people, who are among the dis advantageous groups in our country, is discussed. In the past, when our archives werw searched, ıt has been known that a complex language especial to deaf people was found in ottoman courts and then schools fort hem were founded. It is known that in ottoman history, deaf people were given special tasks anthis society was important. Today, studies which were made in the field of law, about deaf people and Turkish sign language which is supposed to be the communication channel of this society, have been examined by judicial and administrative institutions, especially in courts. Expertise and thetranslatorship of Turkish sign language are mentioned. According to data of TUİK it is a fact to takethe number of deaf people seriously. It is known that lega terms, wich are in tihe legal system, come fromdifferent dialects and they are very difficult to stat efor people who are not jurist. It is seen that there is a need to provide transferring abstract and tangible concepts with a right expression method by adjusting to a simple language to deaf society. Both in Ottoman Empre an nowadays, the role in accessing and contacting of deaf people to justice is avealuated comparatively.

Keywords

Justice, Turkish Sign Language, Deaf, Hearing Impaired, Expert, Translator.

SAĞIR VE İŞİTME ENGELLİLERİN ADALETE ERİŞİMDE YERİ

Abstract

Bu makalemde ülkemizde dezavantajlı gruplar arasında yer alan sağır ve işitme engelli bireylerin adalete erişimdeki etkin rolü ele alınmıştır. Geçmiş tarihte arşivlerimiz araştırıldığında Osmanlı mahkemelerinde sağırlara yönelik kompleks bir dilin bulunup sonrasında sağır okullarının kurulduğu bilinmektedir. Sağır ve işitme engellilere Osmanlı tarihimizde özel görevlerin verildiği ve bu toplumun önem arz ettiği görülmektedir. Günümüzde adli ve idari kurumlarca bilhassa mahkemelerde sağır, işitme engelli ve bu toplumun iletişim kanalı sayılan Türk işaret Diliyle ilgili hukuk alanında yapılan çalışmalar incelenmiştir. Bilirkişilik ve Türk İşaret Dili Tercümanlığına değinilmiştir. TÜİK verilerine göre ülkemizde sağır ve işitme engelli nüfusu ciddiye alınması gereken bir payda oluşturmaktadır. Türk hukuk sisteminde yer alan hukuki terimlerin farklı lehçelerden geçtiği hukukçu olmayan bireylere telaffuzu ve ifadesi zor olduğu herkesin malumudur. Sağır topluma yalın dile uyarlanarak soyut-somut kavramların doğru ifade yöntemiyle aktarımının sağlanabilmesine ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Osmanlı devletinde ve günümüz tarihinde sağırların adalete erişim ve temasındaki rolü mukayeseli olarak değerlendirilmiştir.

Keywords

Adalet, Türk İşaret Dili, Sağır, İşitme Engelli, Bilirkişi, Tercüman.

References

• Arık E, “An Experimental Approach to Word Order in Turkish Sign Language”, S.94, 2020, Bilig, ss.75–96.
• Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, (T.C. Resmi Gazete, S.27288, 14.07.2009).
• Çakır H/ Çetin Ş/ Baş A, “İşitme Engellilere Yönelik Dinamik Web Sayfasının Geliştirilmesi”, C.6, S.2, 2013, Bilişim Teknolojileri Dergisi, ss.1–9.
• ÇİTİL M, Türkiye’de Özel Eğitim Tarihsel, Politik ve Yasal Gelişmeler, Ankara, 2021.
• Engelliler Hakkında Kanun, (T.C. Resmî Gazete, S.25868, 07.07.2005).
• Erken B, “Dil Sûkûtta Eller İcraatta: Osmanlı Sarayında ve Toplumunda Dilsizler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)”, Ordu Üniversitesi, 2015.
• Erten H/ Arıcı N, “İşaret Dilinin Tarihi Serüveni ve Türk İşaret Dili”, C.24, S.2, 2022, C.24, S.2, 2022, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ss.1-14.
• Haydar A, “Sağır ve Dilsizler”, C.3, S.29, 1925. Muallimler Mecmuası, ss.1237–1260.
• Karaca M F/ Bayır Ş, “Türk İşaret Dili İncelemesi: İletişim ve Dil Bilgisi”, C.2, S.2, 2018, Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, ss.35-58.
• Kın Z B, “Türk İşaret Dilı̇ Alfabesinin Derin Öğrenme Yöntemi ile Sınıflandırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)”, Başkent Üniversitesi, Ankara, 2019.
• Miles M, “Deaf People, Sign Language and Communication, in Ottoman and Modern Turkey: Observations and Excerpts from 1300 to 2009. From sources in English, French, German, Greek, Italian, Latin and Turkish, with introduction and some annotation", 2009, https://www.independentliving.org/miles200907.html (s.e.t.:22.06.2023).
• Özdemir O/ Keser H, “İşitme Engelli Öğrenciler İçin Geliştirilen Bilgisayar Destekli Kelime Öğretim Materyalinin Uygulanmasına İlişkin Bir Durum Çalışması”, C. 19, S.1, 2017, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, ss.29–53.
• TÜİK, “Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması”, 2010, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ozurlulerin-Sorun-ve-Beklentileri-Arastirmasi-2010-%206370 (s.e.t.:11.06.2023).
• Türk İşaret Dili Dilbilgisi Kitabı, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Ankara, 2015.
• Türk İşaret Dili Sözlüğü, T.C. MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 2015.
• Türk İşaret Dili Sisteminin Oluşturulması ve Uygulanmasına Yönelik Usul ve Esasların Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik, (T.C. Resmî Gazete, S.26139, 14.04.2006).
• Zeshan U, “Aspects of Türk Isaret Dili (Turkish Sign Language)”, C.6, S.1, 2003, Sign Language and Linguistics, ss.43–75.
• ÇEVRİMİÇİ KAYNAKLAR
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/01/20110118-3.htm (08.06.2023).
• https://sozluk.gov.tr/ (s.e.t.:11.06.2023).
• https://orgm.meb.gov.tr/icdep/tid/parmak-alfabesi-icerik-5 (s.e.t.:13.06.2023).