Kırsal Yerleşimlerde Doğal Peyzaj Özelliklerinin Belirlenmesi: İstanbul/Silivri İlçesi Kırsal Mahalleleri Örneği

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 20, 26.12.2024

Okay Atay , Tuğba Kiper

Öz

Çalışma konusunu; “Doğal peyzaj özellikleri, kırsal yerleşimler için ana kaynak değeri olup, yerleşim birimi bazında veri alt yapısının oluşturulması önemli ve gereklidir” hipotezi oluşturmuştur. Bu bağlamda, çalışmada, İstanbul İli Silivri İlçesi’nin Akören, Bekirli, Danamandıra, Kurfallı ve Sayalar kırsal yerleşimlerinin doğal peyzaj özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, doğal peyzaj değerlerine yönelik CBS ortamında veri tabanı oluşturulması hedeflenmiştir. Yöntem ana kurgusu; literatür verileri, arazi çalışmaları ve büro çalışmaları ile desteklenerek CBS temelli haritalara dayalı olarak geliştirilen alan analizlerine dayandırılmıştır. ArcGIS ve Adobe Photoshop programları aracılığıyla, çalışma alanlarının her birine ilişkin topoğrafik yapı (yükseklik, eğim, bakı), toprak özellikleri (büyük toprak grupları, arazi kullanım kabiliyet sınıfları), jeolojik formasyonlar, su varlığı ile meşcere tiplerine ilişkin haritalar üretilmiştir. Alansal dağılımlar % değerler şeklinde karşılaştırılmalı olarak çizelgelerle sunulmuştur. Çalışmadan elde edilen sonuçlar; planlama ve turizm gelişimi ile kırsal göstergelere ilişkin envanter oluşturulması, kaynakların etkin şekilde kullanımı aşamalarında etkili olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kırsal yerleşimler, Doğal peyzaj özellikleri, Coğrafi bilgi sistemleri, Akören, Bekirli, Danamandıra, Kurfallı ve Sayalar

Kaynakça

• An, L.T., Markowski, J., Bartos, M., Rzenca, A., Namiecinski, P. (2019). An evaluation of destination attractiveness for nature-based tourism: recommendations for the management of national parks in Vietnam. Nature Conservation, 32, 51-80. https://doi.org/10.3897/ natureconservation. 32. 30753. 2019.
• Anonim, 2006. Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi-1. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, https://kkp.tarim.gov.tr/Ulusal_kirsal_kalkinma_stratejisi%20(2007-2013).pdf.
• Anonim (2008b). Toprak ve Arazi Sınıflaması Standartları Teknik Talimatı. https://www. tarimorman. gov.tr/ Belgeler/ Mevzuat/Talimatlar/ToprakAraziSiniflamasi Standartlari Teknik Talimative Ilgili Mevzuat_yeni.pdf.
• Anonim, (2008a). İstanbul büyükşehir alanı ve çevresinde; tarım sektörünün gelişim sürecinin mekânsal boyutu ile birlikte incelenmesi ve araştırılması, bu sektörün geleceğe dönük gelişme eğilim ve potansiyellerinin belirlenmesi, planlamaya dönük gelişme stratejileri ve modellerinin tanımlanması konularına yönelik analitik etüd işi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Planlama ve İmar Dairesi Başkanlığı, Şehir Planlama Müdürlüğü, https://sehirplanlama.ibb.istanbul/arsiv/.
• Anonim, (2009). 1/100.000 ölçekli İstanbul İl Çevre Düzeni Planı. https:// sehirplanlama.ibb.istanbul/ust-olcekli-planlar/.
• Anonim, (2011). İstanbul Kent Jeolojisi Projesi İstanbul İl Alanının Jeolojisi Yönetici Özeti. İstanbul Kent Jeolojisi Projesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü, https://depremzemin.ibb.gov.tr/uploads/2015/11/iSTANBUL-iL-ALANI-JEOLOJiSi-YoNETiCi-oZETi_2013.pdf.
• Anonim, (2013). Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi-2. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, https://kkp.tarim.gov.tr/UKKS%20(2014-2020).pdf.
• Anonim, (2014). Kırsal Kalkınma Eylem Planı. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, https://kkp.tarim.gov.tr/KKEP2015-2018.pdf .
• Anonim, (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/On-Birinci Kalkinma-Plani.
• Anonim (2023a). Usgs Maps. https://www.usgs.gov/.
• Anonim (2023b). İstanbul İli 2022 Yılı Çevre Durum Raporu. İstanbul Çevre, Şehircilik Ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/istanbul_-cdr2022-20230914131022.pdf.
• Asmelash, A.S. ve Kumar, S. (2019). Assessing progress of tourism sustainability: developing and validating sustainability ındicators. Tourism Management, 71, 67-83, https:// doi.org/ 10. 1016/ j. tourman.2018.09.020.
• de Aranzabal, I., Schmitz, M., Pineda, F. (2009). Integrating landscape analysis and planning: a multi-scale approach for oriented management of tourist recreation. Environmental Management, 44, 938–951. https://doi.org/10.1007/ s00267-009-9371-z.
• Dupeyras, A. ve MacCallum, N. (2013). Indicators for measuring competitiveness in tourism: a guidance document. OECD Tourism Papers, 2013/02, OECD Publishing, http://dx.doi.org/ 10. 1787/5k47t9q2t923-en.
• Elagöz Timur, B. ve Asiliskender, B. Kırsal Peyzaj Mirası Çalışmalarında Habitusun Değerlendirilmesi. Millî Folklor, 141, 167-178. http://doi.org/10.58242/millifolklor.1129209.
• Erdoğan, A., Dedeoğlu Özkan, S., Sulak, B., Barut, M. (2017). Koruma odaklı kırsal alan planlamasına yönelik veri altyapısının oluşturulması. Planlama, 27(3), 254-273, https://doi.org/10.1016/ doi: 10.14744/planlama.2017.39200.
• Fornal-Pieniak B.E. ve Żarska B. (2022). Evaluation of Landscape Natural Values in Tourism, with Special Regard to Vegetation– Case Study: Otwock Commune, Central Poland. Pol. J. Environ. Stud., 31 (1), 665-680. https://doi.org/10.15244/pjoes/140289.
• Gallant, J.C. ve Wilson J.P. (2000). Primary topographic attributes. J.P. Wilson, J.C. Gallant (Eds.), Terrain Analysis Principles and Applicationsn (p.51-81), John Wiley & Sons, Inc.
• Jeong, S., García-Moruno, l., Hernández-Blanco, J. (2013). A site planning approach for rural buildings into a landscape using a spatial multi-criteria decision analysis methodology. Land Use Policy, 32, 108-118. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2012.09.018.
• Jones, E.E. (2010). An analysis of factors ınfluencing sixteenth and seventeenth century Haudenosaunee (Iroquois) Settlement locations, Journal of Anthropological Archaeology, 29, 1–14. https://doi.org/10.1016/j.jaa.2009.09.002.
• Kabataş E ve Kiper, T. (2021). Kırsal yerleşimlerin doğal ve sosyo-kültürel peyzaj değerlerinin belirlenmesi: Kırklareli Kocayazı ve Kula Köyü örneği. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2328-2341. https://doi.org/10.21597/jist.887921.
• Koç, C. Koç, A. (2024). Afet sonrası taşınan yerleşmelerin değerlendirilmesi: Sekli Köyü (Beypazarı) örneği. Journal of Environmental and Natural Studies, 6 (1), 1-22. https:// doi. org/10.53472/jenas.1412321.
• Kowalczyk, A. (2001). Geografia turyzmu (Geography of tourism), PWN.
• Köse, Y. ve Şahin, Ş. (2017). Bir kırsal yerleşim olarak Evciler Mahallesi peyzaj özellikleri. Ankara Araştırmaları Dergisi, 5(2), 257-272. https://doi.org/10.5505/jas.2017.62634.
• Mazur, M., Bednarek-Szczepańska, M., Bańskı, J., Mazure, D. (2021). Measuring environmental and landscape-related potential for tourism development in rural areas and assessment of its co-occurrence with tourist movement: the case of Poland. Moravian Geographical Reports, 29(2), 101–112. https://doi.org/10.2478/mgr-2021-0009.
• Obinwanne, C.O. ve Okpoko, P.U. (2015). Comparative assessment of coastal tourism potentials of selected areas in Rivers State, Nigeria. Int. J. Sci. Technol. Res. 4, 262–269. https://d1wqtxts1xzle7. cloudfront.net/88957713/
• Öksüz, A.M., Beyazlı, D., Aydemir , S., Sulak, B. (2014). Kırsal alan sınıflaması: ülkesel boyut. Ulusal Bölge Bilimi ve Planlama Kongresi (18-19 Aralık 2014), Bölge Bilimi Türk Milli Komitesi & İTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, İstanbul.
• Palalı, E.G. (1997). İstanbul genelinde kullanılabilecek yerli ve ithal bitki türlerinin saptanması (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü-İstanbul.
• Palmisano, G.O., Govindan, K., Loisi, R.V., Sasso, P.D., Roma, R. (2016). Greenways for rural sustainable development: an ıntegration between Geographic Information Systems and Group Analytic Hierarchy Process. Land Use Policy, 50, 429–440. https://doi.org/10.1016/ J. LANDUSEPOL. 2015.10.016.
• Priskin, J. (2001). Assessment of natural resources for nature-based tourism: the case of the central coast region of western Australia. Tourism Management, 22(6), 637-648. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(01)00039İ.
• Rahayuningsiha, T., Muntasib, E.K.S.H., Prasetyo, L.B. (2016). Nature based tourism resources assessment using Geographic Information System (GIS): case study in Bogor. Procedia Environmental Sciences, 33: 365-375. http://dx.doi.org/ 10.1016/J.PROENV.2016.03.087.
• Robinson, P.S. (2003). Implications of rural settlement patterns for development: a historical case study in Qaukeni, Eastern Cape, South Africa. Dev. South. Afr. 20, 405–421. https://doi.org/10.1080/0376835032000108202.
• Villodre, M., Arnaiz‑Schmitz , C., Schmitz, M.F. (2023). Landscape conservation in the natural‑rural ınterface. a social‑ecological approach in natural parks of Andalusia (Spain). Landsc Ecol, 38,3517–3535. https://doi.org/10.1007/s10980-023-01699-7.
• Yangang, F. ve Jisheng, l. (2012). Rural landscape changes and ıts optimization strategies: from the perspective of ıdeal type Narratives. Acta Geographica Sinica, 67(10), 1399-1410. https://doi.org/10.11821/xb201210010.
• Yao, Q., An, N., Gu, G., Yang, E., Yang, H., Li, C., Yan, K. (2023). Research progress on features and characteristics of rural settlements: literature distribution, key ıssues, and development trends. Buildings, 13, 2457. https://doi.org/10.3390/buildings13102457.
• Zakariya, K., Ibrahim, P.H., Wahab, N.A.A. (2019). Conceptual framework of rural landscape character assessment to guide tourism development in rural areas. Journal of Construction in Developing Countries, 24(1), 85–99. https://doi.org/10.21315/jcdc2019.24.1.5.