Üniversite Öğrencilerinin Çevre Okuryazarlık Düzeylerini Etkileyen Faktörler ve Organik Ürün Satın Alma Durumu ile İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 87 - 101

Kübra Gül Oğuz , Yüksel Keleş

Öz

Çalışmanın amaçları üniversite öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerini etkileyen değişkenlerin belirlenmesi ve çevre okuryazarlık düzeyi ile organik ürün satın alma davranışları arasında bir ilişki olup olmadığının araştırılmasıdır. Çalışma Mersin üniversitesinin eğitim, mühendislik ve fen-edebiyat fakültelerinde öğrenim gören 300 üçüncü sınıf öğrencisinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcı öğrencilerden eş zamanlı olarak demografik bilgi formunu, yetişkinler için çevre okuryazarlık ölçeğini ve organik ürün satın alma anketini doldurmaları istenmiştir. Öğrencilerin öğrenim gördükleri bölümler, üniversiteye giriş puanları ve puan türleri, genel not ortalamaları, çevre dersi veya kursu alıp almadıkları, aile gelir durumları gibi değişkenler bakımından çevre okuryazarlık düzeyleri ve organik ürün alma durumları değerlendirilmiştir. Çevre okuryazarlık ölçeği puanları kadınlarda 83.4, erkeklerde 80.0 olarak hesaplanmıştır. Üniversiteye giriş puanları ile çevre okuryazarlık puanları arasında pozitif bir korelasyon belirlenmiştir (r=0.13). Çevre okuryazarlık puanı 70 den küçük olan öğrencilerin %66.7 si, 90 dan büyük olan öğrencilerin %96 sı organik ürün satın aldıklarını belirtmiştir. Üniversite öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeyleri arttıkça organik ürün satın alma eğilimlerinin de arttığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevre okuryazarlığı, Çevre farkındalığı, Organik ürün

Etik Beyan

Bu çalışma etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Akınoğlu, O. ve Sarı, A. (2013). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. MÜ Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Dergisi, 30(30), 5-29.
• Altınöz, N. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üni., Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Atabek-Yiğit, E., Köklükaya, N., Yavuz, M. and Demirhan, E. (2014). Development and validatıon of environmental literacy scale for adults (ELSA). Journal of Baltic Science Education, 13(3), 425-435.
• Artan, S., Hayaloğlu, P. ve Seyhan, B. (2015). Türkiye’de çevre kirliliği, dışa açıklık ve ekonomik büyüme ilişkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 308-325. https://doi.org/10.11611/JMER435
• Ayaşan, T., Gürsoy, E., Çetin, M., Karadaş, K., Çelik, Ş., Ayaşan, Ş. (2022). Organik bitkisel ve hayvansal üretim, ürün, bilgi ve tüketim alışkanlıkları. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(4), 2558-2567. https://doi.org/10.21597/jist.1117361
• Berkes, F. ve Kışlalıoğu, M. (1993). Ekoloji ve çevre bilimleri. Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayınları, Ankara
• Çabuk, B ve Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1), 189-198.
• Çeken, R. (2010). Organik tarımın ilköğretim fen ve teknoloji programındaki yeri. ÇKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 33-42.
• Demiryürek, K. (2011). Organik tarım kavramı ve organik tarımın dünya ve Türkiye’deki durumu. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1), 27-36.
• Demirtaş, N., Akbulut, M.C. ve Özşen, Z.S. (2018). Üniversite öğrencilerinin çevre okuryazarlığı üzerine bir araştırma: Beypazarı Meslek Yüksekokulu örneği. Anadolu Çevre ve Hayvan Bilimleri Dergisi, 3(1), 27-33. https://doi.org/10.35229/jaes.392248
• Deniş, H. ve Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. MAEÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 20-26.
• Doğan, F. ve Keleş, Y. (2020). Ortaokul ve lise öğrencilerinde çevre farkındalığı ve çevre davranışı. NEÜ Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 80-90.
• Güngör, M. (2019). Organik ürünlere yönelik tüketici ilgilenimi ile satın alma nedenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi üzerine bir pilot araştırma, (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• İnci, H., Karakaya, E ve Şengül, A. Y. (2017). Organik ürün tüketimini etkileyen faktörler (Diyarbakır ili örneği). KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(2), 137-147.
• İnan, R., Bekar, A. ve Urlu, E. (2021). Tüketicilerin organik gıda satın alma davranışları ve tutumlarına ilişkin bir değerlendirme. Journal of Tourism and Gastronomy, 9(1), 220-235. https://doi.org/10.21325/jotags.2021.786
• Kekeç, U. ve Seçer, A. (2021). Tüketicilerin organik ürünleri tüketim alışkanlıkları ve satın almayı etkileyen unsurlar: Kahramanmaraş ili örneği. Mediterranean Agricultural Sciences, 34(1), 87-92, https://doi.org/10.29136/Mediterranean.780176
• MEB (2007). İlköğretim fen ve teknoloji dersi 6. sınıflar öğretmen kılavuz kitabı. Devlet Kitapları Müdürlüğü, Ankara
• O‟Brıen, S. R. M. (2007). Indications of environmental literacy: using a new survey instrument to measure awareness, knowledge, and attitudes of university-aged students. (Master Dissertation), Program of Study Committee, Iowa State University, Iowa.
• Orr, D. W. (1995). Educating for the environment higher education’s challenge of the next century. Change: The Magazine of Higher Learning, 27 (3), 43–46. https://doi.org/10.1080/00091383.1995.10544663
• Öztürk, D. ve İslam, A. (2014). Türkiye’de organik ürünlerin pazarlanması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(1), 75-94.
• Punch, K.F. (2016). Sosyal araştırmalara giriş (Çev. Bayrak, D, Arslan H.B. ve Akyüz, Z.). Siyasal Kitabevi Ankara.
• Şahin-Demirel, A.N. ve Yercan, M. (2022). Organik ürün pazarındaki tüketicilerde organik ürün bilinci: İstanbul ve İzmir illeri örneği. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(1), 489-501. https://doi.org/10.21597/jist.952417
• Şahin, S., Ünlü, E. ve Ünlü, S. (2016). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Education Sciences, 11(2), 82-95.
• Tarım ve Orman Bakanlığı (2024). https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Organik-Tarim/Istatistikler. (Erişim tarihi: 10.09.2024).
• Taş, A. U. (2016). Ortaokul öğrencilerinin doğal ve yapay çevre hakkındaki zihinsel modellerinin araştırılması (Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Turgut, H. Özalp, A. Y. ve Erdoğan, A. (2012). Artvin ilinde doğal çevrenin kent kimliğine etkileri. Türkiye Ormancılık Dergisi, 13(2), 172-180.
• United Nations Educational Scientific and Cultural Organization [UNESCO] (1980). Environmental education in the light of the Tbilisi conference. Paris, France
• Vaughan, C., Gack, J., Solorazano, H. and Ray, R. (2003). The effect on environmental education on school children, their parents, and community members: a study of intergenerational and intercommunity learning. The Journal of Environmental Education, 34(3), 12‐21. https://doi.org/10.1080/00958960309603489
• Yılmaz, A., Morgil, F.İ., Aktuğ, P. ve Göbekli, İ. (2002). Ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin çevre, çevre kavramları ve sorunları konusundaki bilgileri ve öneriler. HÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 156-162.