Medicine and Health in Kırşehir According to the Article Series "The Medical Topography of Kırşehir Sanjak" by Kırşehir Municipality Physician Şakir Abdullah in the Journal of Vakayi-i Tıbbiye (1898)

Year 2024, Volume: 8 Issue: 3, 274 - 283, 17.12.2024

Arif Hüdai Köken , Zeynep Salman , Raşit Gündoğdu , İbrahim Topçu

https://doi.org/10.46332/aemj.1497236

Abstract

Purpose: The first modern medical school in the Ottoman Empire was established in 1827 with the aim of training physicians for the military, and in 1867, the Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye was founded to train civilian physicians for the provinces. According to the Tabâbet-i Belediye İcrasına Dair Nizâmnâme (Regulation on the Practice of Municipal Medicine), health services in rural settlements were planned, and the first civilian physicians began to be assigned to the provinces. The purpose of this study is to examine Kırşehir from the perspective of both city history and, specifically, health history, through the writings published in the Vakayi-i Tıbbiye Mecmuası, which are considered significant in the history of Turkish medicine and authored by Şakir Abdullah, who served as the municipal physician of Kırşehir at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century.

Materials and Methods: The main material of this study consists of the article series titled "Kırşehir Sancağı'nın Topoğrafya-yı Tıbbîsidir" (The Medical Topography of Kırşehir Province), written by Kırşehir Municipality Physician Şakir Abdullah in 1898, published in Vakayi-i Tıbbiye. A simple transcription of the nine issues from the 19th volume of the journal, published in Ottoman Turkish, was conducted, and the medical information provided in these issues was examined.

Results: As a result of the analysis, information was gathered on various topics, including Kırşehir’s geographical and population data, weather conditions, animals living in the region, plants cultivated, the temperaments of the people residing in this geography, the diseases they suffered from, as well as the region’s hot springs and cleanliness.

Conclusion: It was concluded that Şakir Abdullah’s article series, published in Vakayi-i Tıbbiye in 1898, contains valuable information regarding the city history and health history of Kırşehir. With this information, the medical and health history of Kırşehir has been brought to light in a historical context.

Keywords

health history of Kırşehir, journal of vakayi-i tıbbiye, municipal physician, urban history

Kırşehir Belediye Tabibi Şakir Abdullah’ın Vakayi-i Tıbbiye Mecmuasındaki (1898) “Kırşehri Sancağı’nın Topoğrafya-yı Tıbbîsidir” Başlıklı Yazı Dizisine Göre Kırşehir’de Tıp ve Sağlık

Abstract

Amaç: Osmanlı devletinde modern anlamda ilk tıp mektebi 1827 yılında orduya hekim yetiştirmek amacıyla kurulmuş ve 1867’de kurulan Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye ile taşraya sivil hekim yetiştirilmeye başlanmıştır. Tabâbet-i Belediye İcrasına Dair Nizâmnâme’ye göre taşradaki yerleşim yerlerinde sağlık hizmetleri planlanmış ve ilk sivil hekimler taşrada görevlendirilmeye başlanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Kırşehir’de 19. yüzyıl sonlarında ve 20. yüzyıl başlarında belediye tabibi olarak görev yapmış Şakir Abdullah’ın müellifi olduğu, Türk tıp tarihi açısından önemli kabul edilen Vakayi-i Tıbbiye mecmuasında yayımlanan yazıları özelinde Kırşehir’i genelde şehir tarihi, özelde sağlık tarihi açısından incelemektir.

Araçlar ve Yöntem: Çalışmanın ana materyalini, Kırşehir Belediye Tabibi Şakir Abdullah’ın 1898 yılında Vakayi-i Tıbbiye’de yazdığı ‘‘Kırşehri Sancağı’nın Topoğrafya-yı Tıbbîsidir” başlıklı yazı dizisi oluşturmaktadır. Osmanlı Türkçesi ile yayımlanan mecmuanın konumuz kapsamında olan 19. senesine ait dokuz nüshasının basit transkripsiyonu yapılarak tıbbi açıdan verilen bilgiler incelenmeye alınmıştır.

Bulgular: Yapılan analiz sonucunda Kırşehir’in coğrafi ve nüfus bilgileri, hava durumu, bölgede yaşayan hayvan ve yetişen bitkileri, bu coğrafyada yaşayan insanların mizaçları, muzdarip oldukları hastalıkların neler olduğu, bölgenin kaplıcaları ve temizliği gibi birçok farklı alanda bilgi tespit edilmiştir.

Sonuç: Şakir Abdullah’ın Vakayi-i Tıbbiye’de 1898 yılında yayımlanan yazı dizisinde Kırşehir özelinde şehir tarihi ve sağlık tarihi açısından kıymetli bilgilere sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Bu bilgiler ile Kırşehir’in tıp ve sağlık tarihi dönemsel olarak gündeme getirilmiştir.

Keywords

belediye tabibi, Kırşehir sağlık tarihi, şehir tarihi, vakayi-i tıbbiye mecmuası

References

• 1. Bayat AH. Tıp Tarihi. 3. Baskı. Merkez Efendi Geleneksel Tıp Derneği; 2016.
• 2. Kurtulan İ. Tarihte Türk Tıp Basını. Toplum ve Hekim. 1984;6(33):57-60.
• 3. Salman Z, Topçu İ. Vakayi̇-i̇ Tıbbiye Mecmualarında Bayburt Sancağı’nın Topoğrafyası. Külliyat Osmanlı Araştırmaları Derg. 2024;23(Nisan):69-85.
• 4. Gültekin E, Doğan G. Osmanlı Dönemi Belediye Tabipliği Uygulamasına Karamürsel Örneğinde Bir Bakış. Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folk Tıp Derg. 2018;8(3):218-223.
• 5. Mıstanoğlu N. XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Kırşehir Sancağı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi; 2004.
• 6. Ercivan A. Şehir Tarihçiliği ve Türkiye’deki Yansımaları. Tar ve Günce Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Dergisii. 2022;11(Yaz):115-131.
• 7. Ergenç Ö. Şehir Tarihi Araştırmaları Hakkında Bazı Düşünceler. In: Türk Tarih Kurumu. Belleten; 1988:667-683.
• 8. Özlük N. Siyasetten Edebiyata Türk Basınında Dergiler (1883-1957). 1. Baskı. Başlık Yayın Grubu; 2011.
• 9. Dinç G. Arap Harfleri ile Türkçe Basılmış Tıbbî Süreli Yayınlar Üzerine Bir İnceleme: II. Tıp Tarihi Araştırmaları. Published online 1993:96-131.
• 10. Dereköy FS. Vakayi-i Tıbbiye Dergisinin 1884/100, 1897/24, 1897/5, 1897/12 VE 1897/13 Sayılarının Değerlendirilmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi; 2016.
• 11. Dinç G (Özkan). Arap Harfleri Ile Türkçe Basılmış Tıbbi Süreli Yayınların İncelenmesi ve İstanbul Kütüphaneleri Tıbbi Süreli Yayınlar Toplu Kataloğu (1849-1928). İstanbul Üniversitesi; 1989.
• 12. Dinç G. Mekteb-i Tıbbiye Matbaası’nda Basılan Arap Harfli Türkçe Yayınlar Aracılığı Ile Tıbbiye’nin Yayın Faaliyetleri Üzerine Bir Değerlendirme (1844-1928). İstanbul Üniversitesi; 2003.
• 13. T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İ.DH, 1175/91894.
• 14. T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), DH.MKT, 302/40.
• 15. T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İ.TAL, 364/51.
• 16. Unat EK, Samastı M. Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye (Sivil Tıp Mektebi) 1867-1909. 1. Baskı. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları; 1990.
• 17. İsmail Dİ. Türkiye’nin Sıhhî-İctimaî Coğrafyası, Kırşehri Vilâyeti. 1. Baslı. (Büyüker K, ed.). Ocak Yayınları; 2003.
• 18. Nizamoğlu A. Kirşehi̇r Beledi̇yesi̇ Tari̇hi̇. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2019.
• 19. Gündüz A. Salnamelere Göre Kırşehi̇r Sancaği Hakkında Bi̇lgi̇ler (1873-1910) (Coğrafyası, Tarihi, Nüfusu, Nahiye ve Kazaları). Turkish Stud - Int Period Lang Lit Hist Turkish or Turkic. 2012;7(3):1373-1393.
• 20. T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Y.PRK.UM, 1/108.
• 21. Esen A. Sihhî-i İcti̇mâî Coğrafya Ki̇taplarina Göre İç Anadolu’ da Görülen Salgın Hastalıklar (1922-1926). Ankara Üniversitesi Türk İnkil Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Derg. 2017;(60):73-90.