Tarihli 2 Numaralı Kastamonu Şerʻiyye Sicili ve Şehrin İktisadi, Sosyal Yapısına Dair Bazı Tespitler

Year 2020, , 69 - 90, 11.04.2022

Veli İlker Dağsever

https://doi.org/10.33722/afes.1094571

Abstract

Şerʻiyye kelimesinin anlamına bakıldığında İslâm Dini’nin esaslarına ve bu dinin emrettiği dünya nizamına uygun olan kurallar akla gelmektedir. İslâm hukukunu bir yaşam biçimi olarak benimseyen Osmanlı Devleti’nin en önemli yargı organı Şerʻiyye mahkemeleridir. Mahkemelerde tutulan kayıtlar incelendiğinde devlet ve toplumu ilgilendiren çeşitli türden belgelere rastlamak ve ilgili alanda bilgi sahibi olmak mümkündür. Dolayısıyla Osmalı taşra tarihi yazımında en temel arşiv belgeleri hüviyetine sahip Şerʽiyye sicilleri, bu sahada çalışma yapacakların müracaat etmeleri gereken en temel kaynaklar arasındadır. Bir bölgenin ya da şehrin sosyal dokusu, eğitimi, kültürel yapısı veya insanına dair her şey Şerʻiyye sicilleri esas alınmak suretiyle tam olarak anlaşılabilir. Zira söz konusu vesikalar bir zamanların tanığı olan sıradan insanların gündelik yaşamlarına dair toplumsal münasebetleri yansıttığı gibi devlete karşı yükümlülüklerini ve bu konuda oynadıkları rolü de tarihsel açıdan ortaya koymaktadır. Bu çalışmada genel manada Osmanlı taşrasının hukuk sistemi ve bu sistemin yürütücüsü olan Kadılık Müessesesi hakkında özet bilgiler verilmiş ve 2 Numaralı Kastamonu Şerʻiyye Sicili konusuna göre tasnif edilerek tanıtılmaya çalışılmıştır.

Keywords

Kadı, Kastamonu, Kent Tarihi, Şerʻiyye Sicili, Tanıtım

The Introductıon of the Kastamonu Sharia Registry No.2 Dated 1673-1677 (h. 1084-1087) and Some Determinations Regarding the Economic and Social Structure

Abstract

When the meaning of the word Shariyya is looked at, the rules that are in accordance with the principles of the Islamic religion and the world order commanded by this religion come to mind. The most important judicial organ of the Ottoman Empire, which adopted Islamic law as a way of life, is the Sharia courts. When the records kept in the courts are examined, it is possible to come across various kinds of documents concerning the state and society and to have information in the relevant field. Therefore, Şerʽiyye registries, which are the most basic archival documents in Ottoman provincial historiography, are among the most basic resources that those who will study in this field should apply. Everything related to the social texture, education, cultural structure or people of a region or city can be fully understood based on the Şer'iyye Registers. This is because the documents in question not only reflect the social relations of the daily lives of ordinary people who were once witnesses, but also reveal their obligations to the state and the role they played in this matter from a historical perspective. In this study, brief information about the legal system of the Ottoman provinces and the Kadılık Institution, which was the executive of this system, were given in general terms, and it was tried to be introduced by classifying them according to the subject of Kadılık Register No. 2.

Keywords

Kadı, Kastamonu, City History, Court Record, Introduction.

References

• Akdağ, M. (1971). Türkiye'nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi. C I-II. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Akgündüz, A. (2009). “İslâm Hukukunun Osmanlı Devleti’nde Tatbiki: Şer‘iyye Mahkemeleri ve Şer‘iyye sicilleri”. İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, 14 (Ekim). 13-48.
• ___________ (1988-1989). Şerʽiyye Sicilleri. C. I-II. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Armağan, A. (2011). “XVI. Yüzyılda Teke Sancağı’nın Yönetimi ve Yöneticileri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 18/1. 273-293.
• Atalar, M. (1098). “Şerʻiyye Mahkemelerine Dair Kısa Bir Tarihçe”, İslâmi İlimler Enstitüsü Dergisi (yayınlanmıyor), 4. 303-328.
• Attar, F. (2001). “Kadı”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 24: 66-69.
• Aydın, M. A. (2003). “Mahkeme”, “Osmanlı Devleti’nde Mahkeme”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 27: 341-344.
• Bardakoğlu, A. (1998). “Hırsızlık”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 27: 384-396.
• ____________ (2013). “Vesâyet”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 43: 66-70.
• Barkan, Ö. L. (1970). “Tımar”. İslam Ansiklopedisi, C. 12/1: 286-333.