The Struggle for Dominance in the XIVth Century Fars Region: The War between Amir Timur and Shah Mansur

Year 2025, Issue: 3, 23 - 31, 15.05.2025

Fatih Bostancı

https://doi.org/10.62425/ahbar.1619939

Abstract

This study focuses on the war between Amir Timur and Shah Mansur of the Muzaffarid dynasty in the XIVth century Persian region. After consolidating his sovereignty in the Turkestan region, Amir Timur embarked on western campaigns to subjugate the local dynasties in the Iranian geography. On the other side, the expansion of the Muzaffarid dynasty, which had established its sovereignty in the Persian region by establishing its dominance in the local turmoil following the death of Abu Said Bahadır Khan, the last ruler of the Ilkhanid Empire, was being communicated to Amir Timur. While the Muzaffarids, as the heir to the Ilkhanid lands, wanted to expand their territories, they were also receiving news of Amir Timur from the east. Amir Timur’s campaigns against the local rulers, including the Muzaffarid dynasty, are referred to in medieval chronicles as five annual campaigns. However, according to the sources, one of the most formidable rivals Timur faced after his domination of the region was Shah Mansur. The Timurid chronicles, which especially praise Shah Mansur’s courage, also provide legendary information about the battle between the two rulers. Therefore, this study is based on the causes and consequences of the war between Amir Timur and Shah Mansur as presented by the chronicles of the period. Even years after the end of the war, the conversations about this war in the Timurid court were also analyzed in this framework. The study is analyzed under two main headings. The first sub-heading, On the Process that Led Amir Timur to War with the Muzaffarids, examines the reasons for Timur’s expeditions to the Persian region. The second sub-heading deals with the war between Amir Timur and the Muzaffarid ruler Shah Mansur. The article is completed with the beginning of the war, its course and its consequences on the Timurids and the Muzaffarids. As a result of this war, all members of the Muzaffarid dynasty were killed. Emir Timur’s motives for this decision are also discussed.

Keywords

Amir Timur , Fars , Muzaffarids , Shah Mansur , Timurids.

XIV. Yüzyıl Fars Bölgesi’nde Hâkimiyet Mücadelesi: Emir Timur ile Şah Mansur Savaşı

Abstract

Bu çalışmada XIV. Yüzyıl Fars bölgesinde yaşanan hâkimiyet mücadelesinde Emir Timur ile Muzafferî hanedanına mensup Şah Mansur arasındaki savaş ele alınmıştır. Emir Timur, Türkistan bölgesinde hâkimiyetini sağlamlaştırdıktan sonra İran coğrafyasındaki mahallî hanedanları itaat altına almak üzere batı seferlerine çıkmıştır. Diğer tarafta ise İlhanlı Devleti’nin son hükümdarı Ebu Said Bahadır Han’ın vefatının ardından yaşanan mahallî kargaşada hâkimiyetini tesis ederek Fars bölgesinde güçlenen Muzafferî Hanedanlığı’nın bölgedeki yayılmaları Emir Timur’a iletilmekteydi. Muzafferîler de İlhanlı topraklarının varisi olarak topraklarını genişletmek isterken, doğudan Emir Timur’un haberlerini almaktaydılar. Emir Timur’un Muzafferî Hanedanlığı’nın da aralarında olduğu mahallî hâkimlere yaptığı seferler Ortaçağ kroniklerinde beş yıllık sefer olarak adlandırılmıştır. Bununla birlikte Timur’un bölge hâkimiyetinin ardından kaynakların da ifadesiyle karşılaştığı çetin rakiplerinden biri Şah Mansur idi. Özellikle Şah Mansur’un cesaretinden övgüyle bahseden Timurlu kronikleri, iki hükümdar arasındaki savaşın cereyanı hakkında da efsanevî bilgiler vermektedirler. Dolayısıyla bu çalışma Emir Timur ile Şah Mansur arasında yaşanan savaşın nedenleri ve sonuçlarını dönemin kroniklerinin sunduklarıyla meydana getirilmiştir. Savaşın sona ermesinden yıllar sonra bile bu savaş hakkında Timurlu sarayında yapılan konuşmalar da bu çerçevede irdelenmiştir. Çalışma iki ana başlık altında incelenmiştir. Emir Timur’u Muzafferîler ile Savaşa Sürükleyen Sürece Dair başlığı ile Timur’un Fars bölgesine seferlerinin nedenleri mütalaa edilmiştir. İkinci alt başlıkta ise Emir Timur’un Muzafferî hükümdarı Şah Mansur ile Savaşı ele alınmıştır. Savaşın başlangıcı, savaş esnası ve sonuçlarının Timurlular ve Muzafferîlere yansımaları ile makale tamamlanmıştır. Bu savaşın sonucunda Muzafferî hanedan üyelerinin tamamı öldürülmüştür. Emir Timur’un bu kararı almasındaki saiklerin de nedenlerine değinilmiştir

Keywords

Emir Timur , Fars , Muzafferîler , Şah Mansur , Timurlular

References

• Aka, İsmail. “Timurluların Azerbaycan ile Alakaları”. Türk Kültürü Dergisi 30, sy. 345 (Ocak 1992), 11-17.
• Aka, İsmail. Timur ve Devleti. Ankara: TTK Yayınları, 2000.
• Binbaş, İlker Evrim. Intellectual Networks in Timurid Iran Sharaf al-Din ‘Alî Yazdî and the Islamicate Republic of Letters. United Kingdom: Cambridge University Press, 2016.
• Bosworth, Clifford Edmund. The New Islamic Dynastied A Chronological and Geneological Manual. The New Edinburgh Islamic Surveys. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1996.
• Ebu’l-Abbas Ebu’l-Hayr Zerkub Şirazî. Şiraznâme. Tashih Behmen Kerimi, Tahran: 1350.
• Gıyâsüddîn b. Hümâmiddîn Hüseyn-i Hândmîr. Târîh-i Habîbu’s-Siyer fi Ahbâr-ı Efrâd-ı Beşer. Tashih Celâleddin Humâyî, C. 3. Tahran: İntişârât-ı Hayyam, 1333.
• Hâfız-ı Ebrû. Zübdetü’t-Tevârîh. C. 2. Hazırlayan. Seyyîd Kemâl Hac Seyyîd Cevâdî, Tahran: İntişârât-ı Esâtîr, 1395. Hub-nazar, Hasan. Tarih-i Şirâz: ez Ağaz ta İbtida-i Kerim Han. Tahran: İntişarat-ı Sohen, 1380.
• İbni Arabşah. Acâibu’l-Makdûr. Çeviren D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2013.
• İkbal, Abbas. Tarih-i Moğol ez Hamle-i Çengiz ta Teşkil-i Devlet-i Timuri. Tahran: Müessese-i İntişarat-ı Emir-i Kebir, 1388.
• Kemaleddîn Âbdulrezzak Semerkandî. Matlau’s-Sâdeyn ve Mecmâu’l-Bahreyn. C. 1-2. Tashih Abdulhüseyn Nevâî, Tahran: Müessese-i Mütalaât ve Tahkikat-ı Ferhengî, 1372.
• Kurtuluş, Rıza. “Muzafferîler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 31: 417-418. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2020.
• Mahmud Ketebî. Tarih-i Âl-i Muzaffer. Tashih Abdülhüseyin Nevayî. Tahran: Müessese-i İntişarat-ı Emir-i Kebir, 1364.
• Mir Muhammed b. Seyyid Burhaneddîn Hâvendşah Mirhând. Târih-i Ravzâtu’s-Safa, C. 4. Tahran: İntişarat-ı Merkez-i Hayyam Perviz, 1339.
• Mir Seyyid Şerif Râkım-ı Semerkandî. Târîh-i Râkım. Tashih Manuçehr Sutudeh, Tahran: İntişarat-ı Bünyad-ı Müellifât-ı Doktor Mahmud Afşar, 1380.
• Mirza Hasan Hüseynî Fesayî. Farsnâme-i Nasırî. C. 1. Tashih Mansur Rastgerfesayî, Tahran: İntişarat-ı Emir-i Kebir, 1382.
• Mu’ineddîn Natanzî. Müntehabü’t-Tevârîhi Mu’înî (İskender Anonimi). Çeviren Ahmet Özturhan-Ahmet Korkmaz-Fatih Bostancı, İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları, 2023.
• Muhammed b. Hâvendşâh b. Mahmûd Mîrhvând. Tarih-i Ravzatu‘s-Safa fi Sîreti‘l-Enbiyâ ve‘l-Mülûk ve‘l-Hulefâ. tash. Cemşid Kiyanfer, C. 5-6. Tahran: İntişârât-ı Esatir, 1385.
• Muhammed Müfid Müstevfî-i Bafkî. Camî-i Müfidî. C. 1. Tashih. İrec Afşar, Tahran: İntişarat-ı Esatir, 1385.
• Mustafa b. Abdullah Hacı Halife Çelebi. Tercüme-i Takvimu’l-Tevârîh. tash. Mirhaşim Muhaddes, (Tahran: İntişarat-ı İhya-i Kitâb, 1376.
• Nevayî, Abdülhüseyin. Esnad û Mekâtibat-ı Tarih-i İran. Tahran: İntişarat-ı Büngâh-ı Tercüme û Neşr-i Kitâb, 1355.
• Nizamüddîn Şamî. Zafernâme. Çeviren Necati Lügal. Ankara: TTK Yayınları, 1987.
• Seyedtorabi, Seyed Asghar. “Âl-i Muzaffer (Muzafferiler) Dönemi İran Tarihi”, İraniyat Dergisi 1, sy. 1 (2016): 112-123.
• Soylar, Nurullah ve Muhammed İbrahim Yıldırım. “Emir Timur’un Fars Hanedanlarına Karşı Tutumu: Mar’aşîler ve Muzafferîler Örneği”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 12, sy. 41 (Aralık 2024): 281-296, https://doi.org/10.33692/avrasyad.1510427.
• Şerefüddîn Ali Yezdî. Zafernâme. Çeviren D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2013.
• Şihâbüddîn Abdullah b. Lütfullah b. Abdulreşîdü’l-Havafî el-Med’u be Hafız-ı Ebrû. Zeyl-i Cami’u-Tevârîh-i Reşidî. Tashih Hanbababa Beyanî, Tahran: İntişarat-ı Şirket-i Tezâmünî-i İlmî, 1317.