An Analysis of Tevfik Fikret's 'Sis' and Abdülbaki Fevzi's "Sis'e Nazire"

Year 2025, Issue: 18, 108 - 123, 17.06.2025

Bedirhan Ünlü

https://doi.org/10.46628/ahu.1671059

Abstract

“Sis” is one of the most influential poems in Turkish literature, having inspired numerous literary responses both at the time of its publication and in subsequent years. In this poem, Tevfik Fikret articulates his reproach and disillusionment with Istanbul in an uncommonly harsh tone, marking a stylistic innovation in Turkish poetry. This novel approach continued to influence poets well into the Republican era. Since Yahya Kemal, many poets have positioned themselves either in opposition to or in support of "Sis". What makes "Sis’e Nazire" noteworthy is its intermediate stance between these opposing views. This poem, published in two parts under the titles "Sis’e Nazire" and "Sis Naziresinin Mabadı" in the newspaper Zümrüd ü Anka, was penned by Abdülbaki Fevzi, a relatively obscure figure in Turkish literary history who contributed humorous poems to various newspapers and journals. Some of these works parody well-known poems in Turkish literature and can be classified within the "hezl" tradition of classical Ottoman poetry. Among these parodied works are poems by Yahya Kemal and Ahmet Haşim. In accordance with the characteristics of the hezl genre, "Sis’e Nazire" humorously reinterprets Fikret’s "Sis". While Tevfik Fikret reflects a mood of existential anguish, Abdülbaki Fevzi shifts the focus to the material struggles of poverty and destitution. The main theme of Fevzi’s work is the impact of financial hardship on the poet. Despite its humorous tone, the poem retains the formal elements of Sis, including rhyme scheme, aruz meter, and verse form. The primary distinction of "Sis’e Nazire" lies in its style and metaphorical usage; while adhering to the external structure of "Sis", it diverges significantly in content. Abdülbaki Fevzi humorously reinterprets Fikret’s original metaphors, and in some instances, introduces his own unique metaphorical expressions. This study compares Tevfik Fikret’s "Sis" and Abdülbaki Fevzi’s "Sis’e Nazire" in terms of content, structural elements, style, and metaphorical usage.

Keywords

Tevfik Fikret, , Sis, , Abdülbaki Fevzi, , Sis'e Nazire,

Ethical Statement

Ethical principles were followed during the preparation of this study.

Tevfik Fikret'in "Sis" ve Abdülbaki Fevzi'nin "Sis'e Nazire" Adlı Şiirleri Üzerine Bir İnceleme

Abstract

"Sis", yazıldığı yıllarda ve sonrasında üzerinde çokça edebî etkilenmenin yaşandığı manzumelerden biridir. Tevfik Fikret, "Sis"te İstanbul'a dair sitem ve serzenişlerini o döneme kadar rastlanılmayan sert bir üslupla dile getirir. Türk şiirinde yeni olan bu söylem, etkisini Cumhuriyet Dönemi'ne kadar sürdürür. Yahya Kemal'den itibaren pek çok şair "Sis"in karşısında veya yanında konumlanmıştır denilebilir. "Sis'e Nazire" manzumesi ise bu iki karşıt durum arasında yer almasıyla öne çıkar. Manzume, "Sis'e Nazire" ve "Sis Naziresinin Mabadı" başlıklarıyla Abdülbaki Fevzi tarafından Zümrüd ü Anka gazetesinde iki kısım hâlinde yayımlanır. Türk edebiyatı tarihinde ismi geri planda kalmış olan Abdülbaki Fevzi, çeşitli gazete ve dergilerde manzumeler kaleme alır. Bu manzumelerin bir kısmı, Türk edebiyatında meşhur olan şiirlerin mizahi bir üslupla yeniden yorumlanmasından oluşur. Divan şiirinin hezl türü içerisinde değerlendirilebilecek olan bu eserler arasında Yahya Kemal ve Ahmet Haşim'in bazı manzumeleri de bulur. Abdülbaki Fevzi'nin "Sis'e Nazire" başlıklı şiiri hezl türünün özelliğine uygun olarak "Sis"i mizahi bir üslupla yorumladığı manzumesidir. Tevfik Fikret'in bunaltılı ruh hâli, Abdülbaki Fevzi'nin kaleminde maddi sıkıntılar düzlemine kaydırılır. Parasızlık ve sefaletin şair üzerinde bıraktığı etki manzumenin ana konusudur. Eser boyunca mizahi üslubu bırakmayan şair, "Sis"in dış yapı özelliklerini terk etmez. Uyak şekli, aruz ölçüsü ve nazım şekli aynen devam ettirilir. "Sis"le içerik olarak farklı, dış yapı unsurları itibarıyla aynı olan "Sis'e Nazire"nin öne çıkan özelliği ise üslup ve metaforik kullanımlarda görülür. Tevfik Fikret'in yakaladığı özgün metaforik kullanımlar Abdülbaki Fevzi tarafından mizahi bir üslupla ele alınır. Abdülbaki Fevzi'nin metaforik kullanımlarının yer yer özgün bir şekilde ortaya çıkması dikkat çekicidir. Yapılan bu çalışmada Tevfik Fikret'in "Sis" manzumesiyle Abdülbaki Fevzi'nin "Sis'e Nazire" başlıklı şiirleri içerik, yapı unsurları, üslup ve metaforik kullanımlar açsından karşılaştırmaya tabi tutulmuştur.

Keywords

Tevfik Fikret, , Sis, , Abdülbaki Fevzi, , Sis'e Nazire, , karşılaştırma.

Ethical Statement

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde etik ilkelere uyulmuştur.

References

• Akay, H. (2015). Tevfik Fikret. Şule Yayınları.
• Aristoteles (2017). Poetika-şiir sanatı üzerine. (Ari Çokona Ömer Aygün, Çev.). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Batislam, H. D. (2013). Divan edebiyatında latife ve hezl. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 229-242.
• Berk, İ. (2023). Eşik 1947-1975 toplu şiirler I. Yapı Kredi Yayınları.
• Beyatlı, Y. K. (2009). Yahya Kemal bütün şiirleri. İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Bölükbaşı, R. T. (2005). Tevfik Fikret. Kitabevi Yayınları.
• Dilçin, C. (1983). Örneklerle Türk şiir bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• İnal, İ. M. K. (1999). Son asır Türk şairleri. C.1. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları
• Kaplan, M. (2007). Şiir tahlilleri 1 Tanzimat'tan Cumhuriyet'e. Dergâh Yayınları.
• Korkmaz, R. (2002). İkaros'un yeni yüzü Cahit Sıtkı Tarancı. Akçağ Yayınları.
• Memet Fuat (2008). Tevfik Fikret. Yapı Kredi Yayınları.
• Okay, O. (2014). Edebiyat ve edebî eser üzerine. Dergâh Yayınları.
• Özcan, T. (2017). Aykırı ve şair İlhan Berk insan-eser. Kesit Yayınları.
• Özcan, T. (2022). Şair/Şiir neden metafora ihtiyaç duyar?. Türk Edebiyatı Aylık Fikir ve Sanat Dergisi, (586), 47-55.
• Pala, İ. (1998). Hezl. İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.17, 305-306.
• Pala, İ. (2009). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. Kapı Yayınları.
• Parlatır, İ. (2012). Tevfik Fikret. Akçağ Yayınları.
• Polat, N. H. (2004). "Musavver Erganun" dergisi. TÜBAR-XV, 39-63.
• Tanpınar, A. H. (1944). Tevfik Fikret hayatı, şahsiyeti, şiirleri ve eserlerinden parçalar. Sühule Kitabevi.
• Tat, M. (2015). "Sis" ve "Canım İstanbul" şiirleri çerçevesinde Tevfik Fikret ve Necip Fazıl'ın İstanbul tasavvurları. Özcan Bayrak (ed). Ölümünün 100. yılında Tevfik Fikret. (s. 293-306) içinde Kesit Yayınları.
• Tekin, A. (1999). Edebiyatımızda isimler ve terimler. Ötüken Yayınları.
• Tevfik Fikret (2004). Tevfik Fikret bütün şiirleri. İsmail Parlatır-Nurullah Çetin (haz). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uluboy, A. F. (1338). Bu dahi olsa da hoş olmasa da. Aydede, (3), 2.
• Uluboy, A. F. (1339). Sis'e nazire. Zümrüd ü Anka, (63), 2.
• Uluboy, A. F. (1339). Sis naziresinin mabadı. Zümrüd ü Anka, (64), 2.
• Ulutaş, N. (2009). İlhan Berk'in şiirlerinde İstanbul teması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, (2), 129-149.