The effects of experienced demographic change on land use type/land cover in republic period of Turkey

Year 2022, Volume: 8 Issue: 1, 100 - 112, 13.06.2022

Hüseyin Çalışkan Ceyhun Göl

https://doi.org/10.53516/ajfr.1075531

Abstract

In this study, it has been examined the effects of changes in the demographic structure of Turkey in the Republican period (1923-2021) on land use type/land cover (LUT/LC). In the study, the obtained information was evaluated by using the qualitative data collection method by adding a historical perspective. The population of Turkey increased from 13.6 (1927) to 83.6 million (2020), during the Republican period, 75.78% of the general population started to live in rural areas in 1927, 93% of the population started to live in urban centers in 2021. 40% of the population of Turkey experienced internal migration during this period. Besides the economic and socio-cultural effects of internal migration, the biggest environmental impact has been on the Land Use Type/ Land Cover (LUT/LC). In this period, agricultural lands have increased from 13.2 to 37.7 million hectares, forests have increased from 20.1 to 22.7 million hectares, and grasslands have decreased from 44.2 to 14.6 million hectares. The marginal amount of agricultural land has been 6.4 million hectares. In addition, some difficulties have emerged in urban centers such as housing, healthy nutrition, and environmental problems, on the other hand, young labor, poverty, population decrease, and migration problems have emerged in rural areas.

Keywords

Land use, demographic change, urbanization, population, Turkey

Türkiye’de cumhuriyet döneminde yaşanılan demografik değişimlerin arazi kullanım türü/arazi örtüsü üzerine etkileri

Abstract

Bu çalışmada Türkiye’nin Cumhuriyet döneminde (1923-2021) demografik yapısında ortaya çıkan değişimlerin Arazi Kullanım Türü/ Arazi Örtüsü (AKT/AÖ) üzerine etkileri incelenmiştir. Çalışmada, nitel veri toplama yöntemi kullanılarak, elde edilen bilgiler tarihsel bir perspektif katılarak değerlendirilmiştir. Cumhuriyet döneminde Türkiye nüfusu 13,6’dan (1927), 83,6 milyona (2020) ulaşmıştır. 1927 yılında genel nüfusun %75,78’i kırsal bölgelerde yaşarken, 2021 yılı nüfusunun ise %93’ü ise kent merkezlerinde yaşamaya başlamıştır. Cumhuriyet döneminde Türkiye nüfusunun %40’ı iç göç yaşamıştır. İç göçün ekonomik ve sosyo-kültürel etkileri yanında en büyük çevresel etkisi AKT/AÖ değişimi üzerine olmuştur. Bu dönemde tarım arazileri 13,2’den 37,7 milyon hektara, orman alanları 20,1’den 22,7 milyon hektara yükselmiş, mera arazileri ise 44,2’den 14,6 milyon hektara düşmüştür. Marjinal tarımsal arazi miktarı 6,4 milyon hektar olmuştur. Ayrıca, kentlerde barınma, sağlıklı beslenme ve çevresel sorunlar görülürken, kırsalda ise genç işgücü, yoksulluk, nüfusun azalması ve göç sorunları ortaya çıkmıştır.

Keywords

Arazi kullanımı, demografik değişim, kentleşme, nüfus, Türkiye

References

• Adıgüzel, Y., 2016. Göç Sosyolojisi (1.bs), Nobel Akademik Yayıncılık. Ankara.
• Adıgüzel, Y., 2020. Türkiye’de iç göç süreçleri. Küreselleşme Çağında Göç. İstanbul Üniversitesi, Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Sosyoloji Lisans Programı, Ders Notları. https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/21_22_Guz/kuresellesme_caginda_goc/index.html. (Erişim Tarihi: 17.02.2022).
• Aksu, H., Sevil, Ü., 2010. Göç ve kadın sağlığı. Maltepe Üniversitesi, Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 133-138.
• Akşit, B., 1999. Cumhuriyet Döneminde Türkiye Köylerindeki Dönüşümler, O. Baydar (Ed.), 75 Yılda Köylerden Şehirlere İçinde, Tarih Vakfı Yurt Yayınları (ss. 173-186). İstanbul.
• Altunok, B., 2021. Türkiye’de Tersine İç Göçler (Geriye Dönüşler), Astana Yayınları. (ss. 147).
• Aslan, M., Boz, İ., 2004. Kırsal alandan kentlere göçü etkileyen faktörler: Adana örneği. Türkiye VI. Tarım Ekonomisi Kongresi, Tokat.
• Atmış, E., 2020. Türkiye orman varlığıyla ilgili değişimler ve nedenleri. Türkiye Ormancılar Derneği’nin 95. Kuruluş Yıl Dönümünde Orman Varlığımız ve Ormancılık Üretim Faaliyetleri. Türkiye Ormancılar Derneği (TOD) Yayın No: 51. Ankara. ISBN: 978-975-93478-8-8.
• Aydoğdu, M., Bakirci, M., 2021. LUCIS modeliyle Tekirdağ şehrinin yerleşme uygunluk analizi. Cografya Dergisi, 42, 67-84.
• Balcı, A., 2005. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara, Pegem Yayıncılık.
• Bayar, R., 2004. Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin arazi bölünüşü ve tarım alanlarındaki değişmeler. Coğrafi Bilimler Dergisi, 2(1), 41-55.
• Bilsborrow, R.E., Carr, D.L. 2001. Population, agricultural land use and the environment in developing countries. Tradeoffs or synergıes? Agrıcultural Intensıfıcatıon, Economıc Development And The Envıronment (eds. D.R. Lee and C.B. Barrett). CABI Publishing. New York, USA. ISBN 0-85199-435-0 pp. 35-55.
• Bindraban, P.S., Keulen, H. Van., Kuyvenhoven, A., Rabbinge, R., Uithol P.W.J. (Eds). 1998. Food security at different scales: demographic, biophysical and socioeconomic considerations papers of a seminar series, March-May 1998, Wageningen. DLO Research Institute for Agrobiology and Soil Fertility; Wageningen: The CT. de Wit Graduate School for Production Ecology. - (Quantitative approaches in systems analysis, No. 21) NUGI 835.
• Bongaarts J., O’Neill B.C., 2018. Global warming policy: is population left out in the cold. Science, N361(6403), 650-2.
• Bostan, H., 2017. Türkiye’de iç göçlerin toplumsal yapıda neden olduğu değişimler, meydana getirdiği sorunlar ve çözüm önerileri. Coğrafya Dergisi, 35, 1-16.
• Bülbül, S., Köse, A., 2010. Türkiye’de bölgelerarası iç göç hareketlerinin çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile incelenmesi. İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1), 75-94.
• Chen, R. S., Kates, R. W., 1994. Climate change and world food security. Global Environmental Change, 4(1), 3-6.
• CSBB, 1989. Altıncı beş yıllık kalkınma planı 1990-1994. Türkiye Cumhuriyeti, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. Ankara.
• CSBB, 2019. On birinci kalkınma planı 2019-2023. Türkiye Cumhuriyeti, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. Ankara.
• Çakır, S., 2011. Türkiye’de göç, kentleşme/gecekondu sorunu ve üretilen politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 209-222.
• Çavuşoğlu, S., 2021. Türkiye’de hazine arazilerinin dağıtımına ilişkin yasal düzenlemeler ve politikalar. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Anabilim Dalı, Dönem Projesi. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/72584 (Erişim tarihi: 09.11.2021).
• Çelik, F., 2006. İç göçlerin itici ve çekici güçler yaklaşımı ile analizi. Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27, 149-170.
• Çelik, F., 2007. Türkiye’de iç göçler: 1980-2000. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 87-109. DİE, 1994. İstatistik göstergeler 1923-1992, Yayın No:1682, Ankara.
• Doğan, M., 2005. Türkiye ziraatinde makineleşme: traktör ve biçerdöverin etkileri. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Coğrafya Dergisi, 14, 66-75.
• DPT, 1963. Kalkınma planı. Birinci beş yıl 1963-1967. Devlet Planlama Teşkilatı Ocak 1963 Erişim adresi: https://fka.gov.tr/kalkinma-planlari-detayi-1564726568912 (Erişim tarihi: 03.11.2021).
• Ekici, S., Tuncel, G., 2016. Göç ve insan. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 9-22.
• Erder, S., 2007. Göç ve kentte değişen güç İlişkileri. IV. Kültür Araştırmaları Sempozyumu. İç/Dış/Göç ve Kültür. 15­17 Eylül 2007. Işık Üniversitesi Şile İstanbul (ss. 40).
• Ertürk, E., Kaya, N., Mercan, S., 2021. Taşkın risk haritasının oluşturulması: Trabzon ili Vakfıkebir ilçesi Kirazlı Deresi örneği. Afet ve Risk Dergisi, 4(1), 84-98.
• FAO, 2016. Global forest resources assessment 2015. U.N. Food and Agricultural Organization of the United Nations. Yayını. Ss: 49, Roma/İtalya.
• FAO, 2017. The future of food and agriculture: Trends and Challenges. Rome: Food and Agriculture Organizationof the United Nations.
• FAO, 2019. FAO migration framework – Migration as a choice and an opportunity for rural development. Rome. pp 128, https://doi.org/10.4060/CA3984EN. (accessed 21.01.2022).
• FAO, 2020. The state of the World’s forests 2020. Forests, biodiversity and people. Rome.
• Fukase, E., Martin, W., 2020. Economic growth, convergence, and world food demand and supply. Worl Development, 132,104954.
• Gökkuş, A., 2018. Meralarımız ile ilgili bir değerlendirme. TÜRKTOB Dergisi, 25, 6-8.
• Göl, C., 2007. Arazi kullanım türü ile toprak organik karbon depolama arasındaki ilişkiler. I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi – TİKDEK, 2007, 11-13 Nisan 2007, İTÜ, İstanbul.
• Göl, C. Dengiz, O., 2007. Çankırı-Eldivan Karataşbağı deresi havza arazi kullanım-arazi örtüsündeki değişim ve toprak özellikleri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 22(1), 86-97.
• Göl, C., Çakır, M., Ediş, S., Yılmaz, H. 2010. The effects of land use land cover change and demographic processes 1950-2008 on soil properties in the Gokcay catchment Turkey. Afrıcan Journal of Agrıcultural Research, 5-13.
• Göl, C., Özden, S., Yılmaz, H., 2011. Interactions between rural migration and land use change in the forest villages in the Gökçay Watershed. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 35, 247-257.
• Güler, K., 2016. Türkiye’de nüfusunu yitiren kırsal yerleşimlerin korunması için bir yöntem önerisi: Ödemiş-Lübbey köyü örneği. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Restorasyon Programı, İstanbul.
• Gümüş, N., İlhan, A., Gülersoy, A.E., 2013. Bir tersine göç örneği: Köprücük köyü (Varto-Muş). Turkish Studies, 8(6), 233-261.
• Günlü, A., Göl, C. Sarıçam, F., 2019. Topraküstü meşcere karbonunun zamansal ve konumsal değişiminin değerlendirilmesi: Yukarı Göksu nehri havzası örneği. Turkish Journal of Forestry, 20(4), 352-359.
• Günşen, H.B., Atmış, E., 2019. Analysis of forest change and deforestation in Turkey. International Forestry Review, 21(2), 182-194.
• Güreşçi, E., 2010. Türkiye’de kentten- köye göç olgusu. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(1), 77-86.
• IOM, 2011. Glossary on migration. Perruchoud, R. & Redpath-Cross, J., eds.[online]. Geneva, Switzerland. pp. 118 https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml_34_glossary.pdf. (accesed 17.02.2022).
• IPCC, 2021: Climate Change 2021. The physical science basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.)]. Cambridge University Press.
• İçduygu, A., Sirkeci İ., 1999. Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde Göç Hareketleri. (ed.) Oya Baydar, 75 yılda köylerden şehirlere, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, ss. 249-260.
• İçduygu, A., Sirkeci, İ., Aydıngün, İ., 1998. Türkiye’de İçgöç ve İçgöçün İşçi Hareketine Etkisi, Türkiye'de İç Göç, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, ss. 207-244.
• İrdem, İ., Lenger, A., 2021. 1923-1950 Arası dönemde Ankara kentleşmesi ve sorunları. Gazi Akademik Bakış, 14(28), 331-357.
• İslamoğlu, E., Yıldırımalp, S., Benli, A., 2014. Türkiye’de tersine göç ve tersine göçü teşvik eden uygulamalar: İstanbul ili örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 3(1), 68-93.
• Kara, M. A., 2017. Göç yazıları: Kuramdan Alana Türkiye’de Göç, Ankara: Kırmızı Çatı, Cadde Kitabevi.
• Karasar, N., 2014. Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Kavramlar İlkeler Teknikler. Nobel, Ankara.
• Karpat, K. H. 2003. Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm: Kırsal Göç, Gecekondu Ve Kentleşme. İmge Kitabevi, Ankara.
• Kaştan, Y., 2016. Türkiye’de Cumhuriyet dönemi iç göç hareketleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(42): 692-700.
• Kayıkçı, S. 2009. Türkiye’de Kırsal Alan Yönetimi. Sosyal Araştırmalar Vakfı İktisadi İşletmesi, İstanbul.
• Kiziroğlu, A.M., 2017. Türkiye'nin nüfus değişimine göre il bazında kentleşmesine bir bakış (1965-2014). Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kara Deniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16): 153-183.
• Kocaman, T., 2008. Türkiye’de iç göçler ve göç edenlerin nitelikleri (1965-2000). Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü. ISBN 975-19-4262-3. Nisan, 2008.
• Koyuncu, A., 2015. Kentleşme ve Göç. Hikmet Evi Yayınları. İstanbul.
• Kuzu, A. 2013. Araştırmaların planlanması. Anadolu Üniversitesi, Açık Öğretim Fakültesi, Okul Öncesi Öğretmenliği, Lisans Programı Bilimsel Araştırma Yöntemleri Ders Kitabı. (ed. Adile Aşkım Kurt) s. 19-45 Yayın No; A.Ü. 2750 - AÖF 1708.
• Mutlu, S., 2007. Türkiye’de yaşanan gecekondulaşma süreci ve çözüm arayışları: Ankara Örneği. T. C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Ve Siyaset Bilimi (Kent Ve Çevre Bilimleri) Anabilim Dalı, (Yüksek Lisans Tezi). Ankara.
• OECD, 2011. Methodology to classify regions into predominantly urban, intermediate or predominantly rural. OECD Regional Typology. Directorate for Public Governance and Territorial Development. June 2011.
• OGM, 2020. Ormancılık istatistikleri 2018. Orman Genel Müdürlüğü Resmi İstatistik Bilgileri, https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Sayfalar/Istatistikler.aspx. (Erişim tarihi 06.01.2022).
• OGM, 2021a. Orman alanları dağılımı. Orman Genel Müdürlüğü Resmi İstatistikler Sayfası. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/resmi-istatistikler (Erişim tarihi 09.11.2021).
• OGM, 2021b. Türkiye orman varlığı 2015. https://web.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yayinlar/ T%C3%BCrkiye%20Orman%20Varl%C4. (Erişim tarihi 09.11.2021).
• Ok, K., 2010. Kentsel Gelişim ve Ormanlar Arasındaki Etkileşim. TMMOB II. İstanbul Kent Sempozyumu, 21-25 Mayıs 2010, İstanbul.
• Oktar, S., Varlı, A., 2010. Türkiye'de 1950-54 döneminde Demokrat Parti’nin tarım politikası. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1); 1-22.
• Özcan, E.D., 2017 Türkiye’de 2000'li yıllarda iç göç - işsizlik örüntüleri: Ankara (TR51) alt bölgesinin, Kırıkkale (TR71) ve Samsun (TR83) alt bölgelerinden aldığı göçlerin işsizlik açısından değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi Anabilim Dalı, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bilim Dalı, Doktora Tezi.
• Özdemir, D., 2018. Türkiye’de bölgelerarası iç göç hareketlerinin belirleyicileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(3); 1337-1349.
• Özdemir, H., 2012. Türkiye’de iç göçler üzerine genel bir değerlendirme. Akademik Bakış Dergisi, 30: 1-18. Özden, S., Mendeş, M., 2005. The usage of multiple correspondence analysis in rural migration analysis. New Medit, 4(4): 36.
• Özer, S., 2014. Demokrat Parti dönemi zirai makineleşme hareketi ve sonuçları. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, (31): 61-80.
• Özkan, Ö.T., 2018. Türkiye'de iç göç olgusunun kentleşme sürecine etkisi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi). Niğde.
• Pazarlıoğlu, M.V. 2007. İzmir örneğinde iç göçün ekonometrik analizi. Celal Bayar Üniversitesi, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(1): 121-135.
• Pimentel, D., McLaughlin, L., Zepp, A., Lakitan, B., Kraus, T., Kleinman, P., Vancini, F., Roach, W. J., Graap, E., Keeton, W. S., Selig, G. 1991. Environmental and economic effects of reducing pesticide use. BioScience, 41(6): 402-409. Ripple, W.J., Wolf, C., Newsome, T.M., Barnard, P., Moomaw, W.R. 2020. World scientists’ warning of a climate emergency. BioScience, 70(1): 8-12.
• Sağlam, S. 2006. Türkiye 'de iç göç olgusu ve kentleşme. Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), 5: 33-44.
• Sağlam, S., 2016. 1923-1950 Yılları arasında Türkiye’de kent ve kentleşme olgusu. İstanbul Üniversitesi, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 0(53): 257-274.
• Şantaş, G. 2019. Türkiye’de iç göçün dağılımı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(45): 893-917.
• Şen, M., 2014. Türkiye'de iç göçlerin neden ve sonuç kapsamında incelenmesi. Çalışma ve Toplum. 0(40): 231-256.
• Tekeli, İ. 2008. Göç ve Ötesi, İlhan Tekeli Toplu Eserler-3, İstanbul: Tarih Vakfı, Yurt Yayınları, ss. 49.
• Tekeli, İ. 2016. Türkiye’de içgöç sorunsalı yeniden tanımlanma aşamasına geldi. İ. Tekeli (Ed.), Göç ve ötesi içinde, (2.bs). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. ss 171-185.
• TOB, 2021. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Konular, Bitkisel Üretim, Çayır Mera ve Yem Bitkileri, https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Cayir-Mera-ve-Yem-Bitkileri. (Erişim tarihi: 31.01.2021). TOÇ-BİR-SEN, 2021. Rakamlarla tarım sektörü 2021. https://www.tocbirsen.org.tr/uploads/documents/rakamlarla_tarım_sekt%C3%96R%C3%9C_2021_WEB_(1)_compressed.pdf. (Erişim tarihi: 06.01.2022).
• Tuomisto, H. L., Scheelbeek, P., Chalabi, Z., Green, R., Smith, R. D., Haines, A., Dangour, A. D. 2017. Effects of environmental change on population nutrition and health: A comprehensive framework with a focus on fruits and vegetables. Wellcome open research, 2: 21.
• TÜİK, 2012. Türkiye İstatistik Yıllığı. Ankara. Yayın No: 3933. ISBN 978-975-19-5653-8 Haziran, 2013. (Erişim tarihi: 10.01.2021).
• TÜİK, 2018. Belediye su istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Belediye-Su-Istatistikleri-2018-30668 (Erişim tarihi: 23.11.2021).
• TÜİK, 2020. Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları, 2020. Nüfus, Yıllık Nüfus Artış Hızı, İl, İlçe, Belde Belediyesi, Köy Sayısı ve Nüfus Yoğunluğu veri dosyası. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2020-37210 (Erişim tarihi: 03.11.2021).
• TÜİK, 2021a. Kent/Kır tanımının revizyonu. Erişim Adresi: https://www.resmiistatistik.gov.tr/detail/subject/kir-kent-taniminin-revizyonu/ (Erişim tarihi: 03.11.2021).
• TÜİK, 2021b. Türkiye’nin istatistiksel bölgelere göre bölgelerin aldığı ve verdiği göç. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/DownloadIstatistikselTablo?p=TLX3XNRhL1/xeSfyS8z85hYmTjbisZa8NrImHhHm87euCLYasxT27JHc391eOSvu (Erişim tarihi: 21.12.2021). TÜİK, 2021c. Tarım ve orman alanları, Türkiye İstatistik Kurumu Veri Portalı, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001. (Erişim tarihi: 06.01.2022).
• Tümtaş, M. S., Ergun, C., 2016. Göçün toplumsal ve mekânsal yapı üzerindeki etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4): 1347-1359.
• Ullah, M.A., Moin, A.T., Araf, Y., Bhuiyan, A.R., Griffiths, M.D., Gozal, D. 2020. Potential effects of the COVID-19 pandemic on future birth rate. Front Public Health. 8: 438-578.
• UN, 2018. United Nations. World urbanization prospects: the 2018 revision. New York: United Nations; 2019. ST/ESA/SER.A/420. https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-Report.pdf. (Erişim tarihi: 21.12.2021).
• UN, 2019. World Population Prospects: The 2019 Revision. New York: United Nations.
• UN, 2020. International migration 2020 highlights. United Nations of Department of Economic and Social Affairs. https://www.un.org/en/desa/international-migration-2020-highlights. (Erişim tarihi: 21.12.2021).
• UNFCC, 1997. Kyoto protocol to the United Nations framework convention on climate change. United Nations. Erişim adresi: https://unfccc.int/sites/default/files/resource/docs/cop3/l07a01.pdf (Erişim tarihi: 07.12.2021).
• Van der Werf, H.M.G., Knudsen, M.T., Cederberg, C. 2020. Towards better representation of organic agriculture in life cycle assessment. Nature Sustainability, 3: 419-425.
• World Bank, 1975. Rural Development Sector Policy Paper. New York. U.S.A.
• Xinhuanet, 2021. China’s three-child policy to improve demographic structure. People’s Daily Online. 2021. http://en.people.cn/n3/2021/0602/c90000-9856779.html. (Erişim tarihi: 03.01.2022).
• Yamak, N., Yamak, R., 1999. Türkiye'de gelir dağılımı ve iç göç. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C1/S1.
• Yılmaz, C., Kaya, M. 2020. Şehir coğrafyası ve afet yönetimi bağlamında Samsun – Atakum sel ve taşkınları. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(44): 31-46.
• Yomralıoğlu, T., Çete, M., 2005. Türkiye için sürdürülebilir bir arazi politikası ihtiyacı. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 28 Mart - 1 Nisan 2005, Ankara.
• Yurtoğlu, N., 2020. Cumhuriyet döneminde Türkiye’de çayır ve meraların hayvancılığın gelişimine olan etkileri (1923-1960). Belgi Dergisi, 20(II): 2429-2455.
• Yüceşahin, M.M., Özgür, E.M., 2008. Türkiye kentlerinin kentleşme düzeylerinin demografik, ekonomik ve sosyal değişkenlerle belirlenmesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 6(2): 115-139.