YİRMİ BİRİNCİ YÜZYILIN YAZI SANATINDA (KALİGRAFİDE) YENİ YAKLAŞIMLAR

Year 2020, Volume: 5 Issue: 10, 56 - 72, 28.08.2020

Gözde Çoban Serdar Pehlivan

Abstract

Kaligrafi, dünyanın farklı yerlerinden birçok yazı stilini kapsayan geniş bir terimdir. Bazı kaligrafi formları mürekkebe batırılmış bir fırça kullanılarak oluşturulurken, diğerlerinde metalik veya sivri uçlu bir kalem kullanılmaktadır. Genellikle ikibin yılından sonra yaratılan modern kaligrafide ise sanatçıların kendi serbest biçimli el yazılarından ve geleneksel araçların yanı sıra bilgisayar teknolojilerini kullanarak özgün stillerini türettikleri görülür.

Son yıllarda kaligrafların harf formlarını araştırıp yeniden tanımlamasıyla beraber kaligrafinin başlı başına bir sanat formu haline geldiği görülmektedir. Bazı kaligraflar geleneksel yazı sanatı kurallarını artık sorgulamaya başlamışlardır. Hatta tek biçimli ve katı düzenli bir kaligrafi yapısından çıkarak, harflere ve kelimelere daha heyecan verici, kişilik kazandırılan, serbest formda ve özgün bir hale dönüşen çalışmalar yapmaktadırlar. Bu da yaratıcılığı desteklemekte ve tamamen bir kuralsızlığın olmadığını, aslında her kaligrafın kendi yazı sanatının kuralını kendisinin belirlediğini göstermektedir. XXI. yüzyılda kaligraflar, sanatçılar ve tasarımcılar farklı kültürlerden etkilenmekte ve bu etkileri kendi kültürleri ile yoğurarak çalışmalarına yansıtmaktadırlar.

XXI. yüzyılda yazı sanatının, kendini ifade etmek ve deneysel çalışmalar yapmak için yeterli potansiyele sahip bir alan olduğu görülmektedir. Bu yüzyılda kaligraflar estetik tarzlarını ve kişiliklerini yansıtmak için, çevrelerindeki her şeyden ilham alarak canlı renkler, cesur düzenlemeler ve yenilikçi malzemeler kullanarak çoğunlukla kendi alfabelerini oluşturmuşlardır. Özgün harf formlarını yaratmanın doğru ve yanlış yolları olduğu klişesi geçerliliğini yitirmiştir. Grafiti sanatından her yıl oluşturulan binlerce dijital yazı tipine ve blogosferde el yazılarının patlamasına kadar, tipografideki mevcut eğilimlerde açıkça görülmektedir. Bugünün deneyimli kaligraflarının bir çoğu, meslektaşlarının birbirinden farklı kaligrafi stillerini tanımlayabilmektedirler. Geleneksel kaligrafiden farklı olarak günümüz modern kaligraflarının stilleri kendilerine özgün yaklaşımlarıyla diğerlerinden kolaylıkla ayırt edilebilmektedir.

Yazının kültürler içindeki gelişimi incelendiğinde çeşitli yazı stillerinin ortaya çıkışı ve değişimleri izlenebilmektedir. Yazı stillerinin gelişimi ile birlikte kaligrafinin önemli bir kültürel iletişim aracı olarak kullanıldığı ve kültürle birlikte değiştiği ve dönüştüğü görülmektedir. Kültürlerin aktarılmasında önemli bir etkiye sahip olan kaligrafi, estetik unsurlar taşıyarak el yazısında kültürlere özgünlük katmaktadır. Bu makalede günümüz yazı sanatında kullanılan yeni teknoloji ve yöntemler ele alınmıştır. Teknolojinin tasarıma dahil olması ve teknolojik araçlardaki hızlı gelişim çeşitli kaligrafi sanatçılarını da etkilemiştir.

Bu makalede literatur taramasına dayalı olarak, XXI. yüzyılın yazı sanatı konusunda yeni yaklaşımlar geliştiren ve çalışmalarıyla uluslararası boyutta ön plana çıkan kaligrafi sanatçılarını kapsayan görsel taraması yapılmış, nitel araştırma ve betimsel değerlendirmelere dayalı olarak yapılan inceleme sonucu Denis Brown, Loredana Zega, Stefan Sagmeister ve Luca Barcellona’nın kaligrafi çalışmaları ele alınmıştır.

Keywords

Çağdaş Yazı Sanatı

References

• Anadolu Üniversitesi. (5-16 Kasım 2018). Onuncu Uluslararası Anadolu Kaligrafi ve Tipografi Etkinliği. “Yunus Emre” Karma Sergi Kataloğu. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Artrepublic. Erişim: 28.10.2019. https://www.artrepublic.com/biographies/370-luca-barcellona.html Bengi, D. (2013, 01 Nisan). Tasarımın Rock Yıldızı: Stefan Sagmesiter. Based İstanbul. [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://www.basedistanbul.com/hakkimizda/
• Bojórquez, C. (2011, 06 Aralık). Luca Barcellona - Letters Are Language. [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://www.carhartt-wip.com/en/journal/news/2011/12/luca-barcellona-letters-are-language Boylu, G. B. (2018, 23 Ocak). The Happy Film. [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://thevoidmag.com/mimar/the-happy-film/
• Brown, D. (2017). Brown Calligraphy. İrlanda: Quill Skill Publishing. Buziak, C. (2011). Calligraphy Magic: How to Create Lettering, Knotwork, Coloring and More. Ohio: North Light Books. Creative Review. (2017). Erişim: 07.05.2020. https://www.creativereview.co.uk/sagmeister-on-beauty/
• Deneen, J. (2019, 12 Şubat). A Conversation with Slovenian Calligrapher Loredana Zega. [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://rendezvouscalligraphy.org/en/blog/a-conversation-with-slovenian-calligrapher-loredana-zega Denis Brown Quill Skill. (2017). Erişim: http://www.quillskill.com/frameset/frameset_about.html Edmonds, L. (2017). Modern Calligraphy: A Step-By-Step Guide to Mastering the Art of Creativity. London: Orion Publishing. Eryurek, E. (2016, 07 Nisan). Sagmeister’in mutluluk filminin Trailer’i geldi. [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://www.cut-online.com/2016/04/07/sagmeisterin-mutluluk-filminin- traileri-geldi/
• Fink, J. ve Kastin, J. (1993). Lettering Arts. New York: PBC International. Flegg, E. (2007). Standard Setters: Denis Brown Prizing Craft. Irish Arts Review (2002-), 24(2), 124-124. Goldvr. Erişim: 27.04.2020. http://goldvr.it/en/performance-vr/luca-barcellona-boosta-la-notte-delle-liridi/
• Heller, S. (2013, 02 Eylül). Stefan Sagmeister. [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://www.aiga.org/medalist-stefan-sagmeister
• International Exhibition of Calligraphy. Erişim: 27.10.2019. http://calligraphy-expo.com/en/participants/loredana_zega Kaligrafist. İstanbul: Küçükçekmece Belediyesi SKSM Sergi Salonu. (25 Mart – 20 Nisan 2017) Keser, N. (2005). Sanat Sözlüğü. Ankara: Ütopya Yayınevi. Lazydog. Erişim: 28.10.2019. https://lazydog.eu/product/luca-barcellona-take-your-pleasure-seriously-limited-edition/ Luca Barcellona. Erişim: 28.10.2019. http://www.lucabarcellona.com/index_bio.htm Morley, M. (2017, 24 Ağustos). Luca Barcellona: Take Your Pleasure Seriously. [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://99u.adobe.com/articles/55882/luca-barcellona-take-your-pleasure-seriously Özögretmen, T. (2017, 09 Haziran). Yaratıcılığın İzinde: Stefan Sagmesiter. MediaCat. [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://mediacat.com/yaraticiligin-izinde-stefan-sagmeister/
• Rona, Z. ve Beykan, M. (1997). Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. Cilt 2. İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları. Sagmeister Inc. Erişim: 01.03.2020. https://sagmeister.com/work/beauty--function/
• Sagmeister Inc. Erişim: 01.03.2020. https://sagmeister.com/work/limited-edition-film-packaging/
• Serim, M. (2017, 30 Mart). Stefan Sagmeister’dan Mutluluğun Peşinde Otobiyografik Belgesel. [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://bigumigu.com/haber/stefan-sagmeisterdan-mutlulugun-pesinde-otobiyografik-belgesel/
• Strizver, I. (2016, 20 Ocak). Type Talk: The Typographic Expressions of Stefan Sagmeister. [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://creativepro.com/typetalk-the-typographic-expressions-of-stefan-sagmeister/
• Zega, L. (2018, 15 Mart). CV. [Blog yazısı]. Erişim adresi: https://www.kaligrafija.org/p/portfolio.html