GELENEKSEL TIĞ İŞİ DANTELLERİN (TENTENELERİN) ÇAĞDAŞ TAKILARDA YORUMLANMASI

Year 2020, Volume: 5 Issue: 11, 18 - 29, 28.12.2020

Nesrin Yeşilmen

Abstract

Dünyada ve ülkemizde kullanımı 16. Yüzyıllara kadar uzanan danteller, üretim, malzeme ve kullanım amaçlarına göre farklı şekillerde sınıflandırılmaktadır. Bu sınıflandırmalar ülkeden ülkeye hatta bölgeden bölgeye göre çeşitlilik göstermekte, adlandırma ve anlamlandırmada farklılıklar yaratmaktadır. Özellikle ülkemizde son yüzyıldaki kullanımına bakıldığında dantellerin, yapılış şekline göre tığ, iğne, mekik ve makine vb. isimler ile anıldığı, kullanım alanlarına göre ise çarşaf kenarı, havlu kenarı, ara dantel ve yemeni oyası vb. şeklinde sınıflandırıldığı görülmektedir. Çalışmada ise tığ işi danteller genel bir bakış ile araştırılmış olup, çağdaş sanatta ve takı tasarımında motiflerin estetik değer olarak kullanımı örnekler ve denemeler yapılarak irdelenmiştir.
Takı ise; insanlık tarihi ile eşdeğer bir geçmişe sahip olmanın yansıra gelişip değişerek bugünlere kadar ulaşmıştır. İlkel toplumlarda bir ritüelin ya da inanışın parçası olan ve deniz kabuğu, deri, kemik vb. gibi organik malzemeler ile başlayan bu serüvende takılar kavramsal anlamda sanatsal bir kimlik kazandıkları günümüze ulaşmışlardır. Takılar da tıpkı danteller gibi kültüre ve coğrafi bölgelere göre farklılık göstermektedir. Ancak her iki unsur da bir kültür aktarıcısı olarak görülebilir. Bu bağlamda kaybolmaya yüz tutmuş ve kültürel belleğimizin bir parçası olan dantellerin takılar aracılığı ile var olmaya devam etmesi ve her iki sanatın harmanlanarak yeni bir bakış açısı oluşturması, geçmişe köprü kurma açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmada; dantelin genel tanımı ve tarihçesi anlatılmakta olup detaylı sınıflandırmalar yapılmadan geleneksel tığ işi dantellerin, çağdaş sanatta kullanımına ve araştırmacının takı yorumlamalarına yer verilmektedir.

Keywords

Dantel, Tığ İşi, Tentene, Takı, Çağdaş Takı

References

• Barışta, H. Ö. (2015). Türk El Sanatları, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara
• Field, M. (1920). The Romance of Lace, Zion Lace Endustries, Chicago.
• İnal, B. (2015). Tentene, Lis Yayınevi, Diyarbakır.
• Koç, E., Koca E. (2016). Türk Halk Giyiminde Kullanılan Süslemelere Tipolojik Bir Yaklaşım, İdil sanat Dergisi, Cilt 5, Sayı 19, DOI: 10.7816/idil-05-19-14
• Levey, S. (1983). “Lace – A History”, England: V&A Museum, ss.1-117.
• Nas, E. (2012). Konya Yöresı̇ El Sanatlarında Anlam Yüklü Motı̇flerı̇n Halk Dı̇lı̇ne Yansıması, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/1 Winter 2012, p.1619-1633 , Türkiye.
• Özbel, K. (1951). El Sanatları II Oya ve oya Çeşitleri, Hakevleri Bürosu Kılavuz Kitaplar, Ankara.
• Temir, Ş. (2000). Tarihsel Süreç İçinde Dantel. Öneri Dergisi, 3 (13), 61-63. Doı: 10.14783/Maruoneri.732280
• Yılmaz, S. (2019). Seramı̇ğe Dönüşen Organı̇k Nesneler: Teknı̇k Ve Sanatsal Örnekler, Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt 9 Sayı :1, Eskişehir.
• (URL 1) : (http://publications.newberry.org/faith-in-the-city/resource/zion-lace-industries)
• (URL 2) : (http://additionalpieter.blogspot.com/2015/09/city-of-zion-illinois-founded-by-john.html)
• (URL 3) : (https://hatunzade.com/elti-eltiye-kustu-ornegi-nasil-yapilir/)
• (URL 4) : (https://www.amazon.com/Ceramic-Lace-Bowl-Handmade-kind/dp/B07QT8GL9L)
• (URL 5) : (http://catherinephungart.blogspot.com/2011/09/)
• (URL 6) : (https://listelist.com/nespoon-dantel-sanati/)
• (URL 7) : (https://hunterdonartmuseum.org/support-lace-fund/)