KÜLTÜR MERKEZLERİNİN ERİŞİLEBİLİRLİĞİ; ANKARA’DA BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2023, Sayı: 18, 1 - 20, 20.06.2023

Merve Şahika Tan , Ayşe Gülce Tunçbilek Karakaya

Öz

Toplumsal gelişmenin temeli olan kültür ve buna bağlı olarak kültür mekanları; toplumsal hayatın işleyişinin açıkça gözlemlenebildiği, çeşitli kültürel ve sanatsal faaliyetlerin gerçekleştirildiği, entelektüel birikimin artmasını destekleyici etkinliklere ev sahipliği yapan mekanlardır. Bu anlamda bu alanların, toplumun tüm fertlerinin eşit bir şekilde kullanabildiği, herkesin erişimine uygun, farklı fiziksel gereksinimlere sahip bireylerin ihtiyaçlarına cevap verebilen mekanlar olarak tasarlanmaları gerekmektedir.
2005 yılında yürürlüğe giren 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanunda belirtildiği üzere; engellilerin kendi seçimlerini yapma özgürlüğünü ve bağımsızlığını kapsayacak şekilde bireysel özerkliğine saygı gösterilmesi, tüm hak ve hizmetlerden yararlanması için fırsat eşitliğinin sağlanması ile topluma tam ve etkin katılımları için erişilebilirliğin sağlanması esastır. Diğer yandan, dünya çapında önemli bir yeri olan Evrensel Tasarım Merkezi’nde tasarım ve sağlık alanlarından uzmanlarla “Evrensel Tasarımın 7 Prensibi” belirlenmiştir. Bu prensipler; eşit kullanım, esnek kullanım, basit ve sezgisel kullanım, algılanabilir bilgi, hataları düzeltebilme, düşük fiziksel çaba, yaklaşmak ve kullanım için boyut ve alan olarak belirlenmiştir.
Bu bağlamda Ankara ilinde halka açık kültür merkezlerinden bir kısmı, engelli erişilebilirlikleri açısından incelenmiş ve hem “Engelliler Hakkında Kanun” hem de evrensel tasarım prensipleri açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Evrensel tasarım, Kültür merkezi, Kültür mekanları, Erişilebilirlik, Herkes için tasarım.

Kaynakça

• 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun. 07 Temmuz 2005 Tarihli Resmi Gazete, Sayı: 25868
• Çetin, E. (2020). Türkiye’de Engelli Bireylerin Ulusal Ve Uluslararası Sözleşmeler Bağlamında Eğitim Hakkına Erişimi. Journal Of Social And Humanities Sciences Research, 7(53), 1111-1122.
• Çiftci, S. K., & Kayhan Tunalı, S. (2021). Evrensel Tasarım Kapsamında Kamusal İç Mekânlarda Biçimlenme. Journal Of International Social Research, 14(77).
• Goldsmith, S.,(2000). “Universal Design, A Manual Of Practical Guidance For Architects”, Elsevier P:3.
• Koca, C. (2010). Dünya Engelliler Vakfı (World Handicapped Foundation), Engelsiz Şehir Planlaması Bilgilendirme Raporu.
• Koç, O., (2020). “Erişilebilirlik Kılavuzu”, T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Mace, R. (1991). Accessible Environments: Toward Universal Design. Design İnterventions: Toward A More Humane Architecture.
• Sirel, A., & Sirel, O. Ü. (2017). Bedensel Engellilerin Kent Yaşamına Katılımında “Evrensel Tasarım” Yaklaşımı. Iv. Ibaness Kongreler Serisi, Bulgaristan, 558-569.
• Story, M. F. (2001). Principles Of Universal Design. Universal Design Handbook. Tiyek, R., Eryiğit, B. H., & Emrah, B. A. Ş. (2016). Engellilerin Erişilebilirlik Sorunu Ve Tse Standartları Çerçevesinde Bir Araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), Sf. 228.)
• URL 2: https://www.cankaya.bel.tr/pages/8007/ZULFU-LIVANELI-KULTUR-MERKEZI/
• URL 3: https://www.kecioren.bel.tr/neset_ertas_sanat_ve_gosteri_merkezi-50-tesis.html
• URL 4: https://www.yenimahalle.bel.tr/ProjeDetay/nazim-hikmet-kongre-ve-sanat-merkezi/45
• Yildiz, S. (2014). Türkiyede Turizm Tesislerinde Evrensel Tasarım İlkeleri Üzerine Bilgi Geliştirilmesi, İstanbul Örneğinde İrdeleme.
• Zeyrek Çepehan, İ. & Güller, E. (2020). Evrensel Tasarım Kapsamında Herkes İçin Erişilebilir Tasarım. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi , Erişilebilirlik Özel Sayısı Cilt 2 , 383-410