BİYOKÜLTÜREL BAKIŞ AÇISIYLA MÜZİKTE “SANAT” VE “SANATÇI” KAVRAMI

Yıl 2024, Sayı: 21, 106 - 113, 30.04.2024

Güncel Gürsel Artıktay

Öz

Kültürün değişiminde sosyal, biyolojik ve ekolojik faktörlerin bir araya gelmesiyle gerçekleşir. Kültür ve biyoloji birbirini etkileyen ve dönüştüren alanlar olduğu için bu makalede kültür "biyokültür" ve kültüre ait ürünler ise "biyokültürel ürün" olarak adlandırılmıştır. Biyokültür ve biyokültürel ürünler bilgi, bilginin işlenmesi ve geribildirim gibi unsurlarla karmaşık sistemlerde şekillenir. Sosyal yapı, biyokültürel ürünlerin ve biyokültürün belirmesini sağlar ve bunlar organizmalar ve organizmaların etkileşimleri aracılığıyla gerçekleşir. Biyokültürel ürünleri ve biyokültürü mümkün kılan ise "biyokültürel bilgi"dir.
Müzik eseri, sesin ve sessizliğin belirli bir zaman içinde organize edildiği bir biyokültürel üründür. Müzik, bilişsel düzeyde yapılanmış, zaman içinde şekillenen ve sosyal etkileşimlerle beliren bir biyokültürdür. Her yeni müzik eseri, akustik iletişim sistemi aracılığıyla duyguları harekete geçiren ve biyokültürel bilgiler sunan bir iletişim aracıdır. Müzik ve müzik biyokültürü, sosyal yapıdaki organizmalar arasındaki etkileşimlerden doğar ve birbirlerini sürekli olarak etkileyerek evrilmelerini sağlar.
Sanat kavramı, değerler üzerinden biyokültürel ürünlerin nitelendirilmesi girişimidir. Sanat eserleri, onaylanma adayı olarak toplum ya da sanatçının üretirken ulaştırmaya çalıştığı kesim tarafından kabul görür. Sanatın yorumlanması, dönemin kıstaslarına uygun olarak gerçekleşir. Değerler zaman içinde sürekli olarak değişir, dolayısıyla sanat tanımı da tamamlanmamış bir kavramdır. Biyokültürel bakış açısı, kültürel ürünleri biyokültürel bilgi üzerinden tanımlama imkanı sunar. Biyokültürel bir ürün olan sanat eserinin bilgileri, uzun süreli bir düşünce nesnesi olarak nesiller boyu olumlu bir duygulanımla varlığını sürdürebilmiş olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Müzik Felsefesi, Sanat Felsefesi, Anlam

Kaynakça

• Arnheim, R. (1971). Entropy and Art: An Essay on Disorder and Order. California: University of California Press.
• Barrett, T. (2020). Sanatı Eleştirmek: Günceli Anlamak (G. Metin, Trans.), İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Baxandall, M. (1972). Painting and Experience in 15th Century Italy. Oxford: Clarendon Press.
• Bloom, P. (2017). Hazzın Bilimi (2. Basım) (A. Birsen, Trans.), İstanbul: Alfa Bilim.
• Danto, A. C. (1974). The Transfiguration of the Commonplace. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 33(2): 139–148. https://doi.org/10.2307/429082
• Darwin, C. (1859). On the Origin of Species By Means of Natural Selection or Preservation of Favoured Races In The Struggle of Life. London: Murray. Retrieved December 2, 2019, from https://web.archive.org/web/20230531073201/http://darwin-online.org.uk/converted/pdf/1859_Origin_F373.pdf
• Dehaene, S. (2014). Beyin Nasıl Okur? Okumanın Bilimi ve Evrimi (2. Basım) (O. Karakaş, Trans.), İstanbul: Alfa Yayınları. (Orijinal eser 2009’da yayımlandı)
• Dickie, G. (1969). ‘Defining of Art’. The American Philosophical Quarterly, 6: 253–256.
• Eno, B. (2013). Büyük Kültür Teorisi. In J. Brockman (Ed.), Kültür (F. İyidoğan, Trans., pp. 74-86), İstanbul: Alfa.
• Gribbin, J. (2013). Derin Basitlik: Kaos, Karmaşa ve Yaşamın Ortaya Çıkışı. (A. Barişta & A. Kızıltuğ, Trans.) (2. Basım). İstanbul: Alfa Bilim.
• Hegel, G. W. (1973). Hegel's Aesthetics: Lectures on Fine Arts (T. Knox, Trans.), Oxford: Clarendon.
• Kristeller, P. O. (1951). The Modern System of the Arts: A Study in the History of Aesthetics Part I. Journal of the History of Ideas, 12(4): 496–527. https://doi.org/10.2307/2707484
• Medina, J. (2014). Beynin Kuralları (G. Tuna, Trans.), İstanbul: Kuzey Yayınları.
• Miller, G. (2000). Evolution of Human Music through Sexual Selection. In N. L. Wallin, B. Merker, & S. Brown (Eds.), The Origins of Music (pp. 329-360). Cambridge, MA: M.I.T. Press.
• Miller, G. (2019). Sevişen Beyin (M. Karaömerlioğlu, Trans.), İstanbul: Alfa.
• Pinker, S. (2016). Zihin Nasıl Çalışır? (S. Gürses, Trans.), İstanbul: Alfa Bilim. (Orijinal eser 1997’te yayımlandı)
• Sass, L. A. (1992). Madness And Modernism: Insanity In The Light Of Modern Art Literature And Thought, Harvard: Harvard University Press.
• Small, C. (1998). Musicking: The Meanings of Performing and Listening, Middletown: Wesleyan University Press.
• Strinati, D. (2008). An Introduction To Theories Of Popular Culture (2. Basım), London: Routledge. (Orijinal eser 1995’te yayımlandı)