SANAT YAPITININ YENİDEN ÜRETİMİNDE TEMELLÜK KAVRAMI

Yıl 2025, Sayı: 25, 87 - 105, 31.08.2025

Funda Salt , F. Deniz Korkmaz

Öz

Araştırmada, sanatta üslup olarak öne çıkan temellük yaklaşımı sanatçı ve sanat yapıtları örnekleri üzerinden ele alınmıştır. Sanatçının referans olarak ele aldığı orijinal sanat yapıtının yeniden üretilmesi anlamına gelen temellük yaklaşımı, sanatta alternatif bir öğrenme yöntemi olarak da kullanılmaktadır. Sanatçının var olan bir yapıtı kendine mal etmesi ve yeniden yorumlaması sanatta varlığını sürdürmektedir. Temellük yaklaşımı iki farklı bakış açısı ile değerlendirilmektedir. Walter Benjamin; sanat yapıtının teknik olarak yeniden üretildiğinde özgünlüğünü yitirdiğini iddia ederken, Nicolas Bourriaud ise sanat yapıtının yeniden üretilmesi ve dönüştürülmesini sanatın bir parçası olarak değerlendirmektedir. Bu araştırmada, klasik, modern ve güncel sanatta temellük kavramının sanat yapıtları üzerinden örnekleri incelenmiştir. Araştırmada Gerhard Richter, Sigmar Polke, Richard Price, Marina Abramovic ve Nezaket Ekici gibi güncel sanatçıların yapıtları seçilerek ve üretimler gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Orijinallik , Temellük , Sanat Yapıtı , Yeniden Üretim.

The Concept of Appropriation in the Reproduction of the Work of Art

Öz

The study examines the appropriation approach, which stands out as a style in art, through examples of artists and artworks. The appropriation approach, which means the reproduction of an original artwork that the artist takes as a reference, is also used as an alternative learning method in art. The artist's appropriation and reinterpretation of an existing work continues to exist in art. The appropriation approach is evaluated with two different perspectives. Walter Benjamin claims that the artwork loses its originality when it is technically reproduced, while Nicolas Bourriaud considers the reproduction and transformation of the artwork as a part of art. In this study, examples of the concept of appropriation in classical, modern, and contemporary art were examined through artworks. In the study, works by contemporary artists such as Gerhard Richter, Sigmar Polke, Richard Prince, Marina Abramovic, and Nezaket Ekici were selected and productions were carried out.

Anahtar Kelimeler

Original , Appropriation , Work of Art , Reproduction

Kaynakça

• Akavcı, S. (2022). Ödenek/kendileme. Erişim adresi: https://serhatakavci.com/appropriation Erişim Tarihi: 07.10.2024
• Aslan, A. (2019). Kendileme kavramıyla sanat nesnesinin yeniden üretim olgusu. Akdeniz Sanat Dergisi, 13(24).
• Aygün, A. (2022). Kendileme sanatının feminizm bağlamında sanat yapıtlarına yansıması [Araştırma raporu, Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü].
• Bayık, M. (2019). Houdi’nin sihrine hazır mısın? Milliyet Sanat.
• Boyacı, M. (2022). Varlığın açımlanışı olarak ayna-göz imgesi: Marina Abramovic “The Artist is Present” ve Rasin Arsebük portreleri. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 9.
• Canan (2010). Lütfen unutmayınız ki Canan Şenol olan ismimi CANAN olarak değiştirdim. Erişim adresi: http://www.cananxcanan.com/please%20not%20that%20I%20have%20changed%20my%20name.html Erişim tarihi: 07.07.2025
• Ersoy, M., & Eker, M. (2023). Sanatta yaratıcılık ve temellük: Yineleme ve yenilemenin sanatsal-yasal müşterekleri. Sanat Yazıları, (49), 369–381.
• Eyigör, F. (2002). 1960’dan günümüze sanat yapıtına dayanan sanat yapıtları [Sanatta yeterlik eseri, Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Işık, E. S. (2023). Sanatta ‘özgün’ ve ‘orijinal’ ayrımı [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü].
• Keser, İ., & Keser, N. (2015). Kadın tarihi için bir anıt: Akşam yemeği partisi. HUMANITAS: Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 137–152. https://doi.org/10.20304/husbd.08711
• Kobat, O. (2020). XX. yüzyıldan günümüze, kitsch’in ve popüler kültürün kalibanesk bir yansıması olarak sanatta kasıtlı kamp beğenisi [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Koca, B., & Selvi, Y. (2017). Modernizm ve postmodernizm sürecinde bir alıntılama biçimi olarak temellük. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 18, 31–50.
• Korkmaz, F. D. (2010). Dada’dan günümüze plastik sanatlarda anti-estetik form olarak beden [Sanatta yeterlik eseri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Menteşoğlu Chatzoudas, Ç. (2021). Sanat ve deneyim bağlamında resimde annelik temasına bakış: Jenny Saville. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(1), 55–68.
• Oğuz, E. (2017). Temellükten postprodüksiyona: Yasumasa Morimura örneği. İdil: Dil ve Sanat Dergisi, 6(39), 3455–3474.
• Reka, D. (2021). Feminist aktivizmin temsil alanı olarak sanat: Guerrilla Girls. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 26, 131–144. https://doi.org/10.17484/yedi.900063
• Şahin, H. (2018). Sanatta orijinallik sorunu ve kendileme. The Journal of Academic Social Science.
• Görsel Kaynaklar
• Abramovic, M. (2010). Sanatçı Aramızda [Performans Sanatı]. MoMA https://www.mbl.is/smartland/frami/2018/02/25/10_lifsreglur_marina_abramovi_263/
• Akavcı, S. (2022). Ödenek/Kendileme [Dijital]. Erişim adresi: https://serhatakavci.com/appropriation Erişim Tarihi: 07.10.2024
• Canan, (2011). Türk Lokumu Serisinden [Performans].http://www.cananxcanan.com/2011%20images/turk%20lokumu/turkish%20delight.pdf (Erişim Tarihi: 08.10.2024).
• Canan (2010). Lütfen unutmayınız ki Canan Şenol olan ismimi CANAN olarak değiştirdim. Erişim adresi: http://www.cananxcanan.com/please%20not%20that%20I%20have%20changed%20my%20name.html Erişim Tarihi: 30.05.2025
• Ceylan, T. (2015). Ingres [Tuval Üzerine Yağlıboya]. Erişim adresi: https://www.sanatatak.com/taner-ceylan- heteroseksuel-normlari-kendi-elemanlari-ile-hedef-aldim/ Erişim tarihi: 18.11.2024
• Chicago, J. (1979). Akşam Yemeği Partisi [Enstalasyon]. https://tr.wikipedia.org/wiki/Ak%C5%9Fam_Yeme%C4%9Fi_Partisi Duchamp, M. (1917). Pisuvar [Hazır Nesne]. https://10layn.com/marcel-duchamp/ Da Vinci, L. (1503-1507 / 1519). Mona Lisa [Tuval Üzerine Yağlıboya]. https://www.bing.com/search?pglt=297&q=Da+Vinci%2C+L.+(15031507+%2F+1519).+Mona+Lisa+%5BTuval+Üzerine+Yağlıboya%5D.&cvid=19062e40f9f94db29ca8534c0dee4271&gs_lcrp=EgRlZGdlKgYIABBFGDkyBggAEEUYOdIBCTEzMTYxajBqMagCALACAA&FORM=ANNTA1&PC=EDGEDSE
• Da Vinci, L. (1495). Son Akşam Yemeği [Kuru Fresk]. https://tr.wikipedia.org/wiki/Son_Ak%C5%9Fam_Yeme%C4%9Fi_(tablo)
• Da Vinci, L. (1506-08). Hz. Meryem ve Hz. İsa, Azize Anna ve Yahya [Tuval Üzerine Kömür, Siyah ve Beyaz Tebeşir].
• Dominique, J. A. (1853). Ingres, La Princesse De Broglie [Tuval Üzerine Yağlıboya]. https://en.wikipedia.org/wiki/The_Princesse_de_Broglie
• d’Estrees, G. (1594). Kız Kardeşlerinden Biri [Tuval Üzerine Yağlıboya]. https://en.wikipedia.org/wiki/Gabrielle_d%27Estr%C3%A9es_et_une_de_ses_s%C5%93urs
• Edelson, M. B. (1972). Yaşayan Bazı Amerikalı Kadın Sanatçılar [Kolaj]. https://en.wikipedia.org/wiki/Some_Living_American_Women_Artists_(collage)
• Ekici, N. (2014). Parıldayan Her Şey Altın Değildir Ama [Performans Sanatı]. https://www.sanatatak.com/nezaket-ekici-performanslarimda-aci-yerine-mizah-var/
• Korkmaz, F. D. (2010). Alternatif Olympia, [Tuval Üzerine Yağlıboya]. Dada’dan Günümüze Plastik Sanatlarda Anti-Estetik Form Olarak Beden, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Ana Sanat Dalı Resim, Sanatta Yeterlik Eser Metni
• Manet, É. (1863). Kırda Öğle Yemeği [Tuval Üzerine Yağlı Boya]. Oresay Müzesi, Paris, Fransa. https://www.artmajeur.com/tr/magazine/5-sanat-tarihi/kirda-ogle-yemegi-edouard-manet/333553 Erişim tarihi: 19.11.2024
• Manet, É. (1863). Olympia, [Tuval Üzerine Yağlıboya]. https://www.e-skop.com/skopbulten/manet-%E2%80%9Colympia%E2%80%9D-1863/6443
• Levine, S. (1991). Marcel Duchamp’tan Sonra Altın Pisuvar [Hazır Nesne]. https://thewomensstudio.net/2018/04/30/sherrie-levine/
• Picasso, P. (1960-1961). Kırda Öğle Yemeği [Tuval Üzerine Yağlı Boya]. https://www.pivada.com/pablo-picasso-kirda-ogle-yemegi-manetden-esinle-1961
• Polke, S. (1966). Tavşanlar [Tuval Üzerine Akrilik Boya]. Erişim adresi: https://www.wikiart.org/en/sigmar-polke/bunnies-1966 Erişim tarihi: 18.11.2024
• Prince, R. (2014). Yeni Portreler
• Renoir, P. A. (1870). Odalık, [Tuval Üzerine Yağlıboya]. https://www.tuttartpitturasculturapoesiamusica.com/2011/01/le-odalische-nellarte.html
• Richter, G. (1963). Parti [Karışık Teknik]. Erişim adresi: https://galaksi.anasonisleri.com/kaynak/gerhard-richter-parti/ Erişim tarihi: 18.11.2024
• Saville, J. (2011). Anne & Çocuk II [Tuval Üzerine Yağlıboya ve Karakalem]. https://www.soylentidergi.com/jenny-saville-bedensel-normlara-meydan-okumak/
• Tiziano, (1538). Urbino Venüsü [Tuval Üzerine Yağlıboya]. https://artsandculture.google.com/asset/venus-of-urbino-%E6%8F%90%E9%BD%90%E5%AE%89%E8%AF%BA%C2%B7%E7%BB%B4%E4%BC%BD%E7%95%A5/bQGS8pnP5vr2Jg?hl=tr
• Tolon, C. (2024). Mona Lisa [Kolaj]. https://www.instagram.com/canantolon/