Portföy ve Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Karşılaştırmalı Etkisi: E-7 Ülkeleri Örneği

Year 2023, Volume: 15 Issue: 2, 137 - 148, 23.06.2023

Burak Uğur Onur Çelik

https://doi.org/10.52791/aksarayiibd.1066194

Abstract

Küreselleşmeyle beraber gelişmekte olan ekonomiler dış kaynağın doğrudan yabancı yatırım ve portföy yatırımları şeklinde gelmesi için teşvik edici politikalar uygulamışlardır. Doğrudan yabancı yatırım girişleri, sermaye stoku, istihdam, teknoloji ve bilgi transferi gibi etkilerle ekonomik büyümeyi arttırabilmektedir. Portföy şeklinde yabancı yatırımlar ise, yatırımlar için finansman olanağı sağlaması ve finansal gelişmeyi etkileyerek ekonomik büyümeyi arttırabilmektedir. Ampirik literatürde, çalışmaların önemli bir kısmında portföy ve DYY girişlerinin ekonomik büyüme üzerinde pozitif bir etkisi olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ancak literatürde portföy ve DYY girişlerindeki artışların ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin olmadığı ya da negatif etkisi olduğu şeklinde sonuçlar da mevcuttur. 2008 küresel krizinin ardından başlayan doğrudan yabancı yatırım, portföy ve ekonomik büyümedeki istikrarsızlıklar, günümüzde devam etmektedir. Bu durumdan hareketle doğrudan yabancı yatırım ve portföy girişlerinin ekonomik büyüme üzerindeki uzun dönemli etkisinin tespit edilmesi oldukça önemli bir hale gelmiştir.
Bu çalışmada, E-7 ülkeleri açısından 1997-2019 yılları arasında doğrudan yabancı yatırım ve portföy girişlerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi dinamik panel veri yöntemiyle tahmin edilmiştir. Analizler sonucu elde edilen bulgular, E-7 ülke grubunda portföy girişlerinin ekonomik büyümeyi etkilemediğini, doğrudan yatırım girişlerinin ise ekonomik büyüme üzerinde pozitif etkili olduğunu göstermektedir. Elde edilen bulgular, E-7 ülke grubunun ekonomik büyümesini yükseltebilmesi için doğrudan yabancı yatırımın portföy yatırımlarına kıyasla önemli bir rolü olduğunu göstermektedir.

Keywords

E-7, Doğrudan Yabancı Yatırım, Portföy Yatırımı, Ekonomik Büyüme

References

• Ahmad, F., Draz, M. U. ve Yang, S. (2016). Foreign Portfolio Inflows and Economic Growth: Evidence from ASEAN5, Actual Problems of Economics, 179(5), ss. 57-69.
• Alfaro, L., Chanda, A., Kalemli-Ozcan, S. ve Sayek, S. (2004). FDI and economic growth: the role of local financial markets. Journal of international economics, 64(1), 89-112.
• Akyol, D., 2013. “Doğrudan Yabancı Yatırımların Makroekonomik Etkileri; Türkiye ve Brezilya Karşılaştırması”, Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Baltagi B. H. (2008). Econometric analysis of panel data. John Wiley & Sons.
• Başoğlu, U. (2000). “Finansal Serbestleşme ve Uluslararası Portföy Yatırımları”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (4), 88-99.
• Bayrakdar, S. ve Soyyiğit, S. (2020). Yapısal Kırılmalar Altında Ticari Açıklığın ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının İstihdam Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: E7 Ülkeleri Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34 (1), 39-59.
• Borensztein, E., De Gregorio, J. ve Lee, J. W. (1998). How does foreign direct investment affect economic growth?. Journal of international Economics, 45(1), 115-135.
• Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Choong, C.K., Baharumshah, A.Z., Yusop, Z. ve Habibullah, M.S. (2010). Private Capital Flows, Stock Market and Economic Growth in Developed and Developing Countries: A Comparative Analysis, Japan and the World Economy, 22, 107-117.
• Chudik, A. ve Pesaran, M. H. (2013). Common correlated effects estimation of heterogeneous dynamic panel data models with weakly exogenous regressors (Federal Reserve Bank of Dallas Globalization and Monetary Policy Institute Working Paper No. 146). Erişim adresi: https://www.dallasfed.org/~/media/documents/institute/wpapers/2013/0146.pdf.
• Demir, Y. (2007). Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (34), 152-161.
• Değer, M. K. ve Emsen, Ö. S. (2006). Geçiş Ekonomilerinde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkileri: Panel Veri Analizleri (1990-2002), Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7 (2):121-137.
• De Mello R. L. (1997). Foreign direct investment in developing countries and growth: A selective survey, The Journal of Development Studies, 34 (1), 1-34.
• De Vita, G. ve Kyaw, S K. (2009). Growth Effects of FDI and Portfolio Investment Flows to Developing Countries: A Disaggregated Analysis By Income Levels, Applied Economics Letters, 16(3), 277-283.
• Durham, J.B. (2004). Absorptive Capacity and the Effects of Foreign Direct Investment and Equity Foreign Portfolio Investment on Economic Growth, European Economic Review, 48(2), 285-306.
• Durmuş, S. (2017). Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Ampirik Bir Çalışma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(629), 9-18.
• Gök, A. ve Güvercin, D. (2020). The Interaction Between Foreign Direct Investment, Foreign Portfolio Investment and Economic Growth: The Case of Sub-Saharan African Countries, Akademik İncelemeler Dergisi, 15(1), 57-82.
• Hadri, K. ve Kurozumi, E. (2012), A simple panel stationarity test in the presence of serial correlation and a common factor. Economics Letters, 115(1), 31-34.
• Idrees, M. A. (2018). Foreign Capital Inflows and Economic growth in SAARC, Journal of Business Studies, 5(2), 81–107.
• Kamacı, A. ve Raz Mohammad, A. S. (2020). BRICS-T Ülkelerinde Doğrudan ve Dolaylı Yatırımların Ekonomik Büyümeye Etkisi, Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 5 (2), 86-104.
• Karluk, R., 2013. Uluslararası Ekonomi Teori Politika, 10. Baskı, Beta Basım, İstanbul, 908.
• Kılıç, M. (2020). Portföy Yatırımları Ve Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Yeni Sanayileşen Ülkeler Örneği, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(8), 45-55.
• Kneller, R. ve Pisu, M. (2005). Industrial linkages and export spillovers from FDI. The University of Nottingham Research Paper Series, 1-42. Erişim adresi: https://www.nottingham.ac.uk/gep/documents/papers/2005/05-20.pdf
• Kuzucu, S. (2018). Do Foreign Direct Investment and Portfolio Investment Stimulate Economic Growth? Evidence From Developing Countries, Journal of Economics Finance and Accounting, 5 (4), 331-338.
• Long, C., Yang, J. ve Zhang, J. (2015). Institutional Impact of Foreign Direct Investment in China. World Development, 66, 31-48.
• Marzuki, M., Albra, W., Nazir, N., Azhari, F., Abdurrahman, A. ve Syamni, G. (2019). Foreign Direct Investment, Portfolio Investment, and Economic Growth in Indonesia: Vector Auto Regression Approach, WMA-1, Proceedings of the 1st Workshop on Multidisciplinary and Its Applications Part 1, 1-9, Erişim adresi: https://eudl.eu/doi/10.4108/eai.20-1-2018.2282084.
• Mccoskey, S. ve Kao, C. (1998). A residual-based test of the null of cointegration in panel data. Econometric Reviews, 17(1), 57-84.
• Mucuk, M. (2011). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Teori ve Türkiye Uygulaması, 1. Baskı, Çizgi Kitabevi, Konya. Nair‐Reichert, U. ve Weinhold, D. (2001). “Causality Tests For Cross‐Country Panels: A New Look At FDI And Economic Growth in Developing Countries”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 63(2), 153-171.
• Ozigbo, A. S. (2021). Foreign Direct Investment, Portfolio Flows and Economic Growth in Nigeria, International Journal of Development and Economic Sustainability, 9 (1), 63-76.
• Özcan, B. ve Arı, A. (2014). Araştırma-Geliştirme Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi, Maliye Dergisi, 166 (1), 39-55.
• Pesaran, M. H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels (Cesifo Working Paper No. 1229). Erişim adresi: https://www.econstor.eu/bitstream/10419/18868/1/cesifo1_wp1229.pdf.
• Pesaran, M. H. (2006). Estimation and Inference in Large Heterogeneous Panels with a Multifactor Error Structure. Econometrica, 74 (4), 967–1012.
• Pesaran, M. H., Ullah, A. ve Yamagata, T. (2008). A bias-adjusted lm test of error cross-section independence. Econometrics Journal, (11), 105-127.
• Pesaran, M. H. ve Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, (142), 50-93.
• Polat, M. (2018). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Borsa ve Reel Sektörde Firmalara Etkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 509-526.
• Sağlamer, E., 2003. “Dolaylı Yabancı Sermaye Yatırımları ve Dış Yatırımcıların Türk Sermaye Piyasasına Çekilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Seyidoğlu, H., 2013. Uluslararası Finans, 4.Baskı, Güzem Can Yayınları, İstanbul, 498.
• TCMB (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası), (2017). Eylül 2017 Bülten, 47, Ankara, 6s.
• TCMB, (2019). Enflasyon Raporu 2019-IV, Ankara, 10s.
• Tekin, M. (2020). Türkiye’nin E7 Ülkeleri ile Gerçekleştirdiği Dış Ticaretin Çekim Modeli Yaklaşımıyla Analizi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Tiberiu Albulescu, C. (2015). Do Foreign Direct and Portfolio Investments Affect Long-term Economic Growth in Central and Eastern Europe?, Procedia Economics and Finance, 23, 507-512.
• TİM (Türkiye İhracatçılar Meclisi), 2019. İhracat 2019 Raporu, İstanbul, 70s.
• Topuz, S. G. ve Sekmen, T. (2019). Sermaye Akışı Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Asimetrik Etkiler, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (1), 154-171.
• Uğur, B. (2021). Doğrudan yabancı yatırım girişlerinin ihracat üzerine etkileri: G-20 ülkeleri örneği [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Uğur, B. (2021). Seçilmiş Yükselen Piyasa Ekonomilerinde İhracatın Ekonomik Büyümeye Etkisi: Panel Eşbütünleşme Analizi, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 7 (2), 17-29.
• Uğur, B. ve Atılgan, D. (2021). Para Arzının Enflasyon Üzerindeki Etkisi: 5 Gelişmekte Olan Ülke Örneği, 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (4) ,774-789.
• UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), (2019). World Investment Report 2019 Special Economic Zones, İsviçre, 237s.
• UNCTAD. (2021). World Investment Report 2021 Investing in Sustainable Recovery. Erişim adresi: https://worldinvestmentreport.unctad.org/annex-tables/ (Erişim Tarihi: 16.02.2022).
• Vergil, H. ve Karaca, C. (2010). The Effects of International Capital Movements through Developing Countries on Economic Growth: The Panel Data Analysis, Ege Academic Review, 10 (4), 1207-1216.
• Yalçıner, K. (2008). Uluslararası finansman. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Westerlund, J. ve Edgerton, D. L. (2007). A panel bootstrap cointegration test. Economics Letters, 97(3), 185-190.
• World Bank (Dünya Bankası), World development indicators, Erişim adresi: http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=world-development-indicators (Erişim Tarihi: 05.01.2022).