Sera Gazı Salınımı ve Doğuşta Yaşam Beklentisi İlişkisi: Türkiye İçin ARDL Analizi

Year 2024, Issue: 16, 1 - 14, 07.01.2025

Ayşe Eryer

Abstract

Gelişmekte olan ülkelerde hızlı bir sanayileşme ve büyüme süreci yaşanmaktadır. Bu sanayileşme süreci ülkelerde fosil yakıt kullanımını artırmakta, doğal çevreyi tahrip ederek çevresel kalitenin azalmasına yol açmaktadır. Yaşanan bu çevresel sorunlar ise toplum sağlığını tehdit ederek sağlık statüsü göstergelerinde olumsuz etkiler meydana getirmektedir. Bu kapsamda çalışmanın amacı 1990-2022 dönemi veri seti kullanılarak sera gazı salınımının doğuşta yaşam beklentisi ile olan ilişkisi Türkiye ekonomisi için incelenmiştir. Çalışmada durağanlık sınaması için ADF birim kök testi, eş bütünleşme ilişkisi için ise ARDL sınır testi tercih edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, uzun dönemde sağlık harcamalarının ve karbon emisyonunun doğuşta yaşam beklentisi üzerindeki etkisi pozitif ve anlamlı bulunmuştur.

Keywords

Sera Gazı Salınımı, Türkiye, ARDL Analizi

Relationship between Greenhouse Gas Emission and Life Expectancy at Birth: Türkiye ARDL Analysis

Abstract

Developing countries are experiencing a rapid process of industrialization and growth . This industrialization process increases the use of fossil fuels in countries, destroys the natural environment and leads to a decrease in environmental quality. These environmental issues threaten public health and negatively impact health status indicators. Within this context, the study aims to examine the relationship between greenhouse gas emissions and life expectancy at birth for the Turkish economy using the 1990-2022 data set. In the study, the ADF unit root test was preferred for the stationarity test, and the ARDL bound test was preferred for the cointegration relationship. According to the results obtained, the long-term effects of health expenditures and carbon emissions on life expectancy at birth were found to be positive and significant.

Keywords

Greenhouse Gas Emission, Türkiye, ARDL Analysis

References

• Ali, A., & Ahmad, K. (2014). The Impact of Socio-Economic Factors on Life Expectancy for Sultanate of Oman: An Empirical Analysis. Munich Personal RePEc Archive, 1-14.
• Aras, B. (2022). Türkiye'de Kentleşme ve Sanayileşmenin Çevre ve Sağlık Üzerindeki Etkileri: Ekonometrik Bir Analiz, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• Barro, R. (1996). Health and economic growth. World Health Organization, 1-47.
• Bayati, M., Akbarian R., & Kavosi, Z. (2013). Determinants of life expectancy in Eastern Mediterranean Region: A health production function. International Journal of Health Policy and Management, 1(1), 57-61.
• Çetin, M., & Seker, F. (2014). Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaretin Çevre Kirliliği Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 213-230.
• D’amato, G., Vitale, C., De Martino, A., Viegi, G., Lanza, M., Molino, A., & D’amato, M. (2015). Effects on asthma and respiratory allergy of climate change and air pollution. Multidisciplinary Respiratory Medicine, 10(1), 1-8.
• Das, S., & Debanth, A. (2023). Impact of CO2 Emission on Life Expectancy in India: an Autoregressive Distributive Lag (ARDL) Bound Test Approach. Future Business Journal, 9(1), 5.
• Delavari, S., Zandian, H., Rezaei, S., Moradinazar, M., Delavari, S., Saber, A., & Fallah, R. (2016). Life expectancy and its socioeconomic determinants in Iran. Electronic physician, 8(10), 3062.
• Ebenstein, A., Maoyong, F., Michael, G., Guojun, H., Peng, Y., & Maigeng, Z. (2015). Growth, Pollution, and Life Expectancy: China from 1991-2012. American Economic Review, 105(5), 226-311.
• Erden, C. & Turan Koyuncu, F. (2014). Kalkınma ve çevresel sağlık riskleri: Türkiye için ekonometrik bir analiz. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 9-23.
• Erdoğan, S. & Bozkurt, H. (2008). Türkiye’de Yaşam Beklentisi-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Modeli ile Bir Analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 3(1), 25-38.
• Erdoğan, S., Yıldırım, D. Ç. ve Gedikli, A. (2019). The Relationship Between CO2 Emissions and Health Indicators: the Case of Turkey. Econ Lett, 6(1), 28-39.
• Esen, E., Yıldırım, S. ve Kostakoğlu, S. F. (2012). Feldstein-Horioka hipotezinin Türkiye Ekonomisi İçin Sınanması: ARDL Modeli Uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 251-267.
• Fayissa, B., & Gutema, P. (2005). Estimating a Health Production Function for Sub Saharan Africa (SSA), Applied Economics, 37(2), 155-164.
• Fotourehchi, Z. (2016). Health Effects of Air Pollution: An Empirical Analysis for Developing Countries. Atmospheric Pollution Research,7, 201-206.
• Görüş, M. Ş., & Türköz, K. (2016). Türkiye’de Petrol Talebinin Fiyat Ve Gelir Esneklikleri: Ardl Sınır Testi Ve Nedensellik Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 31-54.
• Gülmez, A. (2015). Türkiye’de Dış Finansman Kaynakları Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 139-152.
• Hansen, A. C., & Selte, H. K. (2000). Air pollution and sick-leaves. Environmental and Resource Economics, 16, 31-50.
• Jerumeh, T. R., Ogunnubi, C. S., & Yusuf, S. A. (2015). Industrial Pollution and its Attendant The Relationship Between CO2 Emissions and Health Indicators Effects on Public Health in Nigeria, Journal of Economics and Sustainable Development, 6(24), 164 -175.
• Kamaruddin, R., & Jusoff, K. (2009). An ARDL approach in food and beverages industry growth process in Malaysia. International Business Research, 2, 3.
• Lu, Z. N., Chen, H., Hao, Y., Wang, J., Song, X., & Mok, T. M. (2017). The Dynamic Relationship between Environmental Pollution, Economic Development and Public Health: Evidence from China. Journal of Cleaner Production, 166, 134-147.
• Mahalik, M.K., Le, T.H., Le, H.C., & Mallick, H. (2022). How do Sources of Carbon Dioxide Emissions Affect Life Expectancy? Insights from 68 developing and Emerging Economies, World Development Sustainability, 1, 100003.
• Matthew, O., Osabohien, R., Fasina, F., &Fasina, A. (2018). Greenhouse Gas Emissions and Health Outcomes in Nigeria: Empirical Insight from ARDL Technique. International Journal of Energy Economics and Policy, 8(3), 43-50.
• Narayan, P. K., & Narayan, S. (2008). Does Environmental Quality Influence Health Expenditures? Empirical Evidence From A Panel Of Selected OECD Countries. Ecological Economics, 65, 367- 74.
• Onanuga, O., & Onanuga, A. (2014). Economics of the Environment and Infant Mortality in Sub-Saharan Africa. MPRA Paper No. 83323.
• Özşahin, G. (2019). Türkiye’de Yaşam Beklentisinin Belirleyicileri: ARDL Eşbütünleşme Analizi. Toplumsal Değişim, 1, 227–240.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Shi, Y., Yuan, X., Tang, Y., Li, Y., Wang, Q., Ma, Q., ... & Liu, H. (2022). Localized regional life cycle model research for the impacts of carbon dioxide on human health and ecosystem. Sustainable Production and Consumption, 29, 36-45.
• Sinha, A. (2014). Carbon Emissions and Mortality Rates: A Causal Analysis for India (1971- 2010). International Journal of Economic Practices and Theories, 4(4), 486-492.
• Syzmanska, A. (2024). An Empirical Assessment of the Relationship Between Life Expectancy at Birth and Carbon Dioxide Emissions in 27 European Union Countries, Panoeconomicus, 1–22.
• Şantaş, F., Şantaş, G., & Demirgil, B. (2021). Kamu Sağlık Harcamasının Üç Temel Sağlık Göstergesine Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21), 73-84.
• T,arcă, V., T,arcă, E., & Moscalu,M. (2024). Social and Economics Determinants of Life Expectancy at Birth in Eastern Europe, Healthcare, 12, 1148.
• Teker, D., Teker, S., & Sönmez M. (2012), Ekonomik Değişkenlerin Kadın ve Erkeğin Yaşam Süresine Etkisi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(3), 118-126.
• WHO (2022). Billions of People Still Breathe Unhealthy Air: New WHO Data. World Health Organization.
• World Bank (2024). World development ındicators https://www.worldbank.org/ source/world -development-indicators, E.T: 05.06.2024
• Xu, X., Yang, H., & Li, C. (2022). Theoretical model and actual characteristics of air pollution affecting health cost: A review, International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(6), 3532.
• Yazdi, S. K., Tahmasebi, Z., & Mastorakis, N. (2014). Public healthcare expenditure and environmental quality in Iran, Recent Advances in Applied Economics, 126-134.