Ağır Metal Toksisitesinin İnsan Sağlığına Etkileri

Year 2016, Volume: 25 Issue: 4, 502 - 521, 31.12.2016

Gülüzar Özbolat Abdullah Tuli

https://doi.org/10.17827/aktd.253562

Cited By: 37

Abstract

Ağır metaller; düşük derişimlerde bile toksik etki gösterebilen elementlerdir. Genellikle kontaminasyon ve potansiyel toksisite ya da eko- toksisite ile ilişkilendirilen metaller ya da yarı metaller (metalloidler) olarak isimlendirilirler. Ağır metaller organizmaya ağız, solunum ve deri yolu ile alınır ve çoğu özel bir destek olmadan vücudun boşaltım yolları ile (böbrek, karaciğer, barsak, akciğer, deri) atılamazlar. Bu nedenle ağır metallerin büyük bir bölümü, biyolojik organizmalarda birikirler. Birikim sonucu, canlıların bünyesinde yoğunlaşan bu metaller, etkili dozlara ulaştıklarında, ciddi hastalıklara (tiroit, nörolojik, otizm ve kısırlık gibi) hatta ölümlere neden olabilirler. Bu derlemede, insan sağlığını etkileyen bazı ağır metalleri ve bu metallerin özellikleri hakkında bilgi verilmektedir.

Keywords

Ağır metaller, hastalık, toksik etki

Effects of Heavy Metal Toxicity on Human Health

Abstract

Heavy metals are the elements that can be toxic even at low concentrations. It is often used as a group name for metals and semimetals (metalloids) that have been associated with contamination and potential toxicity or ecotoxicity. Heavy metals are toxic to human health. Because it cannot be discarded with (kidney, liver intestine, skin, lung) without special support from most of the body’s normal excretion routes Therefore, a large part of the heavy metals accumulate in biological organisms. As a result of the accumulation of these metals that are focused within living things, when they have reached the effective dose severe diseases (such as autism neurological, thyroid and infertility) even can cause death. In this review information about the properties and effects of some heavy metals that affects human health have been provided..

Keywords

Heavy metals, disease, toxic effect

References

• Aslam B, Javed I, Khan HF, Rahman Z. Uptake of heavy metal residues from sewage sludge in the goat and cattle during summer season. Pak Vet J. 2011;31:75-7.
• Duffus JH. Heavy metals: a meaningless term (IUPAC Technical report). Pure Appl Chem. 2002;74:793-807.
• Ağcasulu Ö. Sakarya nehri Çeltikçe çayı'nda yaşayan capoeta tinca'nın dokularında ağır metal birikiminin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi, 2007.
• Kahvecioğlu Ö, Kartal G, Güven A, Timur S. Metallerin çevresel etkileri-i. Metalurji Dergisi. 2009;136:47-53.
• Jarup, L. Hazards of heavy metal contamination. Br Med Bull. 2003;68:167-82.
• Bliefert C. Umweltchemie. Auflage, Wiley-UCH. 2004.
• Farooq M, Anwar F, Rashid U, Appraisal of heavy metal contents in different vegetables grown in the vicinity of an industrial area. Pak J Bot. 2008;40:2099-106.
• Jianlong W, Can C. Biosorption of heavy metals by saccharomyces cerevisiae. Biotechnol Adv. 2006;24:427-51.
• Bakar C, Baba A. Metaller ve insan sağlığı: yirminci yüzyıldan bugüne ve geleceğe miras kalan çevre sağlığı sorunu. 1. Tıbbi Jeoloji Çalıştayı. 2009;162-85.
• Heavy metal toxicity symptoms. http://www.voltahealth.com/Heavy-Metal-Test-Kit-by-Nissen- Medica-(2-tests). erişim14.01.2016.
• İstanbulluoğlu H. Piyasada satılan süt ve süt ürünlerinde ağır metal kirliliği (Uzmanlık tezi). Ankara, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, 2011.
• Kayhan FE, Muşlu MN, Koç ND. Bazı ağır metallerin sucul organizmalar üzerinde yarattığı stres ve biyolojik yanıtlar. Journal of Fisheries Science. 2009;3:153-62.
• Kahvecioğlu Ö, Kartal G, Güven A, Timur S. Metallerin çevresel etkileri-III. Metalurji Dergisi. 2004;138:64-71
• Clarkson TW, Magos L, Myers GJ. The toxicology of mercury current exposures and clinical manifestations. N Engl J Med. 2003;349:1731.
• Tiritoğlu M, Köprülü H, Soyal A, Alpaslan G. Preklinik öğrencilerinde amalgam dolgu çalışmaları öncesinde ve sonrasında kandaki (eritrosit ve plazmada) civa düzeylerinin atomik absorpsiyon spektrofotometresi ile incelenmesi. Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 1992;9:81- 90.
• Poulin J, Gibb H. Mercury: Assessing the Environmental Burden of Disease at National and Local Levels. Geneva, WHO, 2008.
• Oskay A. Civanın diş hekimliğindeki yeri ve toksik etkileri (Bitirme tezi). İzmir, Ege Üniversitesi, 2012.
• Akcan AB, Dursun O. Civa zehirlenmeleri. Güncel Pediatri Dergisi. 2008;6:72-5.
• Güler E. Civa zehirlenmesi ve mesleki olarak maruz kalma (Bitirme tezi). Kayseri, Erciyes Üniversitesi. 2012.
• Gupta SK, Kaleekal S, Oeshin S. Emergency Toxicology: Management of Common Poisons. 2th. Ed. India, SK Gupta, 2003.
• Erkekoğlu P, Kadıoğlu E. Civa zehirlenmesi ve tedavisi. Toksikoloji Bülteni. 2013;37:6-9.
• Park J, Zheng W. Human exposure and health effects of inorganic and elemental mercury. J Prev Med Public Health. 2012;45:344–52.
• Harada M. Methyl mercury poisoning in Japan caused by environmental pollution. Crit Rev Toxicol. 1995;25:1-24.
• Clarkson TW. The toxicology of mercury and its compounds. In Mercury Pollution: Integration and Synthesis (Eds. CJ Watrass, JW Huckabee):631-41. Boca Raton, FL, CRC Press,1994.
• Şen AE, Amalgam toksikolojisi ve insan sağlığı üzerine etkileri (Bitirme Tezi). İzmir, Ege Üniversitesi, 2012.
• B.Önal. Amalgam toksikolojisi, İzmir Diş Hekimleri Odası Dergisi. 1995;6:28-34.
• Ng DK, Chan CH. Soo MT. Low-level chronic mercury exposure in children and adolescents: metaanalysis. Pediatr Int. 2007;49:80-7.
• Dündar Y, Aslan R. Yaşamı kuşatan ağır metal kurşunun etkileri. The Medical Journal of Kocatepe. 2005;6:1-5.
• Türkyılmaz H. Kurşun iyonlarının kesikli adsorpsiyon prosesi ile gideriminin cevap yüzey yöntemiyle optimizasyonu. (Yüksek lisans tezi), Isparta, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2011.
• Gülçin Y, Can G, Şahin Ü. Çocuklarda asemptomatik kurşun zehirlenmesi. 2002;33:197-204.
• Piomelli S. Childhood lead poisoning. Pediatr Clin North Am. 2002;49:1285-304.
• Erickson L, Thompson T. A review of a preventable poison: pediatric lead poisoning. J Spec Pediatr Nurs. 2005;10:171-82.
• Spiro TG, Purvis Roberts KL, Stigliani WM. Chemistry of the Environment, 3rd edition. US, University Science Books, 1996.
• Ayoğlu F. Kurşun maruziyetiç http://docplayer.biz.tr/5609485-Kursun-maruziyeti-dr-ferruh- ayoglu.html (erişim tarihi 30.04.2016).
• Söylemezoğlu T, Kataaltı Z, Yılmaz H. Odabaşı M. Kronik metal zehirlenmesinde kalsiyum disodyum etilendiamin tetraasetat tedavisinin kurşun düzeylerine etkisi. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi. 2009;38:17-27.
• Alfven T, Jarup L, Elinder CG. Cadmium and lead in blood in relation to low bone mineral density and tubular proteinuria. Environ Health Perspect. 2002;110:699-702.
• Landis WG, Yu MH. Heavy metals. In, Introduction to Environmental Toxicology, Lewis Publishers. 2005:219‐33..
• Ercal N, Gurer H, Aykin N. Toxic metals and oxidative stress, mechanisms involved in metal- induced oxidative damage. Curr Top Med Chem. 2001;6:529-39.
• Fujita H, Nishitani C, Ogawa K. Lead, chemical porphyria, and heme as a biological mediator. Tohoku J Exp Med. 2002;196:53-64.
• Çaylak E. Çocuklarda kurşun zehirlenmesi, oksidatif stres ve tiyol bileşiklerin antioksidan etkisi. Çocuk Dergisi. 2010;10:13-23.
• Malkoç İ. Meslek Hastalıkları, 3.Baskı. Erzurum, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, 2015
• Lead exposure and human healthy http://www.chem.unep.ch/pops/pdf/lead/leadexp.pdf (Erişim tarihi 01.01.2016).
• Yılmaz H. Ağır Metal Zehirlenmesi ile İlişkili nörolojik vaka örnekleri
• http://www.hisam.hacettepe.edu.tr/isvemeslekhastaliklarisemp/11.pdf (erişim tarihi
• Özmert EN. Erken çocukluk gelişiminin desteklenmesi-II: çevre. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Derg. 01.01.2016) 2005;48:337-54.
• Kartal G, Güven A, Kahvecioğlu Ö, Timur S. Metallerin çevresel etkileri-II. TMMOB Metalurji Mühendisleri Odası Dergisi, 2004;137:46-53.
• Tellez-Rojo MM, Hernandez-Avila M, Lamadrid-Figueroa H, Smith D, Hernandez Cadena L, Mercado A et al. Impact of bone lead and bone resorption on plasma and whole blood lead levels during pregnancy. Am J Epidemiol. 2004;160:668–78.
• Rothenberg SJ, Khan F, Manalo M, Jiang J, Cuellar R, Reyes S et al. Maternal bone lead contribution to blood lead during and after pregnancy. Environ Res. 2000;82:81-90.
• Sokol RZ, Wang S, Wan YJ, Stanczyk FZ, Gentzschein E, Chapin RE. Long-term, low-dose lead exposure alters the gonadotropin-releasing hormone system in the male rat. Environ Health Perspect. 2002;110:871-4.
• Civelek E. Kurşuna maruz akü fabrikası işçilerinde genotoksik hasarın challenge tekniği ile araştırılması (Yüksek lisans tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi, 2001.
• Barbosa F, Tanus-Santos JE, Gerlach RF, Parsons PJ. A critical review of biomarkers used for monitoring human exposure to lead: advantages, limitations, and future needs. Environ Health Perspect. 2005;113:1669-74.
• Parsons PJ. C40-A: Analytical Procedures for the Determination of Lead in Blood and Urine: Approved Guideline. Wayne, PA, National Committee for Clinical Laboratory Standards, 2001.
• Kiaune L, Singhasemanon N. Pesticidal copper (I) oxide: environmental fate and aquatic toxicity. Rev Environ Contam Toxicol. 2011;213:1-26.
• Favier A. Is zinc a cellular mediator in the regulation of apoptosis. Met Ions Biol Med. 1998;5:164- 7.
• Alkış M. Türk şaraplarında ağır metallerin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi) Ankara, Ankara Üniversitesi, 2011.
• Shorrocks VM. Copper and Human Health. USA, Copper Development Association Press, 1984.
• Ranjan R, Naresh R, Patra RC, Swarup D. Erythrocyte lipid peroxides and blood zinc and copper concentrations in acute undifferentiated diarrhoea in calves. Vet Res Commun. 2006;30:249-54.
• Kabak YB, Gülbahar MY. Sıçanlarda deneysel bakır zehirlenmesinde karaciğer ve böbrek dokularında apoptozisin belirlenmesi. Vet Fak Derg. 2013;60:39-45.
• Soylak M, Elçi L, Doğan M. Determination of trace amounts of cobalt in natural water samples as 4-(2-thiazolylazo) recorcinol complex after adsorptive preconcentration. Anal Lett. 1997;30:623- 31.
• Uyanık F. Bazı iz elementlerin organizmadaki başlıca fonksiyonları ve bağışıklık üzerine etkileri. Saglik Bilim Derg. 2000;9:49-58.
• Stern B, Solioz D, Krewski P, Aggett TC, Baker S, Crump K et al. Copper and human health: biochemistry, genetics, and strategies for modeling dose-response relationships. J Toxicol Environ Health B Crit Rev. 2007;10:157-222.
• Kara H, Çolakoğlu N, Kükner A, Ozan E. Kadmiyum klorürün sıçan böbrek dokusunda oluşturduğu yapısal değişiklikler ve bu değişiklikler üzerine metallothioneinin etkileri: ışık mikroskobik çalışma. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2004;24:592-7.
• Maciel CJD, Miranda GM, de Oliveira DP, de Siqueira MEPB, Silveira JN, Leite EMN et al. Determination of cadmium in human urine be electrothermal atomic absorption spectrometry, Anal Chim Acta. 2003;491:231-7.
• Mandal BK, Suzuki KT. Arsenic round the world: a review. Talanta. 2002;58:201-35.
• Barra CM, Cervera ML, de la Guardia M, Santelli RE. Atomic fluorescence determination of inorganic arsenic in soils after microwave-assisted distillation. Anal Chimica Acta. 2000;407:155- 63.
• Jain CK, Ali I. Arsenic occurance, toxicity, and speciation techniques. Water Res. 2000;34:4304-12.
• Jutta Frank M. Determination of arsenic and arsenic species in ombrotrophic peat bogs from Finland (Masters thesis). Finland, Universität Heidelberg, 2005.
• Petersdottir AHE. Determination of toxic and non-toxic arsenic species in Icelandic fish meal (Masters thesis). Reykjavík, Iceland, University of Iceland, 2010.
• Dousova B, Machovic V, Kolousek D, Kovanda F, Dornicak. Sorption of As(V) species fromaqueous systems. Water Air Soil Pollut. 2003;149:251-67.
• Or B. Diş hekimliğinde arseniğin kullanım alanları ve arsenik zehirlenmeleri (Mezuniyet tezi). İzmir, Ege Üniversitesi, 1996.
• Aliyev V. Plasenta ve anne biyolojik örneklerinde arsenik düzeyinin belirlenmesi ve glutatyon transferaz polimorfizminin arsenik düzeyine etkisi (Doktora tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi, 2011.
• Howard H. Heavy metal poisoning In Harrison's Principles of Internal Medicine 15th Ed. Philadelphia, McGraw-Hill, 2001.
• Yağmur F, Hancı İH. Arsenik. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2002;11:250-1.
• Tseng CH, Huang YK, Huang YL, Chung CJ, Yang MH, Chen CJ et al. Arsenic exposure, urinary arsenic speciation, and peripheral vascular disease in blackfoot disease-hyperendemic villages in Taiwan. Toxicol Appl Pharmacol. 2005;206:299-308 .
• Correspondence Address / Yazışma Adresi Gülüzar Özbolat
• Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi
• Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, Adana, Turkey
• e-mail: [e-mail]
• Geliş tarihi/ Received: 21.02.2016
• Kabul tarihi/Accepted: 05.06.2016