Tükürük Bezlerine Güncel Bakış: Yeni Bir Organ Tartışması

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 2, 59 - 67, 30.06.2021

Sema Özandaç Polat

Öz

Tükürük bezleri, ağız boşluğuna tükürük adı verilen salgıyı yapan ekzokrin bezlerdir. Salgılanan tükürük, tüm ağız ve yutak boşluğu mukoza tabakasının nemlendirilmesi yanında, ağız ve dişlerin temizlenmesini de sağlamaktadır. Tükürüğün büyük kısmını salgılayan parotis, submandibular ve sublingual olmak üzere 3 çift majör tükürük bezleri salgıyı bir kanal ile ağız boşluğuna iletilir. Ayrıca, mukozada yer alan ve doğrudan ağız boşluğuna açılan çok sayıda küçük tükürük bezleri de bulunmaktadır. Eylül 2020’de Valstar ve ark.ları tarafından yayınlanan bir makalede, posterolateral nasopharyngeal duvarda çift olarak bulunan ve serömüköz salgı yapan bezlerin varlığı gösterildi. Torus tubarius’un üzerinde bulunması nedeniyle, tuberial bezler olarak adlandırılan bu yapıların yeni bir organ oldukları ileri sürüldü. Bu çalışma, bilim dünyasında oldukça ilgi çekici bulunduğu kadar, beraberinde bazı soru işaretlerinin varlığını da gündeme getirmiş ve tepkilere neden olmuştur. Sunulan bu çalışmada, geçmişten günümüze tükürük bezlerinin keşifleri yanında, embriyolojik gelişimleri ile anatomik ve histolojik yapılarının güncel bilgiler ışığında gözden geçirilmesi ve yeni bir organ olarak bilim dünyasına sunulan tuberiyal tükürük bezleri ile ilgili tartışmanın tüm yönleriyle ele alınması amaçlandı.

Anahtar Kelimeler

Tükürük bezleri, Tuberiyal bezler, Yeni bir organ

An updated view on the salivary glands: Discussion on a newly discovered organ

Öz

Tükürük bezleri, ağız boşluğuna tükürük adı verilen salgıyı yapan ekzokrin bezlerdir. Salgılanan tükürük, tüm ağız ve
yutak boşluğu mukoza tabakasının nemlendirilmesi yanında, ağız ve dişlerin temizlenmesini de sağlamaktadır.
Tükürüğün büyük kısmını salgılayan parotis, submandibular ve sublingual olmak üzere üç çift majör tükürük bezleri
salgıyı bir kanal ile ağız boşluğuna iletir. Ayrıca, mukozada yer alan ve doğrudan ağız boşluğuna açılan çok sayıda minör
tükürük bezleri de bulunmaktadır. Eylül 2020’de Valstar ve arkadaşları tarafından yayınlanan bir makalede,
posterolateral nasopharyngeal duvarda çift olarak bulunan ve serömüköz salgı yapan bezlerin varlığı gösterildi. Torus
tubarius’un üzerinde bulunması nedeniyle, tubarial bezler olarak adlandırılan bu yapıların yeni bir organ oldukları ileri
sürüldü. Bu çalışma, bilim dünyasında oldukça ilgi çekici bulunduğu kadar, beraberinde bazı soru işaretlerinin varlığını
da gündeme getirmiş ve tepkilere neden olmuştur. Sunulan bu çalışmada, geçmişten günümüze tükürük bezlerinin
keşifleri yanında, embriyolojik gelişimleri ile anatomik ve histolojik yapılarının güncel bilgiler ışığında gözden geçirilmesi
ve yeni bir organ olarak bilim dünyasına sunulan tubarial tükürük bezleri ile ilgili tartışmanın tüm yönleriyle ele alınması
amaçlandı.

Anahtar Kelimeler

Tükürük bezleri, tubarial bezler, yeni bir organ

Kaynakça

• 1. Arıncı K, Elhan A. Anatomi 1.Cilt Kemikler, Eklemler, Kaslar, İç Organlar. 7.baskı. Güneş Tıp Kitabevleri, Ankara. 2020.
• 2. Gökmen FG. Sistematik Anatomi. İzmir Güven Kitabevi. İzmir. 2003.
• 3. Snell RS. Topografik Klinik Anatomi, Çev Ed. Yıldırım M. 9.Baskı. Palme Yayıncılık, Ankara, 2015.
• 4. Gupta, S, Ahuja, N. Salivary Glands. London UK,2018. Available from: www.Intechopen. Accessed: 01 December 2020].
• 5. Punj A. Secretions of human salivary gland. Salivary glands. New approaches in diagnostics and treatment. London UK, 2018. Available from: www.Intechopen/ doi:10.5772/intechopen. Accessed: 01 December 2020].
• 6. Lydiatt DD. Bucher GS. The historical evolution of the understanding of the submandibular and sublingual salivary glands. Clin Anat. 2012; 25:2-11
• 7. Melo GM, Cervantes O. Abrahao M, Covolan L, Ferreira ES, Baptista HA. A brief history of salivary gland surgery. Rev Col Bras Cir. 2017; 44(4): 403-412.
• 8. Strkalj G. Niels Stensen and the discovery of the parotid duct. Int J Morphol. 2013;31(4):1491-1497.
• 9. Valstar MH, De Bakker BS, Steenbakkers RJHM, de Jong KH, Smit LA, Klein Nulent TJW, et al. The tubarial salivary glands: A potential new organ at risk for radiotherapy. Radiother Oncol. 2020 Sep 23;S0167-8140(20)30809-4. doi: 10.1016/j.radonc.2020.09.034. [Epub ahead of print]
• 10. Yücel AH. Dere Anatomi Atlası ve Ders Kitabı. Yedinci baskı. Akademisyen Kitabevi, 2018.
• 11. Pawlina W. Histology. A text and atlas. Seventh ed. Wolters Kluwer, 2016.
• 12. Kierszenbaum AL, Tres LL. Histology and Cell Biology. Third ed. Elsevier Saunders, 2012.
• 13. Leeson CR, Leeson T, Paparo A. Text/Atlas of Histology Leeson Leeson Paparo. First ed. Saunders, 1988.
• 14. Mescher AL. Junqueira’s Basic Histology. Text and Atlas. 12th Edition. McGraw Hill, 2013.
• 15. Ghannam MG, Singh P. Anatomy, head and neck, salivary glands. StatPearls,Treasure Island (FL): Stat Pearls Publishing. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538325. Accessed: 01 December 2020].
• 16. The normal salivary glands. Available from: www.arppress.org. Accessed: 01 December 2020.
• 17. Witt RL. Salivary gland diseases. Surgical and medical management. First ed. Thime Medical Publishers, Newyork, 2005.
• 18. Moore KL., Persaud TVN, Torchia MG. Çeviri Editörü: Dalçık H., Klinik Yönleriyle İnsan Embriyolojisi. Onuncu baskı. Nobel Tıp Kitabevleri, 2016, İstanbul.
• 19. Pappas S. Scientists discover new organ in the throat. Available from: www.livescience.com. Accessed: 20 October 2020.
• 20. Klein Nulent TJW, Valstar MH, De Keizer B, Willems SM, Smit LA, Al-Mamgani A, et al. Physiologic distribution of PSMA-ligand in salivary glands and seromucous glands of the head and neck on PET/CT. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 2018;125(5):478-486
• 21. Demirci E, Sahin OE, Ocak M, Akovali B, Nematyazar J, Kabasakal L. Normal distribution pattern and physiological variants of 68Ga-PSMA-11 PET/CT imaging. Nucl Med Commun. 2016;37(11):1169-1179
• 22. Hatfield S. Tubarial salivary glands: Scientists discover New salivary glands in human throat. 2020 [cited 26 October 2020]. Available from: www.todaysrdh.com.
• 23. Narayan, R.K., Kumari, C., Panchal, P., Ghosh, S.K., Kumar, A., A macroscopic salivary gland and a potential organ or simply tubarial sero-mucinous glands?, Radiother Oncol (2020), doi: https://doi.org/10.1016/j.radonc.2020.12.016. [Epub ahead of print]