Gıda endüstrisi uluslararası alanda ve ülkelerin ekonomilerinde önde gelen imalat endüstrilerinden biridir. İnsanların yaşamlarını sürdürmeleri için temel ihtiyaçlarını kapsayan bir endüstri olması da bu önemliliği daha da artırmaktadır. Bu kapsamda, Türk imalat endüstrisinin gıda, içecek ve tütün sektöründe yer alıp borsada işlem gören 23 işletmenin etkinlikleri iki aşamalı ağ veri zarflama analizi (Network DEA) yöntemiyle incelenmiştir. Çalışma, işletmelerin finansal verileri referans alınarak 2017/12-2023/06 dönemlerini kapsamaktadır. İki aşamalı etkinlik analizinin birinci aşamasında bilançoya dayalı mali etkinlik ve ikinci aşamasında da piyasa etkinliği hesaplanmıştır. Bilançoya dayalı mali etkinlik sonuçları değerlendirildiğinde etkinlik ortalamaları en yüksek çıkan işletmeler sırasıyla ULUUN, BANVT ve DARDL’dir. İkinci aşamada incelenen piyasa etkinlik skorları genel olarak bilançoya dayalı mali etkinlik skorları ile karşılaştırıldığında oldukça düşük oluşmuştur. Piyasa etkinliği analizindeki etkinliği en yüksek işletmeler KENT, ERSU ve PINSU’dur. Çalışmanın ikinci analiz kısmında, elde edilen üretim ve piyasa etkinliklerinin Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ile uzun dönemli ilişkisinin tespiti için, Johansen eş bütünleşme testi ve Granger nedensellik testi uygulanmıştır. Bunun sonucunda, etkinlik skorları ile ÜFE arasında uzun dönemli bir eş bütünleşme ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Nedensellik testi, ÜFE ve piyasa etkinliği arasında, bilançoya dayalı mali etkinlik ile piyasa etkinliği arasında nedensellik olduğunu ortaya koymuştur.
The food industry is one of the leading manufacturing industries in the international arena and in the economies of countries. The fact that it is an industry that covers the basic needs of people to sustain their lives further increases its importance. In this context, the efficiency of 23 listed companies in the food, beverage, and tobacco sectors of the Turkish manufacturing industry has been analyzed using the two-stage network data envelopment analysis (Network DEA) method. An efficiency analysis was conducted for the period 2017/12–2023/06 with reference to the financial data of the enterprises. In the first stage of the two-stage efficiency analysis, balance-sheet-based financial efficiency and market efficiency were calculated in the second stage. When the financial efficiency results are evaluated, the enterprises with the highest efficiency averages are ULUUN, BANVT, and DARDL, respectively. The market efficiency scores analyzed in the second stage were generally quite low compared to the balance-sheet-based financial efficiency scores. The most efficient enterprises in the market efficiency analysis are KENT, ERSU, and PINSU. In the second analysis part of the research, the Johansen co-integration test and the Granger causality test were applied to determine the long-run relationship between production and market efficiency scores and the Producer Price Index (PPI). It has been found that there is a long-run cointegration relationship between efficiency scores and PPI. The causality test also revealed that there is a causality between PPI and market efficiency and between balance-sheet-based financial efficiency and market efficiency.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Microeconomics (Other) |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Early Pub Date | April 26, 2024 |
Publication Date | December 16, 2024 |
Submission Date | November 17, 2023 |
Acceptance Date | April 15, 2024 |
Published in Issue | Year 2024 |