Türkiye’de Kamusal Açıkların Finansmanında İç ve Dış Borç Tercihi: 1990-2015 Dönemi

Year 2017, Volume: 19 Issue: 1, 1 - 20, 01.06.2017

Ferhan Berkay Serpil Ağcakaya

Abstract

Türkiye ekonomisi 1980’den sonra bir döneme girmiş, neo-liberal politikalar ekseninde dışa açık büyüme ve devlet borçlanmasına dayalı kamu finansman modeli benimsenmiştir. İzlenen ekonomi politikası kamu finansman dengelerini olumsuz etkilemiş, özellikle 1990’lı yıllarda kamu açıkları ve dolayısıyla iç ve dış borç yükü artmış, reel faizler ve enflasyon yükselmiş ve ekonomik büyüme olumsuz yönde etkilenmiştir. 2001 krizi sonrasında uygulanan “Güçlü Ekonomiye Geçiş” programı kamu finansmanında yeniden yapılanma ve mali disiplin sağlanarak kamu borç yükünün düşürülmesi hedeflenmiştir. 1990 yılından günümüze kamu finansmanında iç ve dış borçlanma tercihleri dönemsel farklılıklar göstermiştir. 1990’lı yıllarda borçlanma tercihi dış borçlanmadan iç borçlanmaya yönelmiştir. 2000’li yılların başından itibaren iç borçlanma içerisinde kamunun payı azalarak özel kesim payı artmış, özellikle 2002 sonrası dönemde ise özel kesim dış borçlanma ile borçlarını finanse etmeye başlamıştır. Bu dönüşüm kamu kesiminin borçlanma gereğini azaltmış, borçlanma kamudan özele kaymış, özel kesim dış borçlanma ile kamuyu finanse etmeye başlamıştır.

Keywords

Kamu Finansman Açığı, Borçlanma Gereksinimi, İç Borç tercihi, Dış Borç Tercihi

Domestic and Foreign Debt Preferance of Turkey in Financing Public Deficit: 1990-2015 Period

Abstract

Turkey's economy’s experience
the new era since 1980, and with neo-liberal policies, public financing model
of the outward growth and government borrowing was adopted. This economic policy
had negative consequences:especially public deficits, internal and external debt,
interest rate and inflation increased in the 1990 saffecting economic growth negatively.
With "Transitiononto a StrongEconomy" program, implemented after the
2001 crisis, it’s aimed to reduce the public debt burden with restructuring public
finance and ensuring fiscal discipline. Since 1990, domestic and foreign debt preferences
in public financing showed seasonal differences. Since the beginning of the
2000s the share of private sector has increased in decreasing the share of
public debt in question,  especially after
2002 period,  private sector began to finance
its debt with external debt. With this transformation there happened a switch from
the public to private sector, and it began to finance public with external debt.   

Keywords

Public Finance Deficit, Borrowing Requirements, Domestic Debt Preferance, Foreign Debt Preferance

References

• Akdoğan A. 2011.Kamu Maliyesi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bakkal S. ve Gürdal T. 2007. İç Borçlanmanın Türkiye Ekonomisi Üzerine Etkileri, Akademik İncelemeler, 2(2), 148-173
• Bayraktar, C. 2011. Türkiye’de İç Borçlanmanın Yapısı: 1980-2010 Dönemi,Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 1-14
• Bayrak M ve Kanca, Osman C. 2013, Türkiye’de Kamu Kesimi Açıklarının Nedenleri ve Fiyatlar Genel Düzeyi Üzerindeki Etkileri, İ.Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:48, 91-11
• Çoban, O.vd. 2008. Türkiye’de Kamu İç Borçlanmasının Makro Ekonomik Etkileri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 245-257
• Draksaite vd. 2015. Selection of GovernmentDebt Evaluation MethodsBased on theConcept of Sustainability of theDebt, Procedia, SocialandBehavioralSciences, 213, 474-480
• Egeli H ve Özen A. 2010. Teori ve Uygulamada Bütçe Politikası, İzmir: Altın Nokta Basın Yayın Dağıtım
• Eker, A. vd. Maliye Politikası, İzmir: Birleşik Matbaacılık
• Erdem, M. Devlet Borçları, Bursa: Ekin Yayınevi
• Eser L. ve Birinci N. 2014. İç ve Dış Borç Tercihini Etkileyen Faktörler, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 31-51
• Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/fc5a4a1a-63d9-4de3-bb8b-d56a61409df6/program+(1).pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACEfc5a4a1a-63d9-4de3-bb8b-d56a61409df6 (13.09.2016)
• Güngör G. ve Aydın A. 2011. Küreselleşmenin Türk Vergi Politikaları Üzerine Etkisinin 1980 Sonrası Analizi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2), 69-78
• Holtfrerich vd. 2016. GovernmentDebt: Causes, EffectsandLimits, GermanNational Academy of SciencesLeopoldina, Berlin, 1-76
• Kara, M. 2016. Türkiye’de Cari Açık Sorunu ve Nedenleri, Dicle Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(10), 51-75
• Koçak, A. 2009. Küresel Dönemde Türkiye’nin Borç Yapısındaki Dönüşüm, Maliye Dergisi, 157, 65-84
• Neck R. ve Sturm J.E, 2008. Sustainability of PublicDebt, Massachusetts: MIT Press
• Panizza, U. 2008. DomesticandExternalPublicDebtInDevelopingCountries, United Nations Conference on Tradeand Development, No: 188, 1-17
• Şimşek, Hayal A. ve Altay, A. 2008. Küresel Kriz Ortamında Türkiye’de Maliye Politikalarının Değerlendirilmesi, http://www.ekonomikyorumlar.com.tr/dergiler/gundem/Gundem_1_Sayi_528.pdf (29.05.2016) , 11-23
• Şamiloğlu, F. 2001. Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı Üzerine Bir Değerlendirme,http://www.academia.edu/425493/T%C3%BCrkiyenin_G%C3%BC%C3%A7l%C3%B C_Ekonomiye_Ge%C3%A7i%C5%9F_Program%C4%B1_%C3%9Czerine_Bir_De%C4%9Ferlendirme (18.04.2016)
• TDK. 2005. Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• Uçak, S. 2006, Dış Borçlar, Gelişmekte Olan Ülke Deneyimleri ve Türkiye, Üniversite ve Toplum Dergisi, 6(4), 1-14
• Uluatam, Ö. 2003. Kamu Maliyesi, Ankara: İmaj Yayınevi.
• Ulusoy. A. 2016. Devlet Borçlanması, Trabzon: 9. Baskı, Umuttepe Yayınları
• Yeldan, E. 2009. Türkiye Ekonomisi’nde Dış Açık Sorunu ve Yapısal Nedenleri, http://repository.bilkent.edu.tr/bitstream/handle/11693/460/IzmirEkonomi2009_CariAcik_Yeldan.pdf?sequence=1&isAllowed=y (13.09.2016), 1-12