Divan Şiirinde İki Yer Demir Gök Bakır Şiiri

Yıl 2013, Sayı: 1, 47 - 67, 15.12.2013

Metin Hakverdioğlu , Abdullah Çelik

https://doi.org/10.18498/amauifd.21307

Öz

Divan şiirinde
bazen hiç beklenmedik ifadelerle karşılaşmak çok doğal bir haldir; ancak bu
doğallıklar bile bu şiirin poetikası gereği bir yerlerde gizlidir. Divan şiiri hemen
her konuyu içeren bir deryadır. Okuyucu, ya bu deryaya dalıp yorulacak ya da
bunca güzellikten mahrum kalacaktır.

İşte bu
beklenmedik ifadelerden biri de romanlara dahi isim olabilmiş bir halk deyişi
olan “yer demir gök bakır” ifadesidir. İlginç olan bir başka yön ise bu
ifadeyi, aynı devirde iki şairin, bir devlet adamına, Nevşehirli Damat İbrahim
Paşa’ya yazdıkları kasidelerinde kullanmış olmalarıdır.

Ayrıca bu
kasideden biri (Sâhib Efendi’nin ele aldığımız şiiri) ilk defa gün ışığına
çıkmış olacaktır. Sâhib Efendi’nin İran seferini anlatan bu kasidesi, daha
önceki çalışmalarda yer almamıştır. Bu çalışma ile hem “Yer demir gök bakır”
ifadesinin geçtiği iki farklı şiir ortaya konmuş hem de yeni bir kaside,
açıklamasıyla birlikte edebiyat âlemine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mahallileşme Cereyanı, Halk İfadeleri, Sâhib Dede, Şehdî, Nevşehirli İbrahim Paşa, III. Ahmet.

In Ottoman Poetry Two Yer Demir Gök Bakır Poem’s

Öz

It is sometimes natural to come across unexpected phrases in Divan
Poetry, but these items are even hidden in somewhere in the poet by its nature.
This place is a universe including every subject. Reader will concentrate on
this universe or be devoid of its beauty

One of these unexpected phrases is “ Yer demir gök bakır” which was able
to be a name of novels and it is a style of speech of the community. Other
interesting point is that two poets used this phrase in their kaside for a
statesman, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa at the same time.

Furtermore, the poem we examied of “Sahib Efendi” is put forward fort he
first time. This poem which describes the Iran flight of Sahib Efendi has never
been examined in the previous studies. In this study, two diffirence poems
where the idiom “Yer Demir Gök Bakır”was mentioned for the first time is put
forward and also it offired to the world of literature with the examination of
kasidah. 

Anahtar Kelimeler

Local Dialectic Current, Community Phrases, Poet Sahib Dede, Poet Şehdi, Nevşehirli Damat İbrahim Pasha, III. Ahmet.

Kaynakça

• Aydemir, Yaşar, “Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü”, Bilig, Güz, Ankara, 2001, s. 122-137.
• Bayındır, Şeyda, Şehdî Divanı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2008.
• Büyüktosunoğlu, Mahmud, Sâhib Dede Divanı (Hayatı, Edebī Kişiliği ve Dīvânının Tenkitli Metni), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sel-çuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 1991.
• Faiz-Şâkir, “Nevşehirli Dâmat İbrâhim Paşa’ya Sunulan Kasîdeler”, FŞM, Süleymaniye Kütüphanesi, Halet Efendi Kitaplığı, Numara 763, İstanbul.
• Hakverdioğlu, Metin, Edebiyatımızda Lâle Devri ve Nevşehirli Damat İbrâhîm Paşa’ya Sunulan Kasideler İnceleme-Metin, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kon-ya, 2007.
• Hakverdioğlu, Fâiz Efendi ve Şâkir Bey Mecmuası, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, sayı: 25, 2008, s. 131-144.
• İpekten, Haluk, ve diğerleri, Tezkirelere Göre Dîvan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, MEB Yay., Ankara , 1988.
• Topal, Meral, Pirî-zâde Mehmed Sâhib-Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Divanının Tenkitli Metni, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ, 2004.
• Tuman, M. Nail, Tuhfe-i Naili-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, Bizim Büro Yayınları, Ankara, 2001.