Bu makalede Osmanlı ilim geleneğinin son dönem
temsilcilerinden Kütahyalı Ahmed Âsım Efendi’nin el-Mebâhisü’d-defîniyye fî
hakki’l-irâdeti’l-cüz’iyye adlı Arapça risâlesi hakkında bilgi verildikten
sonra eserin neşri sunulmaktadır. XIX.
yüzyılda telif edilen eserde müellif irâde konusunda Osmanlı âlimlerinin kendi
dönemine kadar ortaya koyduğu birikim ve yaklaşım tarzını başarılı bir biçimde
ele almaktadır. Sekiz bölüm ve üç alt
başlıktan oluşan eserde müellif son dönem Mâtürîdiyye âlimlerinin benimsediği
düşünceye uygun bir şekilde irâde konusunu ele alırken diğer düşünce
ekollerinin eleştirisini gerçekleştirmektedir. Bu çerçevede, Mu’tezile, Cebriyye ve Felsefeciler dışında
özellikle Sünni olan İmam Eş’arî’ye yönelttiği sert tenkitler dikkat çekicidir.
Bu yönüyle eser, Osmanlı âlimlerinin Eş’ariyye kelâmından etkilenerek
Mâtürîdiyye’ye gerekli önemi vermediği
şeklindeki yaklaşımları sorgulamaya açmaktadır.
Following a brief information about the work, this
article will present the text of al-Mabâhis al-dafîniyya fî hakk
al-irâdat al-Juz’iyya, a treatise in Arabic by one of the latest
representatives of Ottoman scholarly tradition, Kütahyalı Ahmed Âsım Efendi.
Written in the nineteenth century, the work successfully handles the thus far
cumulated tradition and approach of the Ottoman ulema regarding human will (irâde).
In this work, which consists of eight sections and three subtopics, the author
handles the question of human will in conformity with the thought of the
Mâturîdî ulamâ of the later times, while also critiquing the position of other
schools of thought, such as the Mu’tazila, the Jabriyya and the Falâsifa.
Especially striking, however, are the harsh criticisms directed at the Imâm
Ash‘arî who is a Sunnî. Thus it opens to question the dictum that Ottoman
ulemâ, influenced by the Ash‘arî kalâm, have failed to pay due attention to the
Mâturîdiyya.
Kütahyalı Ahmed Âsım Efendi al-Mabâhis al-dafîniyya free will (irâde-i juz’iyya) Mâturîdiyya Ottoman
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | November 30, 2015 |
Published in Issue | Year 2015 Issue: 5 |